رئیس مرکز عربی مطالعات ایران در گفت‌وگو با ایلنا:
کُنفدرالی شدن الانبار به معنای تجزیه عراق خواهد بود/ اسرائیل پشت‌پرده پیدایش اقلیم‌های سنی‌نشین/ خاورمیانه جدید هنوز در دستور کار است
رئیس مرکز عربی مطالعات ایران گفت: پشت پرده پیدایش اقلیم‌های سنی‌نشین، اسرائیل و البته سعودی‌ها هستند؛ چراکه با این کار طرح خاورمیانه جدید عملیاتی می‌شود.
«محمدصالح صدقیان» رئیس مرکز عربی مطالعات ایران در تشریح جزئیات و پشت‌پرده طرح کنفدرالی شدن استان الانبار در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: بحث کنفدرالی شدن استان الانبار عراق برنامه‌ای بود که بعد از ورود داعش به این کشور مطرح شد اما محور اصلی این طرح از گذشته مطرح بوده و اسرائیل هم در آن بازیگر اصلی به حساب می‌آید که برای بررسی آن باید نگاهی به سابقه آن بیندازیم. همانگونه که مستحضر هستید براساس قانون اساسی عراق، نخست‌وزیر از طیف شیعیان انتخاب می‌شود و همین شخص به عنوان فرمانده کل قوا اوضاع امنیتی و نظامی را در دست دارد و در مقابل، سنی‌ها از سال ۲۰۰۳ تاکنون به دنبال آن بودند که بتوانند با توجه به این وضعیت، اقلیم جداگانه‌ای را برای خود تشکیل دهند.
طیف‌بندی سنی‌ها از ۱۹۸۵ تاکنون
وی ادامه داد: بر اساس قانون، هر سه استان در عراق می‌توانند به یک اقلیم خودمختار یا زیر نظر دولت تبدیل شوند اما بر اساس جغرافیای عراق اختلاف‌هایی میان سنی‌ها در مناطق مختلف عراق وجود داشته است. به عنوان مثال اهل تسنن در شهرهای رمادی و فلوجه که در استان الانبار قرار دارند سیاست و تفکر مورد نظر خود را پیگیری می‌کردند و موصل به عنوان یک استان سنی‌نشین سیاست‌های مدنظر خود را دنبال می‌کرد. در مقابل، سنی‌های حاضر در سامرا و تکریت یک جریان جداگانه به حساب می‌آیند و اینجاست که اختلاف‌ها میان اهل تسنن آشکار می‌شود. نکته‌ای که باید مورد اشاره قرار بگیرد این است که از زمان اعلام جمهوریت عراق در سال ۱۹۵۸ که توسط عبدالکریم قاسم (نخستین نخست‌وزیر عراق) اعلام شد، هرکدام از نخست‌وزیرها یک طیف از اهل تسنن را مورد تایید و ستایش قرار داده‌اند. مثلاً در زمان عبدالکریم قاسم محوریت اوضاع با سنی‌های اهل موصل بود و پس از آن محوریت با طیف‌های دیگر بود.
این کارشناس ارشد مسائل عراق با اشاره به حمایت کُردها از تشکیل اقلیم‌های مربوط به اهل تسنن، گفت: از گذشته تا به امروز تمام فرماندهان ارشد ارتش عراق از اهل تسنن انتخاب می‌شوند و به هیچ وجه این اجازه به شیعیان داده نشده که به عنوان فرماندهان رده‌بالای ارتش عراق انتخاب شوند. با پیش‌فرض‌هایی که پیش‌تر گفته شد، بحث کنفدرالی شدن الانبار هم بر همین اساس قابل بررسی است. چراکه قرار بر این بود تا موصل و نینوا به یک استان تبدیل شوند و در مقابل، فلوجه و رمادی هم قرار بود یک اقلیم جداگانه شوند اما باید متوجه بود که تشکیل اقلیم‌های خودمختار و جداگانه خطرهایی در بر دارد. این در حالی است که کُردها از این طرح و تشکیل اقلیم‌های جداگانه با مرکزیت اهل تسنن حمایت می‌کنند.
صدقیان افزود: آنها معقتدند که اگر اقلیم‌های مستقل توسط سنی‌ها تشکیل شود به موجودیت و ماهیت استقلال اقلیم کردستان کمک می‌شود. این روند ادامه داشت و در سال ۲۰۱۴ طرح مذکور بیشتر قوت گرفت؛ تا جایی که نخست بحث تشکیل اقلیم موصل و رمادی مطرح شد. طرح مذکور بر این اساس بود که سناریوی استقلال غرب عراق و تبدیل آن به یک دولت مستقل سنی کلید بخورد که پشتیبانی آن قرار بود با دولت‌های مستقل حاشیه خلیج فارس باشد. این طرح دقیقاً همان پروژه‌ای است که اسرائیل از سال‌ها قبل به دنبال عملیاتی شدنش بود؛ به گونه‌ای که تل‌آویو حتی در پروژه خود به دنبال تقسیم مصر به سه قسمت جداگانه بوده و تمامی مولفه‌ها نشان می‌دهد که طرح قدیمی اسرائیل همچنان در حال پیگیری شدن است.
اسرائیل آرزوی تقسیم عراق و سایر کشورها را دارد
این تحلیلگر مسائل سیاسی با تاکید بر اینکه طرح کنفدرالی کردن استان‌های عراق بخشی از پروژه دیرینه اسرائیل برای پیدایش خاورمیانه جدید است، گفت: اسرائیل به دنبال آن بود تا بحث خاورمیانه جدید را رقم بزند و در این طرح قرار بوده کشورها تجزیه و به دولت‌های مستقل و کوچکتر تبدیل شوند. تقسیم دولت‌های بزرگ‌تر بدون تردید میزان ضریب نفوذ کشورهایی که هدف اسرائیل بودند را کاهش می‌داد و البته عربستان هم با این طرح (خصوصاً تقسیم عراق) موافق بود. نکته مهم این است که ایالات متحده هم با اجرای این طرح موافق است اما فعلاً هیچ اتفاق عملی در این مورد رخ نداده است.
طرح خاورمیانه جدید هنوز در دستور کار است
وی تصرح کرد: اگر به جغرافیای عراق نگاه کنیم به خوبی می‌بینیم که صحرای رُمادی از جنوب با عربستان همسایه است و ریاض همچنان به دنبال تعمیق نفوذ خود در این منطقه بوده است، اما مساله مهمتر بررسی پیامدهای عملیاتی شدن تشکیل اقلیم‌های جداگانه سُنی در عراق است. بدون تردید اگر الانبار کنفدرالی شود، راهبرد قدیمی اسرائیل و سناریوی خاورمیانه جدید به نفع تل‌آویو رقم خواهد خورد. در این طرح، آنها نگاهشان حتی به تقسیم عربستان و لبنان است و معتقدند که این دو کشور هم باید کوچکتر شود. در این راستا محافظه‌کاران ایالات متحده هم با این طرح موافق هستند و اگر بحث تقسیم عراق مطرح شود دقیقاً راهبرد مد نظر کاندولیزا رایس (وزیر خارجه اسبق آمریکا) مبنی بر تشکیل خاورمیانه جدید رقم می‌خورد.
صدقیان در پایان با اشاره به پیامدهای کنفدرالی شدن استان الانبار خاطرنشان کرد: بسیاری از عراقی‌ها با کنفدرالی شدن الانبار و خصوصاً جغرافیای سنی‌نشین عراق موافق هستند. درست است که این مناطق هیچگونه منابع نفتی ندارند اما بحث اینجاست که چه کسی می‌تواند تضمین عدم به راه افتادن جنگ داخلی در صورت تشکیل اقلیم‌های سنی را بدهد؟ بنابراین اگر سناریوی کنفدرالی شدن الانبار یا هر نقطه دیگری از عراق عملیاتی شود بدون تردید یک جنگ تمام‌عیار داخلی میان شیعیان، اهل تسنن و کردها به راه خواهد افتاد که بحث احاطه بر منابع نفتی هم یکی از مولفه‌های بسیار مهم خواهد بود. از سوی دیگر بدون تردید تشکیل اقلیم‌های سنی‌نشین بدون حمایت کشورهای خارجی اتفاق نخواهد افتاد. این موضوع عدم استقلال این مناطق را کلید می‌زند که در نهایت می‌تواند پدیده‌های ضدامنیتی بسیار زیادی برای منطقه خلق کند.
