در نشست زیباشناسی رمان پسامدرن ایرانی مطرح شد؛
صحبت از رمان پسامدرن در جامعه ایرانی امکان‌پذیر است؟
تعریف خطی تاریخ را برنمی‌تابد بنابراین پسامدرن لزوما دوره‌ای وابسته و برآیند مدرنیسم نیست.
به گزارش ایلنا، دیروز دوشنبه بیستم آذر ۱۳۹۶ به همت مرکز مطالعات ترجمه دانشگاه علامه طباطبایی نشستی با موضوع بررسی زیباشناسی رمان پسامدرن ایرانی با خوانشی از رمان «این مرد از همان موقع بوی مرگ می‌داد» اثر محمد حنیف برگزار شد.
در این جلسه رضا ناظمیان، سیروس امیری و طاهره رضایی به ایراد سخنرانی درباره چیستی رمان پست‌مدرن و نمود آن در مغرب‌زمین، ادبیات عرب‌زبان و ادبیات فارسی و همچنین به بررسی عناصر تکنیکی و محتوای رمان حنیف پرداختند.
رضا ناظمیان، دانشیار و معاون پژوهشی دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه طباطبائی، ضمن برشمردن تفاوت‌های رمان مدرن و پست مدرن در سه محور نگاه به دنیا از زاویه دید فردی، بازتاب وقایع در ذهن شخصیت‌ها و الگوی روایت در داستان ویژگی‌های مدرن و رمان پسامدرن را اینگونه برشمرد: پیرنگ به همریخته و پازل‌گونه، واکاوی ذهن و ضمیر شخصیت‌ها، تلفیق واقعیت بیرونی و واقعیت ذهن نویسنده، برجسته‌سازی زاویه دید، چندصدایی، شخصیت‌های شورش‌گر، عدم اقتدار مولف، ارائه داستان‌های ساختگی درباره شخصیت‌های تاریخی.
وی ضمن تأکید بر این نکته که برخی از این ویژگی‌ها مثل فراداستان، اختصاص به رمان‌های پست مدرن دارد، رمان «این مرد از همان موقع بوی مرگ می‌داد» را یکی از موفق‌ترین رمان‌های ادبیات فارسی در استفاده از ویژگی متافیکشن دانست.
وی رمان حنیف را رمان تکنیک و فرم برشمرد و سخت‌خوان بودن اثر را به همین دلیل دانست و ضمن اشاره به برخی شخصیت‌های غافل‌گیرکننده رمان همچون کیوان مجد و دادخواه، گفت: این رمان را می‌توان در زمره رمان‌های معروف در حوزه پست‌مدرن مطالعه و توصیه کرد.
این استاد زبان و ادبیات عرب در خاتمه رمان «این مرد از همان موقع بوی مرگ می‌داد» را با آثار برجسته سال‌های اخیر دنیای ادبیات عرب مقایسه کرد.
سیروس امیری، عضو هیئت علمی و معاون پژوهشی دانشکده زبان‌های دانشگاه کردستان هم، ضمن برشمردن مرگ مولف به یکی از شاخصه‌های رمان پست‌مدرن، رمان حنیف را در زمینه سلب اختیار از نویسنده بررسی کرد و آن را اثری در راه مبارزه با اعتیاد همیشگی کتاب‌خوان ایرانی و برخورد او با یک حقیقت مطلق دانست. و تاکید کرد: در این رمان حنیف خودش را از جایگاه نویسنده محروم می‌کند تا با مطلق‌نویسی مبارزه کند. از این منظر رمان را به یادنگاشت نزدیک می‌کند و روایت‌های رسمی از تاریخ را به چالش می‌کشد.
به نظر امیری، این رمان، اتوبیوگرافی نیست بلکه یک تاریخ فردی است اما نه تاریخ فیلتر شده. این استاد دانشگاه برتری تخیل بر واقعیت و استفاده پایان‌بندی‌های چندوجهی را از جمله بدعت‌های نویسنده می‌داند.
همچنین طاهره رضایی، عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه علامه، سخنان خود را با این پرسش آغاز کرد که آیا اصلاً صحبت از رمان پسامدرن در بستر جامه ایرانی امکان‌پذیر هست یا خیر.
رضایی با اشاره به سخنان میرعابدینی و پاینده که معتقد هستند جامه ایرانی آمادگی ادبیات پست مدرن را ندارد، با ارائه تعریف تاریخ(مندی) از نگاه فلسفه‌های مرتبط با پسامدرن، اینطور استدلال می‌کند که هنر پسامدرن تعریف خطی تاریخ را برنمی‌تابد و بنابراین پسامدرن لزوما دوره‌ای وابسته و برآیند مدرنیسم نیست.
این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با استفاده روش تحلیل ژاک دریدا و با تمرکز بر مبحث "خودنگاره" و "آستانگی" به واکاوی پساساختارگرایانه رمان حنیف پرداخت و خوانشی زیباشناسانه از این رمان ارائه کرد. در این خوانش رضایی فضای آستانه‌ای رمان را که در تکثر شخصیت نویسنده در شخصیت‌های داستانی اتفاق می‌افتد پایداری در برابر قطعیت معنا خواند و از این اثر به عنوان یک رمان پسامدرن یاد کرد.
در خاتمه نیز محمد حنیف، نویسنده رمان، ضمن اشاره به تأثیرات تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در ظهور داستان‌های مدرن و پست‌مدرن به سوالات شرکت‌کنندگان در این جلسه پاسخ داد.
