پرداخت یارانه در تولید برق علت توسعه نیافتن انرژی تجدیدپذیر

یادداشت از سید مسعود احمدی- کارشناس انرژی- با وجود ظرفیت بالای تولید برق با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور، این منابع کمتر از 1% برق تولیدی کشور را تشکیل می‌دهند.  ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر در کشور به اندازه‌ای بالا است که می توان تمام برق مورد نیاز فعلی کشور را با استفاده از انرژی باد و خورشید تامین کرد.

در حال حاضر بیش از 95% از برق تولیدی کشور از سوزاندن سوخت‌های فسیلی مانند گاز، گازوئیل و نفت کوره در نیروگاه‌های حرارتی تولید می‌شود. محدودیت سوخت‌های فسیلی در تامین انرژی برق، آلایندگی هوا، افزایش دمای کره زمین و نیاز به سوخت‌های فسیلی در تولید محصولات پتروشیمی و تبدیل به ارزش افزوده بیشتر از علت‌های اصلی توجه بیشتر به انرژی‌های تجدیدپذیر در تولید برق است.

از میان انرژی‌های تجدیدپذیر موجود، انرژی باد و خورشید از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند.مطالعات در حوزه تولید برق از انرژی باد نشان داده است که ظرفیت تولید برق از انرژی باد به میزان 40هزار مگاوات در کشور وجود دارد. همچنین در حوزه انرژی خورشیدی ،کشور ایران با در اختیار داشتن 300 روز آفتابی در سال از جایگاه ویژه‌ای برای تولید برق برخوردار است. حال سوالی که پیش می‌آید این است که چرا با وجود ظرفیت بالای تولید برق تجدیدپذیر، این حوزه از توسعه مناسبی برخوردار نیست و فقط 1% از انرژی برق تولیدی کشور از انرژی تجدیدپذیر به دست می‌آید؟

ریشه توسعه نیافتن فناوری‌های تولید انرژی تجدیدپذیر در کشور، پرداخت یارانه زیاد و در اختیار داشتن سوخت رایگان برای برای تولید برق است. در حال حاضر برای تولید، انتقال و توزیع هر کیلووات ساعت برق بدون احتساب قیمت سوخت، حدود 100 تومان هزینه می‌شود ولی مشترکین به صورت میانگین 60 تومان به ازای هرکیلووات ساعت پرداخت می‌کنند. محاسبات نشان داده است که در صورتی که قیمت سوخت را در محاسبات هزینه تمام شده تولید برق لحاظ شود، هزینه تولید برق با در نظر گرفتن ارزش صادراتی گاز، حدود 400 تومان به ازای هرکیلووات ساعت خواهد بود.

از طرف دیگر هزینه احداث واحدهای تولید برق تجدید پذیر بادی و خورشیدی به گونه‌ای است که وجود برق ارزان تولید شده از سوخت فسیلی، امکان رقابت برای توسعه انرژی تجدیدپذیر را غیرمنطقی کرده است. کشورهای توسعه یافته در حوزه انرژی‌های نو مانند آلمان و چین با اتخاذ سیاست‌های خرید تضمینی، سرمایه‌گذاری در این حوزه را جذاب کرده‌اند. با در نظر گرفتن هزینه احداث واحدهای تجدیدپذیر و دوره بازگشت سرمایه 5 ساله، نیاز به خرید تضمینی 600 تومان به ازای هرکیلووات ساعت برق تجدیدپذیر است که در شرایط فعلی از توان دولت و وزارت نیرو خارج است. اگرچه می‌توان از محل فروش سوخت‌های صرفه جویی شده به دلیل استفاده از انرژی تجدیدپذیر از سرمایه گذاری در این حوزه حمایت کرد اما تاکنون ساز و کار دقیقی در این رابطه تدوین نشده است.

به نظر می‌رسد تا زمانی که قیمت سوخت در هزینه تولید برق لحاظ نشود و حتی هزینه تولید و انتقال و توزیع برق هم از طرف مصرف‌کنندگان پرداخت نشود نمی‌توان امیدی به توسعه انرژی تجدیدپذیر در کشور داشت.