ابهام ایکوموس در شناسایی ارزش‌های برجسته ماسوله/ بازنویسی پرونده با مشورت فنی کارشناسان ایکوموس

به گزارش خبرنگار ایلنا، در هجدهمین کمیته بین‌الدولی میراث جهانی یونسکو در کشور بوتسوانا، ایران موفق شد ۳ پرونده‌ای را که برای ثبت میراث ناملموس ارائه کرده بود به اتفاق کشورهای دیگر به تصویب برساند. از جمله این پرونده‌ها پرونده افطاری، جشن سده و هنر تذهیب است که با ثبت جهانی این سه عنصر تعداد پرونده‌های کشورمان در حوزه میراث ناملموس از ۲۱ به عدد ۲۴ افزایش یافت و پس از این، در میان ۱۸۲ کشور عضو کنوانسیون پاسداری از میراث ناملموس به رتبه پنجم دنیا صعود کردیم.

با وجود موفقیت‌هایی که ایران در ثبت میراث ناملموس داشت اما چندی پیش در چهل‌وپنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو (UNESCO) که در ریاض برگزار شد، چندان موفق نبود. چراکه از میان ۳ پرونده پیشنهادی در حوزه میراث ملموس تنها پرونده ۵۴ کاروانسرای ایرانی ثبت شد و پرونده جنگل‌های دیزمار برای پیوستن به ارسباران به سال دیگر موکول و پرونده منظر فرهنگی ماسوله با مخالفت ایکوموس، موفق به رأی اعضای کمیته جهانی میراث فرهنگی یونسکو نشد و دیفر شد، یعنی ایران می‌تواند این پرونده را پس از رفع نواقص مجدد در اجلاس‌های بعدی مطرح کند.

پرونده پیشنهادی منظر فرهنگی ماسوله بنا بر نظر مشورتی و مصوبه شورای ملی ثبت آثار در سال ۱۴۰۰ برای دبیرخانه مرکز میراث جهانی یونسکو ارسال شد و از سال ۲۰۰۷ میلادی در «فهرست در انتظار» میراث جهانی یونسکو قرار داشته و به لحاظ حفاظتی و مدیریتی از شرایط قابل قبولی برای نامزدی ثبت در فهرست میراث جهانی برخوردار بوده است.

با توجه به جا ماندن پرونده منظر فرهنگی ماسوله از ثبت در فهرست میراث جهانی و فرصت دوباره‌ای که برای ثبت این پرونده به ایران داده شد و البته سفر بازرسان و مشاوران ایکوموس در ماه آینده به ماسوله جهت بررسی دوباره پرونده، درخصوص مشکلات و چرایی رد این پرونده در اجلاس ریاض با مصطفی پورعلی (مسئول پرونده منظر فرهنگی ماسوله) گفتگو کردیم.

او دراین‌باره گفت: پرونده پیشنهادی منظر فرهنگی ماسوله همان طور که پیشتر راجع به آن توضیح داده شده است، برای بازنویسی پرونده با حفظ سهمیه به ایران، برگشت داده شده است. مهمترین مساله‌ای که ایکوموس در ارزیابی پرونده ماسوله مطرح کرده بود، ابهام در شناسایی ارزش‌های برجسته ماسوله بود، در واقع ایکوموس از متن پرونده پیشنهادی یا به هردلیل دیگر، ابهاماتی راجع به شناسایی ارزش برجسته جهانی ماسوله مطرح کرده است.

پورعلی تصریح کرد: بحمدالله در دوره جدید دو اتفاق خوب برای پرونده ماسوله در حال رقم خوردن است اول اینکه طبق مصوبه کمیته میراث جهانی که در سایت رسمی مرکز میراث جهانی یونسکو قابل دستیابی است، این بار پرونده با مشورت فنی کارشناسان ایکوموس در حال بازنویسی است. یعنی پرونده این بار، قبل از ارسال به دبیرخانه و آغاز فرآیند ارزیابی رسمی مورد مشورت کارشناسی ایکوموس قرار گرفته است.

به گفته او، تاکنون دو جلسه برخط و یک جلسه حضوری در خصوص این موضوع با ایکوموس برگزار شده است و جلسات بیشتر در اینباره حتما تداوم خواهد داشت.

پورعلی ادامه داد: نکته دوم اینکه در بازنویسی پرونده تلاش شده است هم افزایی بیشتری برای تشریک نظر کارشناسان مربوط فراهم شود. در واقع ضمن تکمیل تیم کارشناسی پرونده و بهره گیری از تجارب کسانی که در دوره گذشته پرونده قبلی را تهیه نموده بودند، از راهنمایی پیشکسوتان حوزه ثبت جهانی نیز بهره گرفته می‌شود. در این جا اعلام می‌کنم از همکاری همه عزیزان علاقمند به ماسوله و حوزه ثبت جهانی که تمایل دارند در تهیه این پرونده مشارکت داشته باشند استقبال می‌کنیم. آنچه که مهم است معرفی و ثبت ماسوله در فهرست میراث جهانی است و این امر قائم به اشخاص یا یک مساله شخصی نیست.

مسئول پرونده منظر فرهنگی ماسوله خاطرنشان کرد: مهم ماسوله است و مهم میراث فرهنگی و جهانی ایران است که باید مورد حفاظت قرار گیرد. یادآوری می‌کنم معاونت میراث فرهنگی تلاش دارد با هم افزایی بیشتر و بهره گیری از تجارب ملی و بین المللی شرایط ثبت جهانی پرونده‌های در دست اقدام را تسهیل نماید.

او اذعان داشت: هرچند ایران بیشک جایگاه رفیعی در میراث جهانی داشته و دارد، با این حال باید تصریح نمود، ثبت جهانی میراث ملموس در یونسکو، امروزه به عرصه رقابت‌های فرهنگی بین المللی تبدیل شده‌است. لذا برای ثبت‌های جهانی جدید باید تلاش مضاعفی صورت بگیرد.

او در خصوص سفر اخیر که به همراه هیاتی از سوی وزارت با حضور ایزدی (مدیرکل ثبت و حریم اثار)، عبدالرسول وطن دوست و طالبیان (مشاوران امور ثبت جهانی وزارت) در پنل بررسی پرونده ثبت جهانی همدان در ایکوموس در فرانسه حضور داشتند، گفت: درخصوص پرونده ماسوله نیز مذاکراتی انجام شد. بهر حال امیدواریم که مسائل و ابهامات پرونده ثبت جهانی ماسوله مرتفع گردد.