در جلسه رونمایی دو کتاب در خانه سینما مطرح شد:
جستجوی شیوه‌های نمایشی-بومی فیلم‌های علی حاتمی در یک کتاب/لزوم مطالعات بینا رشته‌ای درباره سینمای ایران
رسول نظرزاده نویسنده کتاب «بازتاب‌های شرقی سینمای علی حاتمی» گفت: در این کتاب نمی‌خواستم به همه جنبه‌های فیلم‌های علی حاتمی بپردازم و بخش اصلی کتاب همان جستجوی شیوه‌های نمایشی/بومی در فیلم‌های علی حاتمی است. بخشی که از طرف متتقدهای ما نسبت به آن کم‌توجهی وجود دارد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، جلسه رونمایی و گفتگو درباره دو کتاب رسول نظرزاده با نام‌های «بازتاب‌های شرقی سینمای علی حاتمی» و «عشق بازیافته» با حضور دو منتقد سینمای ایران جواد طوسی و آنتونیا شرکا و محمد مهدی فخری‌زاده به عنوان ناشر در کتابخانه خانه سینما عصر روز گذشته (یکشنبه ۳۱ تیر) برگزار شد.
در این جلسه جواد طوسی درباره کتاب «بازتاب‌های شرقی سینمای علی حاتمی» گفت: من فکر می‌کنم اولین محمل و بهانه‌ای که رسول نظرزاده را مجاب می‌کند علی حاتمی را برای کار پژوهشی‌اش انتخاب کند همان ویژگی‌های سبک‌پذیری فیلم‌های علی حاتمی است که برخی از مولفه‌های آن به تئاتر هم ارتباط پیدا می‌کند. آیا این ویژگی‌ها می‌تواند در سینما زبان تصویری دیگری به وجود آورد و آیا در مورد علی حاتمی این اتفاق افتاده است؟
طوسی خاطرنشان کرد: این‌گونه پژوهش‌ها با گفتگوهای پیگیرانه با چند نفر صاحب نظر در جهت متکثر شدن ایده اولیه و نگاهی که می‌خواهد جهان‌بینی خود را در سینمای علی حاتمی پیدا کند بهتر جواب می‌دهد تا به صورت فردی. من فکر می‌کنم به بخشی از دغدغه‌های علی حاتمی در این کتاب توجه کامل نشده است. ویژگی مثبت این کتاب این‌ست که یک دوره خاصی از فیلم‌های علی حاتمی که همان دوره قاجار است انتخاب کرده است و به مولفه‌ها و نشانه‌های مشترک آنها بیشتر پرداخته است.
این منتقد سینما با بیان اینکه «توجه داشنه باشیم که شیوه نگاه علی حاتمی در فیلم ستارخان با سریال هزار دستان با هم متفاوت است» گفت: نگاه تراژیکی که همواره موجب می‌شود ما به لحاظ سیاسی اجتماعی به شریط ایده‌ال نرسیم. همواره انگار در ابتدا یک ذوق‌زدگی در یک حرکت فردی یا تاریخی وجود دارد که می‌تواند موافقان و مخالفان خود را داشته باشد که بعد به هر دلیل، به آرمان‌های اولیه خود دست نمی‌یابد. پرداختن به این نگاه‌های مختلف می‌توانست به ایجاد چند صدایی در کتاب بیانجامد.
رسول نظرزاده هم در این نشست گفت: نمی‌خواستم به همه جنبه‌های فیلم‌های علی حاتمی بپردازم و بخش اصلی کتاب همان جستجوی شیوه‌های نمایشی/بومی در فیلم‌های علی حاتمی است. بخشی که از طرف متتقدهای ما نسبت به آن کم‌توجهی وجود دارد. شیوه‌ای که در پی پیدا کردن زبانی سینمایی ایرانی منطبق با فرهنگ و هنر ایرانی از یک زبان سینمایی غربی است. علی حاتمی با اینکه داستان‌های دوره قاجار را بیان می‌کند اما درواقع دارد به وقایع دوران خود اشاره می‌کند. او چندان گذشته‌گرا و تاریخ‌گرا نیست. نگاه کنیم به سرنوشت کمیته مجازات در سریال هزار داستان و یا تغییر رفتار رضا تفنگچی به رضا خوشنویس، حتی در فیلم‌های قبل از انقلاب هم پرداختن به اصلاحات امیرکبیر و ترور ناصرالدین شاه بخشی از دغدغه‌های دوران او را نشان می‌دهد.
مهدی فخری‌زاده ناشر کتاب عشق بازیافته نیز درباره علت انتخاب این کتاب برای چاپ گفت: پرداختن به فیلم‌های کلاسیک همچون کازابلانکا، جانی گیتار و سینما پارادیزو که پیش‌تر فیلم‌نامه‌شان را خودم چاپ کرده بودم آن‌هم با یک حس نوستالژیک و تاثیرگذار در این کتاب برای من قابل توجه و جذاب بود. این دل‌مشغولی با تحلیل صحنه‌های عاشقانه این فیلم‌ها، مرا به چاپ این کتاب برانگیخت به اضافه اینکه نگاه موشکافانه نویسنده در این صحنه‌ها، هر خواننده‌ای را به خود جذب می‌کند به صورتی که در مدت کمی این کتاب به چاپ دوم رسیده است.
آنتونیا شرکا ضمن تشریح فصل‌های مختلف کتاب گفت: کنار هم قرار دادن صحنه‌های بازیافت عشق بین زن و مرد که پس از سالیان بار دیگر بهم می‌رسند در فیلم‌های آمریکایی و اروپایی و بعد ایرانی از بخش‌های خواندنی و قابل توجه کتاب است. این صحنه‌ها از صحنه‌های معروف سینمایی هستند که در یادها می‌مانند. گفتگوهای زن و مرد در این صحنه‌ها عینا در کتاب بازنویسی شده تا بعد به تحلیل و توضیح آنها پرداخته شود. هرچند نویسنده کوشیده شاخصه‌ها و و ویژگی‌های هر بخش را بیان کند اما بهتر بود در بخشی نیز به مقایسه و تطبیق عشق بازیافته در فیلم‌های آمریکایی با اروپایی و ایرانی می‌پرداخت.
شرکا ادامه داد: چنان‌که می‌بینیم در فیلم‌های آمریکایی زن و مرد در رابطه‌شان عملگراتر و واقعی‌تر با این بحران روبرو می‌شوند تا اروپایی‌ها که این نگاه رنگی فلسفی و فردی و درونی‌تر یافته است تا در فیلم‌های ایرانی که وصال زن و مرد حتی پس از سال‌ها توام با نوعی حسرت و فراق در کوران وقایع سیاسی اجتماعی همراه است. خانم شرکا در ادامه گفت: تحلیل کتاب در بخش‌های سینمایی بسیار با جزییات و تمرکز نوشته شده است بعد به صحنه‌های عشق بازیافته در ادبیات معاصر ایران و ادبیات نمایشی جهان هم پرداخته می‌شود که بهتر بود این بخش‌ها به کتاب دیگری منتقل می‌شد و با گسترش بخش‌های سینمایی‌اش، یکسره به کتابی سینمایی بدل می‌شد.
نظرزاده در این باره گفت: صحنه‌های عشق بازیافته در سینما و ادبیات ایران تا زمانی که در حال نوشتن این تحقیق بودم اندک بود و بخش‌هایی از عشق بازیافته در دوران معاصر را در ادبیات داستانی و نمایشی جستجو کردم. در چهار مقطع تاریخی می‌شد به این موضوع در تاریخ معاصر پرداخته شود که متاسفانه نسبت به آن کم توجهی دیده می‌شود. چهار مقطعی که از انقلاب مشروطه، دوره کودتای سال ۳۲ و دوره انقلاب و جنگ می‌توان از آن یادکرد.
او ادامه داد: هر بحران سیاسی اجتماعی بزرگ می‌توانست به نوشته شدن موضوع عشق بازیافته که ناخود آگاه میان آدم‌ها فاصله می‌اندازد بپردازد. رمان ثریا در اغما نوشته اسماعیل فصیح دراین مورد رمانی قابل توجه است که به موضوع عشق بازیافته در زمان جنگ می‌پردازد که با مهاجرت زن و مرد و روبرو شدن آنها پس ار سال‌ها در پاریس می‌پردازد و به حس نوستالژیک دورانی که زن و مرد پشت سر گذاشته‌اند می‌پردازد. این که چرا این موضوع در سینما و ادبیات معاصر ایران کمرنگ است به دلایل گوناگون باز می‌گردد از جمله میوه ممنوعه دانستن عشق، پنهان‌کاری فرهنگ ایرانی، و فدا کردن عشق زمینی در راه آرمان‌های بزرگ، عدم شرایط گفتگو و حس‌های سرکوب شده و...
علی علایی به عنوان مهمان جلسه اشاره کرد: علی حاتمی از دوره قاجار برای بیان مسایل مهم‌تر سود می‌جوید و دغدغه دوره خاص تاریخی ندارد. فرضا فیلم کمال الملک درباره برخورد هنرمند با قدرت است تا زندگینامه کمال الملک و یا در فیلم ستارخان فیلم بیشتر به حیدر عمواوغلی توجه می‌کند یا ستارخان و....
علایی با نگاه برخی منتقدها که سینمای علی حاتمی را توریستی با علاقه صرف به معماری و طراحی صحنه می‌بینند مخالفت کرد و گفت: سینمای علی حاتمی را باید عمیق‌تر دید و تنها به جنبه‌های ظاهری آنها توجه نکرد.
جواد طوسی در پایان از لزوم مطالعات بینا رشته‌ای درباره سینمای ایران برای به وجود آوردن ایده‌ها و نگاه‌های تازه و به ویژه در فیلم‌های علی حاتمی سخن گفت.
