لزوم انجام مطالعات ارزیابی توان اکولوژیک پیش از توسعه میدان نفتی سهراب/ احتمال حفر ۴۲۰ تا ۸۰۰ چاه جدید در طرح توسعه میدان آزادگان

«موسی مُدهِجی» رئیس اداره تالاب‌های اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان خوزستان با اشاره به مخالفت اولیه سازمان محیط‌زیست با شیوه پیشنهاد شده‌‌ توسط وزارت نفت برای حفر ۲۰ چاه جدید در قالب ۶ محوطه سرچاهی (پَد) در طرح توسعه میدان نفتی سهراب در بخش شمالی تالاب هورالعظیم توضیح داد: جلسه بررسی گزارش ارزیابی زیست‌محیطی طرح توسعه میدان نفتی سهراب، هفته گذشته در دفتر ارزیابی سازمان محیط‌زیست برگزار شد که در آن، ستاد سازمان و همچنین اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست خوزستان به دلیل احتمال بروز آسیب‌های زیست‌محیطی و خشک شدن بخش‌های قابل توجهی از هورالعظیم، با شرایط پیشنهادشده توسط وزارت نفت برای اجرای این پروژه مخالفت کردند. 

وی با بیان این که بررسی‌های کارشناسی توسط اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست خوزستان، دفتر ارزیابی زیست‌محیطی سازمان محیط‌زیست و تعدادی از نهادهای پژوهشی و دانشگاهی کشور درباره طرح توسعه میدان نفتی سهراب در تالاب هورالعظیم در دست انجام است، اظهار داشت: سازمان حفاظت محیط‌زیست تا کنون با طرح توسعه میدان نفتی سهراب یعنی حفر ۲۰ چاه جدید علاوه بر ۲ چاه موجود در این میدان موافقت نکرده است و اگر هم روزی مجوز محیط‌زیستی این طرح صادر شود، تلاش ما بر وارد شدن حداقل آسیب و پایین‌ترین میزان استحصال خشکی در دل تالاب در فرآیند اجرای پروژه خواهد بود. 

نقاط پیشنهادی برای ایجاد محوطه‌های سرچاهی جدید، در محدوده امن تالاب قرار دارد 

مدهجی با تاکید بر این که سازمان محیط‌زیست از گذشته به وزارت نفت پیشنهاد داده بود که امکان انجام حفاری مایل برای رسیدن به مخزن را در طرح توسعه میدان نفتی سهراب بررسی کند، عنوان کرد: اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان خوزستان از سال‌ها پیش این پیشنهاد را مطرح کرده بود که حفاری لازم برای احداث چاه‌های جدید در میدان سهراب از بیرون تالاب هورالعظیم انجام شود و این حفاری‌ها به صورت مایل و از زیر زمین به تالاب برسد تا دیگر نیازی به خشک کردن بخش‌هایی از هورالعظیم برای توسعه میدان نباشد و کمترین خاکریزی و استحصال اراضی در این پروژه انجام شود. 

رئیس اداره تالاب‌های اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان خوزستان ادامه داد: وزارت نفت تا کنون با پیشنهاد انجام حفاری مایل از بیرون تالاب موافقت نکرده است، اما مسئولان این وزارتخانه در طول سال‌های گذشته پیشنهادهای مختلفی را درباره تعداد چاه‌ها، تعداد پَدها (محوطه‌های سرچاهی) و مکان‌های حفر چاه  مطرح کرده‌اند که تا کنون توافق مشترکی بین سازمان محیط‌زیست و وزارت نفت بر سر این مسائل حاصل نشده است؛ اگرچه تلاش هر دو دستگاه این است که حفاری چاه‌های جدید برای توسعه میدان نفتی سهراب به گونه‌ای انجام شود که حداقل نیاز به خشک کردن قسمت‌هایی از تالاب هورالعظیم وجود نداشته باشد. 

وی با یادآوری این نکته که نقاط پیشنهادی وزارت نفت برای ایجاد محوطه‌های سرچاهی جدید، در محدوده امن و دست‌نخورده تالاب هورالعظیم قرار گرفته است، تاکید کرد: نظر غیرقطعی سازمان محیط‌زیست این است که حتی اگر قرار بر صدور مجوز اجرای طرح توسعه میدان نفتی سهراب باشد، بهتر است مجوزهای لازم برای ایجاد هر محوطه سرچاهی به صورت جداگانه صادر شود، یعنی ابتدا برای یک محوطه مجوز داده شود و پس از آن عملکرد مجری طرح مورد ارزیابی قرار گیرد تا در صورت پایبندی به ضوابط زیست‌محیطی، مجوز ایجاد محوطه سرچاهی بعدی داده شود. 

لزوم انجام مطالعات ارزیابی توان اکولوژیک تالاب، پیش از شروع هر پروژه نفتی جدید

مدهجی با تاکید بر لزوم انجام مطالعات ارزیابی توان اکولوژیک پیش از اجرای طرح توسعه میدان نفتی سهراب گفت: در حال حاضر در تمام بخش‌های شمالی، میانی و جنوبی تالاب هورالعظیم، فشار مضاعفی به تالاب وارد می‌شود و در چنین شرایطی تاکید اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان خوزستان این است که پیش از شروع اجرای هر پروژه نفتی جدید در هورالعظیم، مطالعات ارزیابی توان اکولوژیک و ظرفیت برد تالاب انجام شود تا مشخص شود که آیا هورالعظیم از توان لازم برای حفر چاه‌های نفتی جدید در دل خود برخوردار است یا خیر؛ بخصوص که برآوردهای غیررسمی نشان می‌دهد که در طرح توسعه میدان نفتی آزادگان قرار است بین ۴۲۰ تا ۸۰۰ حلقه چاه جدید در مخازن جنوبی هورالعظیم حفر شود. 

رئیس اداره تالاب‌های اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست خوزستان خاطرنشان کرد: سال گذشته در همین راستا معاونت محیط‌زیست‌ دریایی و تالاب‌ها از معاونت محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست درخواست کرد که ابتدا مطالعات استراتژیک مربوط به ارزیابی توان اکولوژیک تالاب انجام شود و بعد از آن درباره توسعه میدان نفتی سهراب یا حفر هر چاه نفت دیگری در دل تالاب هورالعظیم تصمیم‌گیری شود؛ اکنون نیز موضوع این انجام این مطالعات در دست بررسی قرار دارد.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: در طرح توسعه میدان نفتی سهراب، مساله فقط جانمایی محوطه‌های سرچاهی جدید نیست، بلکه پس از حفر چاه‌های تازه، باید خطوط انتقال برق، گاز و آب شور و همچنین جاده‌های دسترسی به محوطه‌های سرچاهی از محدوده خشکی نیز ایجاد شود که این موارد در کنار خطوط لوله متعدد انتقال نفت که در طرح توسعه میدان در دل تالاب کشیده خواهد شد، می‌تواند به تشدید آسیب‌های زیست‌محیطی ناشی از اجرای این پروژه دامن بزند‌. 

کاهش کیفیت آب هورالعظیم بر اثر خاکریزی برای حفر چاه‌های نفتی در گذشته 

مدهجی با بیان این که براساس مطالعات انجام‌شده، بخشی از شوری آب هورالعظیم ناشی از خاکریزی‌هایی است که در گذشته برای حفر چاه‌های نفتی در دل تالاب انجام شده است، توضیح داد: زمانی که برای استحصال اراضی به‌منظور حفر چاه یا ایجاد محوطه سرچاهی جدید، در بخشی از تالاب خاک ریخته می‌شود، علاوه بر خشک شدن آن قسمت، مقداری املاح و مواد معدنی موجود در خاک نیز در آب حل می‌شود که این مساله باعث افزایش شوری و در نتیجه، کاهش کیفیت آب تالاب می‌شود. 

این مقام مسئول در اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان خوزستان خاطرنشان کرد: در طرح توسعه میدان نفتی سهراب، پیشنهاد اولیه وزارت نفت احداث چاه‌های جداگانه در موقعیت مخزن شماره یک تالاب هورالعظیم بود، اما با توجه به تاکید سازمان محیط‌زیست مبنی بر لزوم کاهش مساحت ایجاد خشکی در دل تالاب در حین اجرای این طرح، پیشنهاد وزارت نفت به ایجاد محوطه‌های سرچاهی تجمعی بین دایک مرکزی و محیط آبی تالاب تغییر پیدا کرد و اکنون گزارش ارزیابی در دست بررسی، مربوط به احداث این محوطه‌های سرچاهی و البته ایجاد یک محوطه در جاده امام رضا (ع) است که بین مخزن ۱ و ۲ تالاب هورالعظیم واقع شده است. 

احتمال پخش آلودگی‌های نفتی در صورت ایجاد پَدهای جدید در نزدیکی ورودی رودخانه‌ها 

مدهجی‌ همچنین با تاکید بر اجتناب‌ناپذیر بودن ایجاد آلودگی در محوطه‌های اطراف میادین نفتی گفت: مخزن شماره یک عملا ورودی رودخانه‌ها به تالاب هورالعظیم محسوب می‌شود  و این در حالی است که در میادین نفتی همواره امکان شکستن لوله یا فوران چاه‌ها یا دیگر عوامل انتشار آلایندگی وجود دارد؛ در چنین شرایطی اگر قرار باشد محوطه‌های سرچاهی یا همان پَدهای جدید در نزدیکی ورودی رودخانه‌ها به تالاب هورالعظیم ایجاد شود، امکان کنترل آلودگی در صورت بروز خطا در میدان نفتی دشوار می‌شود و این مساله ممکن است پخش شدن آلودگی در سطح تالاب را به همراه داشته باشد. 

وی در پایان تصریح کرد: در حاشیه مخزن‌های شماره ۱ و ۲ هورالعظیم، هم پوشش گیاهی وجود دارد و هم زیستگاه‌های جانوران قرار گرفته است که این مساله در کنار احتمال پخش شدن آلودگی‌های نفتی در دل تالاب در صورت اجرای طرح توسعه میدان نفتی سهراب، صدور مجوز برای اجرای این طرح را با ملاحظات بیشتری مواجه می‌کند؛ مجموع دلایل ذکرشده باعث شده است که اداره‌کل محیط‌زیست خوزستان و سازمان حفاظت محیط‌زیست در صدور مجوز این پروژه سختگیری‌های خاصی را به خرج دهند.