چالش در هم تنیده اوکراین و نفت جهان/ روسیه گرفتار دور زدن تحریم‌ها؛ امریکا سردرگم برای تامین انرژی

محمود خاقانی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا در ارزیابی درگیری روسیه و اوکراین و تاثیر بر بازار نفت و گاز جهان اظهار داشت: کم‌کم دارد آشکار می‌شود که آمریکا و متحدانش اگر روسیه را تشویق به حمله به اوکراین نکردند برای روسیه راهی جز حمله به اوکراین باقی نگذاشتند. آنها طرحی را به اجرا گذاشتند که همزمان با تضعیف قدرت نظامی روسیه منابع نفتی و گاز روسیه محصور شود و چین دچار بحران برای تامین امنیت انرژی بشود.

وی افزود: درحالیکه آمریکا و متحدانش نظام بانکی و دارائی‌های روسیه در غرب را مسدود کرده و کلیه مجوزهای واردات از روسیه و صادرات به روسیه را لغو کرده‌اند، فعلا از تحریم علنی صنعت نفت و گاز روسیه حرفی نمی زنند و آن‌را به بعد موکول کرده‌اند، اما پالایشگران بین‌المللی منتظر تحریم صنعت نفت و گاز روسیه نشده‌اند و بطور داوطلبانه شروع به تغییر برنامه و کاهش فرآورش نفت‌خام روسیه کرده‌اند. در واقع روش تحریم‌ها به نحوی طراحی شده است که در صورتی که پالایشگرها، شرکت‌های بیمه، بانک‌ها، تاجران و سایر فعالان اقتصادی به تجارت با روسیه ادامه دهند، ممکن است با مشکلات قانونی و مقررات در کشورهای مختلف تحریم‌کننده روسیه دست به گریبان شوند.

وی گفت: تجارت با روسیه از یک حالت عادی و معمولی به روش‌های پیچیده و دور زدن تحریم‌ها تبدیل شده است. بسیاری از کارشناسان آشنا به اقتصاد تحریم‌ها معتقدند که تاثیر تحریم‌ها فقط روی اقتصاد روسیه خلاصه نخواهد شد و دامن تحریم‌کنندگان روسیه و الیگارشی‌های حاکم در کشورهای همراه و رفیق با روسیه را هم خواهد گرفت.

این کارشناس بین‌الملل حوزه انرژی در ادامه گفت: اکنون درحالی که اصحاب ثروت و قدرت خانواده آل سعود حاکم در عربستان بهای نفت صادراتی را برای مشتریان شرقی و نیز اروپا گران کرده، روسیه نفت‌خام اورال را با تخفیف قابل توجه عرضه می‌کند. روسیه درحال حاضر بر اساس برخی گزارش‌ها بهای نفت‌خام اورال را مرتبط با بهای نفت‌خام برنت دریای شمال اسکاتلند بشکه ای 11 دلار تخفیف می‌دهد، ولی باز هم برای یافتن مشتری مشکل دارد. برخی از گزارش‌ها حاکی از آن است که میزان صادرات نفت خام روسیه حدود دو و نیم میلیون بشکه در روز کاهش داشته است، این در حالی است که در شرایط عادی حدود پنج میلیون بشکه در روز نفت خام و حدود سه میلیون بشکه در روز فرآورده‌های نفتی صادر می‌کرد.

وی بیان داشت: یکی از مشتریان نفت خام روسیه آمریکا است که براساس آمار منتشره توسط انجمن تجارت  سوخت و پتروشیمی آمریکا (AFPM) روزی حدود 209000 بشکه نفت خام و حدود روزی 500000 بشکه فرآورده‌های نفتی روسی در سال 2021 میلادی به آمریکا صادر شده است. این میزان معادل سه درصد حجم واردات نفت‌خام به آمریکا و حدود یک درصد از میزان فرآورده‌های نفتی است که در پالایشگاه‌های آمریکا درهمان سال فرآورش می‌شد. در همان سال میزان واردات نفت خام آمریکا از کانادا حدود 61 درصد، از مکزیک ده درصد و از عربستان سعودی شش درصد بوده است.

خاقانی با بیان اینکه درسال 2019 بعد از اینکه آمریکا واردات نفت خام ونزوئلا به آمریکا را تحریم کرد میزان واردات نفت خام روسی به آمریکا افزایش یافت، گفت: آمریکا با این مشکل دست به گریبان است که چنانچه واردات نفت خام روسیه را تحریم کند بهای نفت خام در بازارهای بین‌المللی احتمالا  تا بشکه‌ای 150 دلار بالا خواهد رفت و قیمت فرآورده‌های نفتی در آمریکا سر بفلک خواهد گذاشت. در نتیجه نرخ تورم بشدت افزایش خواهد یافت. آخرین آمار اقتصادی منتشره نشان می‌دهد که نرخ تورم درحال حاضر در بالاترین سطح در طول چهل سال گذشته و حدود هشت درصد است، در نتیجه نرخ سود بانکی هم در حال افزایش است. در واقع اقتصاد آمریکا با خطر رکود هم دست به گریبان شده است، بطوری که گزارش پژوهش اخیر دانشگاه میشیگان حاکی از آن است که بدلیل مشکلات مالی مردم آمریکا نمی‌توانند خانه یا اتومبیل بخرند و یا حتی برای تعطیلات به مسافرت بروند.

وی خاطرنشان کرد: مقامات روسی شرکت‌های اروپائی، آمریکائی و سایرین که در روسیه سرمایه‌گذاری و مشارکت دارند  را متهم کرده‌اند  شرایطی را ایجاد کردند که شرکاء روسی و شرکت‌های ثبت شده در روسیه بصورت عمدی ورشکست شوند. آنطور که خبرگزاری رویترز گزارش کرده است شرکت‌هائی که قصد خروج از روسیه دارند بسرعت امور ورشکستگی درباره آنها به اجرا در می‌آید مگر اینکه سهام خودشان را تا زمانی که تصمیم به بازگشت به روسیه خواهند گرفت به مدیران و اشخاص روسی منتقل کنند.

وی گفت: شرکت‌های نفتی بسیاری اطلاع‌رسانی کرده اند که قصد ترک طرح‌های مشترک در روسیه را دارند. اولین شرکتی که در این رابطه اطلاع‌رسانی کرد شرکت انگلیسی بی‌پی بود. این شرکت اخیرا اعلام کرد که تمامی بیست درصد سهامی که در شرکت دولتی روزنفت روسیه دارد را می‌فروشد و بلافاصله مدیران منتخب شرکت بی‌پی در هیات مدیره شرکت روزنفت استعفا و کناره‌گیری کردند.

وی ادامه داد: شرکت هلندی- انگلیسی شل نیز اطلاع‌رسانی کرده است که به مشارکت با شرکت گازپروم در شرکت خط لوله نورث‌استریم دو و حدود بیست و هفت و نیم درصد سهام شرکت شل در تاسیسات گاز طبیعی مایع LNG ساخالین و پنجاه درصد سهام در پروژه نفتی-انرژی  سالیم Salym و گایدان Gydan  خاتمه می‌دهد. شرکت نروژی اکوینور Equinor اعلام کرده است که سرمایه‌گذاری جدیدی در روسیه نخواهد داشت و اقدام و عمل لازم برای خروج از مشارکت‌هائی که در روسیه دارد را شروع کرده است.

وی افزود: شرکت آمریکائی اگزون‌موبیل اعلام کرده است که مشارکت در پروژه ساخالین -1 را متوقف کرده و سرمایه‌گذاری جدیدی در روسیه نخواهد داشت. شرکت بین‌المللی – سوئیسی گلنکور Glencore نیز که در امور تجارت بین‌الملل و اکتشاف و استخراج معادن فعالیت دارد اعلام کرده است که در حال بررسی ادامه و یا توقف فعالیت‌های شرکت در روسیه است، شرکت‌های دیگر اورپائی و آمریکائی و سایر کشورها هم اطلاع‌رسانی‌های مشابه‌ای کرده‌اند.

این کارشناس حوزه انرژی در ادامه با اشاره به سردرگمی اسرائیل گفت: رژیم اشغالگر قدس که از رئیس‌جمهور یهودی اوکراین حمایت می‌کند نگران است که با دادن رای مثبت در مجمع عمومی سازمان ملل متحد علیه روسیه با مشکل خاتمه همکاری‌های روسیه در سوریه علیه نیروهای ایرانی مواجه بشود. به همین دلیل رسانه‌ها گزارش کردند که نفتالی‌بنت نخست وزیر رژیم اشغالگر قدس در یک سفر از قبل برنامه‌ریزی نشده به مسکو سفر کرده است.