مشاور رئیس پژوهشگاه فضای مجازی، شورای عالی فضای مجازی:
پلتفرم‌ها و اپلیکیشن‌های موبایلی، سینمای مستند را همگانی‌تر کرده است/ جشنواره سینماحقیقت؛ فرصتی برای بازنگری سیاست‌های حمایتی مدیران
مشاور رئیس پژوهشگاه فضای مجازی، شورای عالی فضای مجازی با اشاره به اینکه اکنون با توسعه رسانه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های ویدئویی، سینمای مستند قابلیت گسترش بیش از این را پیدا کرده است، گفت: اپلیکیشن‌های موبایلی به‌عنوان یک رسانه در دسترس همه قرار گرفته است و بسیاری از پلتفرم‌های انتشار ویدئو مثل یوتیوب و آپارات را داریم، که توانسته سینمای مستند را بیش از اینکه هست، عمومیت دهد و همگانی کند.
«حسین حسنی» مشاور رئیس پژوهشگاه فضای مجازی، شورای عالی فضای مجازی و عضو پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در آستانه برگزاری پانزدهمین جشنواره بین‌المللی «سینماحقیقت» با اشاره به اهمیت سینمای مستند، و در گفتگو با خبرنگار ایلنا تفاوت عمده این سینما را نسبت به سینمای داستانی «بازنمایی واقعیت» خواند و گفت: برخلاف سینمای داستانی که وجوه نمایشی دارد و ممکن است برگرفته از خیال و خیال‌پردازی و مطالب غیرواقعی باشد، عمده‌ترین عامل تمایز سینمای مستند، همین بازنمایی واقعیت است؛ واقعیت‌هایی در طیف‌های گوناگون که در ژانرهای مختلف سینمای مستند به نمایش درمی‌آید. از مستند حیات وحش تا مستند تاریخی که شکل‌های زندگی واقعی در آن‌ها به نمایش گذاشته می‌شود.
حسنی با تاکید بر اینکه هدف سینمای مستند این است که واقعیت را به دور از وجوه نمایشی نشان دهد، یادآور شد: واقعیت‌های بیرونی همیشه وقتی در قالب تصویر می‌آیند، برساخته هستند و هر مستندساز و سینماگری که در این حوزه کار می‌کند، یک نگاه به واقعیت دارد و ممکن است تمام واقعیت را منعکس نکند یا مبتنی بر پیشینه ذهنی، تربیتی، خانوادگی و طبقاتی خودش یک نگاهی به واقعیت داشته باشد. بنابراین نمی‌شود بگوییم حتما آن چیزی که در واقعیت بیرونی وجود دارد، در سینما هم به نمایش گذاشته شده. ولی مهم‌ترین کارکرد سینمای مستند همین است که توجه ما را به دنیای بیرون جلب کند.
مشاور رئیس پژوهشگاه فضای مجازی، شورای عالی فضای مجازی با ذکر مثالی ادامه داد: مستندی که درباره فقر و توسعه‌نیافتگی در یک منطقه ساخته می‌شود، ما را متوجه می‌کند که هنوز برخی از مناطق کشور دچار فقر و فلاکت هستند و در نهایت ممکن است توجه مدیران و سیاست‌گذاران را به این جلب کند تا اقداماتی را در راستای رشد توسعه انجام دهند. بنابراین هر موضوعی که در سینمای مستند مطرح و بازنمایی می‌شود، کارکردهایی هم دارد.
حسنی با اشاره به کارکرد رسانه‌ای سینمای مستند، گفت: مستند یک گونه رسانه‌ای است که در کنار جنبه سرگرمی می‌تواند دارای کارکردهای آموزشی و اطلاع‌رسانی هم باشد. سینمای مستندِ مستقل، باید همه این قابلیت‌ها را داشته باشد. تصورم این است که سینمای مستند ایران نتوانسته آن چنان که باید به جایگاهی واقعی در میان مخاطبان برسد. به نظرم بیشتر حالتی نخبه‌گرایانه دارد و گاهی برای مستندسازان تنها سکویی برای ورود به سینمای داستانی است. از سویی، تولید مستندهای بزرگ نیازمند حمایت مالی از سوی نهادها، سازمان‌ها یا موسسات غیردولتی است که عموما شامل حال تمام مستندسازان نمی‌شود.
این نویسنده و پژوهشگر درباره کارکرد رویدادهایی مثل جشنواره سینماحقیقت هم گفت: یکی از کارکردهای همین جشنواره‌ها اولا ایجاد انگیزه در کسانی است که در این ژانر مشغول فعالیت‌اند تا نتایج زحمات‌شان دست‌کم در یک پلتفرم به نمایش دربیاید و مورد داوری و قضاوت مخاطبان و متخصصان قرار بگیرد. از سویی، اطلاع‌رسانی‌های رسانه‌ای در مورد جشنواره، می‌تواند علاوه بر نظر آن طیف خاصی که در حوزه سینما فعالیت می‌کنند، توجه مخاطبان عمومی سینما را هم به خودش جلب کند. حتی شاید سیاست‌گذاران و مدیران هم متوجه اهمیت و کارکرد سینمای مستند شوند و در سیاست‌های حمایتی و تشویقی‌شان بازنگری کنند تا اینگونه سینمایی هم جایگاه خودش را در جامعه ما پیدا کند.
حسنی در ادامه با اشاره به اینکه اکنون با توسعه رسانه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های ویدئویی، سینمای مستند قابلیت گسترش بیش از این را پیدا کرده است، گفت: موبایل به‌عنوان یک رسانه در دسترس همه قرار گرفته که قابلیت عکسبرداری و فیلمبرداری‌شان روز به روز بهبود پیدا کرده و دارای اپلیکیشن‌های متعدد است که برای افزودن فیلترها، تدوین و... مورد استفاده قرار می‌گیرد تا افراد بتوانند با کم‌ترین آشنایی تخصصی با تکنیک‌های فنی فیلمسازی و صرف هزینه، به سوی تولید مستند اقدام کنند.
عضو پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در پایان خاطرنشان کرد: از آن سو، بسیاری از پلتفرم‌های انتشار ویدئو مثل یوتیوب و آپارات داریم، که این قابلیت را ایجاد کرده است که سینمای مستند خیلی بیش از اینکه هست، عمومیت پیدا کند و همگانی شود.
پانزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» از ۱۸ تا ۲۵ آذرماه به دبیری محمد حمیدی‌مقدم برگزار می‌شود.
