در کشور‌های مختلف برای مقابله با پدیده فرونشست چه اقداماتی انجام می‌شود؟
برای مقابله با پدیده فرونشست زمین در کشور‌های مختلف روش‌های متفاوتی در پیش گرفته شده است که از جمله آن‌ها می‌توان به اجرای پروژه‌های آبخیزداری و کاهش برداشت از منابع زیرزمینی یاد کرد؛ مجموعه اقداماتی که با توجه به ابعاد خطرناک این بحران شکل گرفته و امید می‌رود تا حدودی از حجم خسارت‌ها بکاهد.
به گزارش ایلنا از وزارت نیرو، فرونشست زمین از جمله پدیده‌های جغرافیایی است که در دهه‌های گذشته و به واسطه فعالیت‌های مخرب انسانی مانند افزایش میزان برداشت آب از منابع زیرزمینی تشدید شده است؛ پدیده خطرناکی که برخی متخصصان از آن به عنوان بمب ساعتی یاد می‌کنند و متذکر می‌شوند در صورت عدم مقابله با آن خسارت‌های فراوانی را به بار خواهد آورد.
امروزه کشور‌های بسیاری در جهان با پدیده فرونشست زمین درگیر هستند و با توجه هشدار‌هایی که پیرامون عواقب این پدیده جغرافیایی از سوی متخصصان مطرح می‌شود، هر یک به نوعی تلاش می‌کنند تا ضمن مطالعه دقیق آثار و پیامد‌های آن نسبت به مقابله با آن اقدام کنند.
از جمله این کشور‌ها باید به کشور ایران اشاره کرد که بنا بر اطلاعات موجود در حال حاضر در اکثر دشت‌ها با این پدیده درگیر است و از میان ۶۰۹ دشت مطالعاتی کشور ۴۲۰ دشت به عنوان منطقه ممنوعه و ممنوعه بحرانی قلمداد می‌شوند که در این بین نیز ۱۳۴ دشت ممنوعه بحرانی با فرونشست شدید رو به رو هستند.
بنا بر گزارش تازه‌ای که مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی پیرامون چالش‌های برداشت بی رویه از آب‌های زیر زمینی و نیز پدیده فرونشست منتشر کرده است، در حال حاضر بیش از ۱۵۰ کشور جهان با مشکل فرونشست زمین رو به رو هستند و تنها در آمریکا ۴۵ ایالت و سطحی بیش از ۱۷ هزار کیلومتر مربع دچار این مشکل هستند.
فرونشست ۳ تا ۸.۵ متری زمین در ایالت کالیفرنیا
به طور مشخص نرخ فرونشست زمین در نیواورلئان در ایالت لوئیزیانا و هیوستون در ایالت تگزاس چیزی در حدود ۵ سانتی متر در سال برآورده شده است. در ایالت کالیفرنیا نیز که در آن برداشت‌های وسیعی از منابع آب زیر زمینی انجام می‌شود، وضعیت بحران به مراتب جدی‌تر است، به طوری که رقمی ما بین ۳ تا ۸.۵ متر فرونشست از سال ۱۹۲۰ میلادی تا کنون در نقاطی از این ایالت به ثبت رسیده است.
دلیل ۸۰ درصد از فرونشست در آمریکا برداشت بی‌رویه از آبخوان‌ها است
مستند به پژوهش‌های علمی ۸۰ درصد علت ایجاد پدیده فرونشست زمین در آمریکا در نتیجه بهره برداری بی رویه از منابع آب زیرزمینی عنوان شده است.
همچنین در گزارشی دیگر که مربوط به کشور تایلند در اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی، مقدار ۱۲ سانتیمتر نشست سالیانه گزارش شده است.
وضعیت در قاره سبز نیز چندان امیدوارکننده نیست و به عنوان نمونه نرخ فرونشست زمین در کشور ایتالیا و مشخصاً شهر ونیز برابر با ۰.۲ سانتیمتر در سال اعلام شده است.
آمار فرونشست در دیگر مناطق جهان نیز نگران کننده است و به طور نمونه در شهرهایی، چون مکزیکوسیتی (مکزیک)، باندونگ (اندونزی)، جاکارتا (اندونزی)، زامورا (مکزیک) و پکن (چین) به ترتیب و به صورت سالانه نرخ فرونشست ۳۸ سانتی متر، ۲۸ سانتی متر، ۲۳ سانتی متر، ۲۲ سانتی متر، ۱۳ سانتی متر و ۱۱ سانتی متر اعلام شده است.
شرایط نگران کننده‌ای که حکایت از وضعیت نامناسب برداشت آب از سفره‌های آب زیر زمینی در اکثر کشور‌های جهان است و همانطور که اشاره شد بسیاری از کشور‌ها اکنون با درک بحران پیش رو در پی مقابله با پیامد‌های آتی این بحران هستند.
بر اساس گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس، در زمینه مقابله با پدیده فرونشست زمین و راه حل‌های کارشناسی مرتبط با کنترل و علاج بخشی آن در کشور‌های مختلف اقدامات متفاوتی به اجرا گذاشته شده است.
تغذیه مصنوعی آبخوان‌ها؛ راهی برای مقابله با پدیده فرونشست
به طور کلی اقداماتی مانند تغذیه مصنوعی آبخوان‌ها از طریق مهار یا هدایت جریان‌های سطحی و افزایش پروژه‌های آبخیزداری شهری و غیر شهری یکی از این راهکار‌ها محسوب می‌شود. همچنین کاهش انتخابی حجم بهره برداری از آب‌های زیرزمینی روش دیگری است که بر اساس آن بهره برداران با اصلاح الگوی کشت، افزایش بهره وری در روش‌های آبیاری و تولید محصولات با نیاز آبی کمتر از افزایش میزان برداشت آب زیرزمینی جلوگیری می‌کنند.
در روش‌های دیگر نیز دولت با اعمال قانون و تشدید موارد نظارتی بر مصرف کنندگان و تغذیه آبخوان‌ها از طریق آب‌های سطحی و چاه‌ها به مقابله با پدیده فرونشست اقدام می‌کنند.
به عنوان نمونه با استفاده از روش تغذیه آبخوان‌ها از طریق چاه و آب‌های سطحی در جنوب ایالت کالیفرنیا مساحت فرونشست در یک میدان نفتی در ویلمینگتون ۵۸ به ۸ کیلومتر مربع کاهش یافته است.
این روش یعنی استفاده از روش تغذیه آبخوان‌ها از طریق چاه و آب‌های سطحی همچنین در شانگ‌های چین اجرایی شده است و در عملیاتی که به همین منظور انجام شد، بیش از ۲۰۰ چاه برای عملیات تغذیه مورد استفاده قرار گرفتند و تأثیر این روش به شکلی بود که علاوه بر توقف روند فرونشست در طی ۱۰ سال سطح زمین به میزان ۳.۵ سانتی متر بالا آمد.
تعطیلی ۷۰ درصد چاه‌های آب در ونیز برای مقابله با فرونشست
در شهر ونیز ایتالیا و توکیو ژاپن نیز برای مقابله با پدیده فرونشست زمین تعطیلی چاه‌ها در دستور کار قرار گرفت و در ونیز بیش از ۷۰ درصد چاه‌ها از سال ۱۹۶۹ میلادی به این سو تعطیل شد. همچنین در توکیو کاهش برداشت آب زیرزمینی و ممنوع شدن کامل برداشت آب از بسیاری از چاه‌ها در دستور کار قرار گرفت.
در شهر جاکارتای اندونزی نیز با توجه به سیل خیز بودن منطقه دولتمردان از توسعه پروژه‌های آبخیزداری و تسهیل نفوذ آب سیل به آبخوان‌ها برای مقابله با پدیده فرونشست استفاده می‌کنند.
همانطور که در گزارش اخیر مرکز پژوهش‌ها عنوان شده است در کشور ایران نیز می‌توان با مطالعه دقیق تجربه سایر کشور‌ها در مقابله با فرونشست زمین و بومی سازی این روش‌ها نسبت به مقابله با این بحران بزرگ و خطرناک پیش از آنکه دیر شود، اقدام کرد.
مسئله بسیار مهمی که با توجه به تنوع اقلیمی و جغرافیایی کشور بدون شک با یک نسخه و یا یک روش قابل اجرا نیست و لازم است در ارتباط با هر دشت و پهنه جغرافیایی متناسب با شرایط خاص خودش تصمیم گیری شود.
