یادداشتی از فاروق رحمانی بر اجرای سلطان رباب

به گزارش خبرنگار ایلنا، همایون سخی، رباب‌نواز چیره‌دست افغان، شب گذشته (چهارشنبه 27 دی) در بخش بین‌الملل سی و سومین جشنواره موسیقی فجر به اجرای برنامه پرداخت که این اجرا مورد توجه کارشناسان موسیقی قرار گرفت. فاروق رحمانی شستان که خود نوازندهٔ رباب و تنبیرگ بلوچی و پژوهشگر موسیقی بلوچستان است؛ یادداشتی بر این اجرای همایون سخی نوشته است.

فاروق رحمانی شستان در یادداشت خود چنین آورده است:

چهارشنبه ۲۷ دی ماه ۱۳۹۶، به مناسبت جشنوارهٔ فجر، شاهد یکی از بهترین و حرفه‌ای‌ترین برنامه‌های موسیقی در تالار وحدت تهران بودم. اجرای استاد همایون سخی، نوازندهٔ برجستهٔ رباب، اهل کابل افغانستان ساکن کالیفرنیا، مشهور به king of rabab سلطان رباب که با هنرمندان و ارکسترهای حرفه‌ای همکاری‌های بسیاری انجام داده است.

پدر و عموی ایشان هم نوازندهٔ چیره‌دست رباب بودند. رباب سازیست قدیمی که برخی معتقدند ریشه‌اش به منطقهٔ غزنی افغانستان بازمی‌گردد و شاعران پارسی‌گوی قدیم بسیار از این ساز گفته‌اند؛ ازجمله مولانا و حافظ.

سازی با بیست و یک سیم، متشکل از سه سیم اصلی، سه سیم شاه تار، و پانزده سیم طنین. کاسهٔ این ساز از چوب توت ساخته می‌شود و به طور کلی در سه سایز موجود است، خُرد (کوچک) میانه (متوسط) و کلان (بزرگ).

روی رباب پوست بز یا آهو می‌کِشند و با مضراب نواخته می‌شود. رباب دسته‌ای کوتاه دارد که عموما با صدف یا استخوان آن را تزئین می‌کنند و روی آن چهار پرده می‌بندند. این ساز در افغانستان، پاکستان، بلوچستانِ ایران و تاجیکستان رایج است، اما در افغانستان ساز ملی شناخته شده و بیشترین نقش را ایفا می‌کند.

اما آنچه شب گذشته در تالار وحدت اتفاق افتاد؛ اجرایی ویژه بود که نکات جالبی در خود داشت. در نوازندگی همایون سخی سه موضوع را می‌توان تؤامان دید: اصالت، تکنیک و ابتکار. در این برنامه شاهد این بودیم که ایشان روی سیم‌های طنین رباب با مضراب سنتور می‌نواختند، که ابتکار خود اوست و احتمالا نظرهای هنردوستان و به ویژه رباب نوازان در مورد این ابتکار متفاوت خواهد بود.

بنده از یازده سال پیش، با ایشان آشنا شدم و همیشه کار‌هایش را دنبال می‌کردم و طبق این قاعده که استاد عبدالرحمن سوری زهی، نوازندهٔ برجستهٔ بنجوی بلوچستان می‌گفت حتی اگر از روی نوار از یک نوازنده یا خواننده چیزی یاد گرفتی آن شخص استادت محسوب می‌شود، همایون سخی هم استاد مجازی بنده و بسیاری از نوازند‌های رباب در سرتاسر دنیا محسوب می‌شود.

او نوازنده‌ای ماهر و اصیل و انسانی فروتن و مهربان است و باعث افتخار بود که ایشان را از نزدیک ملاقات کردیم و صدای سازش را این بار از نزدیک شنیدم.

از ابتدا تا انتهای پارت اول برنامه میخکوب بودم، موسیقی دوئت کلاسیک یا بقول خود هنرمندان افغان، موسیقی کلستیک افغانی، با دو ساز رباب به نوازندگی همایون سخی و طبلا که نوازندگی‌اش را میرویس کاظمی برعهده داشت بسیار هماهنگ و دقیق بودند و بیننده‌ها را کاملا مجذوب کردند.

در سبک کلَستیک، تکنیک و تسلط شرط بسیار مهمی است و هر دو نوازنده باید هماهنگی دقیقی داشته باشند، چراکه اصولش بر پایهٔ سؤال و جواب بنیان گذاشته شده است.

در پارت بعدی کنسرت نیز نوازندهٔ گرامی و مطرح دف کشورمان، حسین رضایی نیا به هنرمندان ملحق شدند، که البتهٔ بندهٔ حقیر چندان لذتی نبردم از همراهی ایشان، چون صدای سازشان، صدای رباب و طبلا را کاور کرده بود و به سختی می‌شد صدای دو ساز دیگر را شنید؛ ‌ای کاش کمی آرام‌تر می‌نواختند که از هر سه ساز لذت ببریم.

برای استاد همایون سخی آرزوی سلامتی دارم و این حضورش روی صحنه در ایران را به فال نیک می‌گیریم و امیدواریم سال‌های بعد نیز حضور داشته باشند و علاقمندان این ساز را خوشحال کنند.