ربات‌ها فرصت‌های شغلی را نابود می‌کنند/ کشتی‌های خودمختار نیروی کار را نشانه رفته است

به گزارش خبرنگار ایلنا، «کلودیو مونرو» خبرنگار مستقل حوزه کارگری در اسپانیا است. این خبرنگار در گزارش‌های خود، تصمیمات سازمان‌های مختلف و تاثیر آن بر زندگی کارگران را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. مونرو در گزارشی تصمیم سازمان بین‌المللی دریانوردی و تاثیر آن بر زندگی کارکنان کشتی‌ها را بررسی کرده است. ترجمه این گزارش مفصل که در Equalimes منتشر شده در ادامه می‌خوانید: 

کشتی‌های غول‌پیکر متعددی در آب‌های آزاد جهان شناور هستند که می‌توان از آنها به عنوان شهرها شناور یاد کرد. سازمان بین‌المللی دریانوردی تصمیم دارد به منظور کمک به صنعت کشتیرانی و حفظ محیط زیست، استراتژی ناوبری الکترونیک را ترویج دهد. برخی از فعالان حوزه کار معتقدند، رایج شدن کشتی‌ها خودمختار که به وسیله هوش مصنوعی کنترل می‌شوند نتیجه جز بیکاری گسترده خدمه دریایی ندارد. سیاست و استراتژی کشتی‌های خودمختار یا همان ناوبری دریایی الکترونیک در سال ۲۰۱۷ مورد توجه سازمان بین‌المللی دریانوردی قرار گرفت. 

بر اساس برآوردهای اولیه، حدود ۱۰ هزار کشتی به همراه خدمه خود در آب‌های جهان در حال تردد هستند که مسئولیت حمل بخش عمده‌ای از بار جهان را برعهده دارند. کمیسیون ایمنی سازمان بین‌المللی دریانوردی در ژوئن ۲۰۱۹ دستورالعمل موقتی برای آزمایش کشتی‌های خودمختار منشتر کرد. «نروژ» نخستین کشوری بود که طرح ناوبری الکترونیک را به صورت آزمایشی اجرا کرد. 

اگرچه پیشنهاددهندگان طرح معتقدند طرح کشتی‌های خودمختار موجب صرفه‌جویی در هزینه نیروی کار، حذف خطای انسانی، حفظ محیط‌زیست و اجتناب از تولید زباله توسط خدمه کشتی‌ها می‌شود اما فدراسیون بین‌المللی کارگران حمل و نقل دریایی نظر دیگری دارد. به گفته «برانکو برلان» دبیر سابق این کنفدراسیون، موضوع کشتی‌های هوشمند یک موضوع پیچیده است. با عملی شدن طرح تمامی کشورها ملزم خواهند بود تا قوانین و مقررات حوزه کشتیرانی خود را بر اساس این سند تنظیم کنند تا بتوانند وارد آب‌های بین‌المللی شوند. بنابراین جمعیت زیادی برای همیشه بیکار خواهند شد. 

علاوه بر پیچیدگی‌های قانونی اجرای طرح کشتی‌های خودمختار باید به جنبه دیگر آن یعنی خروج سیل گسترده نیروی انسانی از این شغل هم توجه کرد. اگرچه دامنه نگرانی درباره خدمه کشتی‌ها رو به افزایش است اما به نظر می‌رسد که این تا پایان سال ۲۰۳۰ به طور کامل اجرایی شود. «هنریک تونفورس» معتقد است، این طرح به طور قطع گسترش خواهد یافت. به گفته وی، همانطور که پهپادهای در صنایع هوا و فضا رایج شدند، کشتی‌های خودمختار نیز با گذر زمان افزایش خواهند یافت. 

کنوانسیون‌هایی که در حوزه استراتژی ناوبری الکترونیک صادر شده‌اند، رویکرد این مقاوله‌نامه‌ها حفظ جان و ایمنی خدمه کشتی‌ها است. به نظر می‌رسد، «اولیویا دلاگرانژ» وکیل یک شرکت دریانوردی و از مخالفان طرح در این باره معتقد است، اگرچه در ظاهر به نظر می‌رسد که تمامی مقاوله‌نامه‌های جنبه حمایتی از نیروی انسانی دارد اما نهاد در تنظیم مقررات خود هیچ توجهی به حقوق نیروهای انسانی نمی‌کند. ناوبری با هوش مصنوعی به معنای نابود شدن تامین معیشت خدمه دریایی است. 

تصمیم بر این بود تا موضوع حذف نیروی کار در یکصد و دومین جلسه کمیته ایمنی سازمان بین‌المللی دریانوردی مورد ارزیابی قرار گیرد اما این جلسه بنا به پاندمی ویروس مرگبار کرونا برگزار نشد و به زمان دیگری موکول شد. 

در آغاز انقلاب صنعتی وقتی ماشین‌های نساجی جای دست‌هایی را گرفتند که پنبه می‌ریستند و پارچه می‌بافتند، کارگران خشمگین با چوب و چماق به جان ماشین‌ها افتادند. خیلی زود مشخص شد که آن‌ها دون‌کیشوت‌هایی بودند که به جنگ آسیاب‌های بادی رفتند. ماشین‌های صنعتی با سرعتی اعجاب‌برانگیز همه جا را گرفتند و عصبانیت از ماشین‌هایی که جا پای آدم‌ها گذاشته و کار آن‌ها را انجام می‌دادند باعث توقف رشد صنعتی نشد. با این همه خشم از ماشین‌ها بعد از گذشت چند قرن همچنان وجود دارد، هرچند نوع ماشین عوض شده و در دنیای جدید این ربات‌ها هستند که رقیب کارگرانی شده‌اند که روزگارشان را با هراس از دست رفتن شغل و بیکاری می‌گذرانند. «آکسفورد اکنومیک» که یک اتاق فکر انگلیسی درباره آینده فناوری و بازار کار است، اعلام کرد: تا سال ۲۰۳۰ به علت رشد استفاده از ربات‌ها در سراسر جهان، ۲۰ میلیون شغل تولیدی از بین می‌رود. 

تصور ما از ربات شاید همچنان این باشد که یک ماشین هوشمند که احیانا شکل و شمایل انسان را هم دارد، جای کارگری را می‌گیرد که کارهای تولیدی انجام می‌دهد، اما رشد هوش مصنوعی و فراگیر شدن استفاده از اینترنت باعث شده ما با نسل جدید ربات‌هایی روبه‌رو باشیم که حتی وجود فیزیکی ندارند. آن‌ها ممکن است یک برنامه باشند، اما این واقعیت که هر ربات به طور میانگین ۱.۶ شغل را از بین می‌برد، ممکن است نیروی کار را نگرانِ آینده شغلی خود کند. 

پرسش‌های متعددی از سوی فعالان کارگری مطرح شده که پاسخ روشن و دقیق آن در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. افزایش احتمالی کشتی‌های خودمختار در آینده به طور قطع بر نیروی کار شاغل در صنعت حمل و نقل دریایی تاثیر خواهد گذاشت. بحران شغلی در این بخش به شدت محسوس است اما میزان دقیق خروج نیروی انسانی به هیچ وجه قابل ارزیابی نیست. 

دانشکده مدیریت بازرگانی دانشگاه «هامبورگ» در سال ۲۰۱۹ وضعیت به کارگیری اتوماسیون در مشاغل را مورد ارزیابی قرار داد؛ نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که در آینده نزدیک مشاغل به قدرت فیزیکی کمتر و مهارت بیشتری در فناوری نیاز دارند. 

همچنین «کمیسیون حمل و نقل کمیسیون اتحادیه اروپا» در تحقیقی وضعیت به کارگیری هوش مصنوعی در سیستم حمل و نقل دریایی را مورد ارزیابی قرار داد و به این نتیجه رسید: نوآوری‌ها فرصت‌هایی را برای دریانوردان مثل تا نزدیک‌تر شدن محل کار به خانه فراهم می‌کند اما مسائل دیگری مثل پیچیده‌تر شدن کارها پیشروی آن‌ها قرار می‌دهد. همچنین پیش‌بینی می‌شود، تجارت دریایی افزایش خواهد یافت و مشاغل بیشتری ایجاد خواهد شد. 

حامیان طرح استدلال می‌کنند، کار در دریا دیگر برای اکثر جوانان یک نیاز نیست؛ استفاده از فناوری در شفلی به کار گرفته می‌شود که تامین نیروی انسانی آن سخت است. با این حال، همه دریانوردان با پیش‌بینی‌ها موافق نیستند. 

«اسماعیل فوریو» از اعضای اتحادیه کارگران مشاغل دریایی معتقد است، کشتی‌های خودران نه تنها مشاغل ایجاد نخواهند کرد بلکه شغل‌های بسیاری را به مرز نابودی خواهند کشاند. پروژه‌های متعددی در طول تاریخ برای راحت‌تر شدن کارها اجرا شده‌اند که تمامی آن‌ها تعداد نیروهای انسانی شاغل در بخش‌های مختلف را کاهش داده‌اند. بسیاری از اتوماسیون‌ها باعث سقوط میزان نیروی انسانی شاغل خواهند شد؛ کاهش نیروی انسانی و محدود بودن فرصت‌های شغلی به معنای کاهش دستمزد هم خواهد بود زیرا فرصت شغلی محدود خواهد بود و کارگران برای تامین معیشت خود به هر دستمزدی تن خواهند داد. 

هنگامی که تاثیر این تصمیم بر نیروی کار چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد، آثار و تبعات دیگر این تصمیم چندان مورد ارزیابی قرار نخواهد گرفت. مسائل و مشکلات فنی نیز در این طرح پیش خواهد آمد. چالش اصلی حذف احتمالی نیروی انسانی از این صنعت است. 

فعالان کارگری دیدگاه مخالف سازمان بین‌المللی دریانوردی دارند یعنی آرزوهای اقتصادی و معیشت نیروی کار بر هر گونه دستاوردهای نظری زیست محیطی ارجحیت دارد. به گفته کارشناسان حوزه کار، حفظ محیط زیست با تغییر سیستم سوخت ممکن خواهد بود. این انتظار وجود دارد تا به کارگرفتن فناوری تنها برای تسهیل کارها باشد نه اینکه از تعداد نیروهای انسانی شاغل بکاهد.