موسیقی بهترین مولفه انسانی است

به گزارش خبرنگار ایلنا، به طور کلی هنر در میان کشورهای هم‌مرز دارای شباهت‌هایی است. بدون شک این نقاط مشترک در هنرهای کشورهای همجوار دلایلی دارد که یکی از آن‌ها فرهنگ است. به هرحال تمام کشورها از بدو شکل‌گیری دچار اتفاقاتی بوده‌اند که بر فرهنگ و هنر مردم آن سرزمین تاثیرات مستقیم و جدی داشته است. جنگ‌ها و نوع سیاست‌های دولت‌ها در هر کشور و در هر مقطع تاریخی را نمی‌توان در این رابطه نادیده گرفت. یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار نیز جفرافیا، اقلیم و اعتقادات مذهبی و معنوی مردم هر کشور است. نمایش ایران نیز چنین هنری است و دارای قدمت بسیار است. بهرام بیضایی نویسنده و کارگردان ایرانی در کتاب «نمایش در ایران» به خوبی این را توضیح داده و به لحاظ تاریخی آن را واکاوری کرده است. به عنوان مثال تعزیه یکی از گونه‌های هنر ایرانی را برخی کشورها دستمایه فعالیت قرار داده‌اند. حتی باید پا را فراتر گذاشت و گفت متد برتولت برشت (نویسنده، شاعر و کارگردان صاحب سبک آلمانی) که اساس آن فاصله‌گذاری است و آن را «تئاتر روایی» هم می‌دانند؛ برداشتی مستقیم از تعزیه ایرانی و قواعد دراماتیک آن است. اما موسیقی در میان کشورهای هم‌جوار دارای مشترکات بیشتری است. یکی از مولفه‌های مهم دراین رابطه ادبیات و زبان فارسی است. این حلقه محکم نقطه اتصال موسیقی کشورهایی چون افغانستان، پاکستان، تاجیکستان و ارمنستان است. صد البته که این ویژگی‌های هم‌سان و غیر همسان را می‌توان در موسیقی نواحی ایران عینا مشاهده کرد. 

در میان کشورهای هم‌جوار هم هندوستان موسیقی خاص خود را دارد. این کشور با ایران مستقیما هم مرز نیست، اما با کشور پاکستان همسایه و هم مرز است. بر همین اساس مخاطب ایرانی با موسیقی افغانستان و تاجیکستان آشنایی بیشتری دارد و شاید به ندرت با موسیقی و کنسرت‌های هنرمندان هندی مواجه شده باشد. در سی و نهمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر امسال که اواخر بهمن‌ماه برگزار شد، یک گروه از هند در بخش بین‌الملل این رویداد حضور یافته بود. این گروه به رهبری راهیش بهارتی به اجرای ترانه‌های راجستان که به گفته خودش هزار سال قدمت دارد، پرداخت و به اتفاق اعضای گروهش، آثار متنوعی را برای هنرمندان و هنردوستان ایرانی اجرا کرد.

راهیش بهارتی درباره حضورش در ایران به ایلنا گفت: باید بگویم من و دوستانم در گروه، از حضور در ایران بسیار خوشحال هستیم. ما برای اولین‌بار است که کشور شما را می‌بینیم و با مهمان‌نوازی ایرانی‌ها مواجه شدیم.

بهارتی درباره قدمت گروهش اینگونه توضیح داد: من گروهمان را حدود دو دهه قبل تشکیل دادم. از آن زمان تاکنون فعالیت‌های ما همچنان ادامه داشته است. 

او درباره محوریت فعالیت‌های گروهش نیز گفت: آنچه برای ما اهمیت دارد فرهنگمان و معرفی آن به دیگر کشورها و اقوام است. به صورت کلی و عامه‌پسندتر باید بگویم که ما می‌خواهیم موسیقی سنتی دیارمان را با قدمتی حدود هزارسال دارد زنده نگه داریم. 

موسیقی هند آنطور که باید به جهانیان معرفی نشده است

او درباره قدمت موسیقی هندوستان گفت: موسیقی هندوستان باستانی و بسیار با قدمت است و گونه‌های مختلف و متعددی دارد که اغلب آن‌ها آنطور که باید به جهانیان معرفی نشده‌اند. درباره خودم هم باید بگویم که موسیقی در خانواده ما موروثی بوده و هنوز هم چنین است.  من موسیقی را به صورت سینه به سینه از پدرم آموخته‌ام و او هم این هنر را از پدر و اجدادش فرا گرفته است. باید بگویم بیشتر از هفت نسل است که موسیقی در خانواده ما مرسوم است و در ادامه هم اهمیت خواهد داشت و فرزندان من و دیگران هم این مسیر را ادامه خواهند داد. 

موسیقی بخشی از زندگی روزمره ماست

راهیش بهارتی در پاسخ به این سوال که آیا اساس آموزش موسیقی در هند آکادمیک یا سینه به سینه است، اذعات داشت: اینطور نیست که موسیقی صرفا برای من مقوله‌ای خانوادگی باشد و دیگر اعضای گروه هم طی همین روند سینه به سینه و خانوادگی نوازندگی سازهای‌شان را آموخته‌اند. ما اعتقاد داریم که موسیقی بخشی از زندگی روزمره ماست و اینطور نیست که گزینه‌های دیگری برای انتخاب داشته باشیم. البته اینکه موسیقی جز زندگی ما محسوب می‌شود دلیلی هم بر این نیست که ما به ناچار به موسیقی روی آورده‌ایم. مسلما نسبت به فرهنگ کشورمان و روال هنری و خانوادگی‌مان دغدغه داریم که موسیقی را انتخاب کرده‌ایم؛ در حالی که می‌توانستیم شغل‌های دیگری را انتخاب کنیم و درآمد بیشتری هم داشته باشیم. کلا فرهنگ برای ما مهم است و نسبت به خیلی موارد ارجح است. 

این نوازنده و آهنگساز موسیقی بومی هندوستان در ادامه با اشاره به اینکه موسیقی فیلم‌های بالیوودی و آثاری که تحت عنوان کلیپ‌های عامه‌پسند از شبکه‌های مختلف تلویزیون‌های پخش می‌شوند، تنها بخشی کوچکی از موسیقی هندوستان را دربرمی‌گیرند، توضیح داد: مردم هندوستان و هنرمندان این کشور در صلح و دوستی کنار هم زندگی می‌کنند. این دوستی‌ها به تولیدات و اجراهای با کیفیت منجر می‌شود و چنین اتفاقاتی بارها در کشورمان رخ داده است. 

موسیقی ایرانی برای‌مان غریبه نیست

این موزیسین هندی در ادامه، درباره میزان آشنایی خود و اعضای گروهش نسبت به موسیقی ایرانی هم توضیحاتی داد. 

بهارتی گفت: درست است که کشور هند به طور مرز به مرز با ایران همسایه نیست، اما اینطور هم نیست که موسیقی ایرانیان را نشناسیم. شخصا موسیقی ایرانی را شنیده‌ام و صدای آقای محمدرضا شجریان را دوست می‌دارم. 

بهارتی در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا در تلفیق موسیقی هندی و ایرانی تجربه‌هایی در تولید و اجرا داشته یا خیر، گفت: این فرصت پیش نیامده تا به تولید آثاری بر اساس موسیقی ایران و هند بپردازیم. اما چنین قصدی دارم و امیدوارم این فرصت فراهم شود. 

نتیجه مواجهه هنرمندان کشورها اتفاقات خوب فرهنگی است

او تاکید کرد: ما حتی از همکاری با هنرمندان ایرانی استقبال خواهیم کرد که البته این اتفاق نیاز به ایجاد تعاملاتی دارد و نیازمند ایجاد سازو کارهای بین‌المللی است. 

این آهنگساز ادامه داد: اتفاقا حین سفرمان به ایران برای حضور در جشنواره در فرودگاه دوهه با گروهی مواجه شدیم که اعضای آن ایرانی بودند. ما از مواجهه با این دوستان همکار بسیار خوشحال شدیم و این روبرو شدن باعث شد به لحاظ ذائقه موسیقایی هم دچار شعف شویم. به هرحال همین مواجه شدن‌ها و دوستی اهالی موسیقی است که به اتفاقات فرهنگی مهم و موثر بدل می‌شود. این تعامل‌ها زبان و رنگ و قوم نمی‌شناسد زیرا پای هنر و موسیقی درمیان است.

بهارتی تاکید کرد: من اعتقاد دارم که فرهنگ میراث مشترک همه ملت‌هاست و تلفیق بهترین اتفاق در این زمینه است که به تولید و ارائه آثاری جهانی و البته با هویت و ریشه می‌انجامد. به واسطه این همکاری‌هاست که می‌توانیم مفاهیم انسانی را مد نظر قرار دهیم؛ موضوعاتی جهانشمول که در همه دنیا یک تعریف دارند. و اینکه پرداختن به مفاهیم انسانی بر اساس فرهنگ‌ها، کاربردی‌ترین اتفاق است که می‌تواند در موسیقی و البته هنرهای دیگر ایجاد شود و استمرار یابد. 

موسیقی پیام‌آور صلح است

راهیش بهارتی در ادامه صحبت‌هایش گفت: در دنیای امروز که کشورها دچار جنگ‌ها و چالش‌های متعدد هستند، موسیقی می‌تواند پیام‌آور صلح باشد و خب صلح و دوستی مهمترین مولفه انسانی است. اگر توجه کنیم جنگ در همه مقاطع تاریخی عملی قبیح بوده و هنوز هم همینطور است. جنگ جز خونریزی و آوارگی چیز دیگری ندارد و در این میان موسیقی و تعامل و همکاری هنرمندان کشورهای مختلف می‌تواند در تقابل با این پدیده مضر و شوم به کار گرفته شود. موسیقی این پتانسیل را دارد که از خشم و تنش میان اقوام و مردم کشورها به طرز چشم‌گیری بکاهد؛ چراکه پیام‌آور صلح است. 

او در پایان درباره حضور دوباره‌اش در ایران گفت: امیدوارم این تعاملات بین‌الملی میان ما و هنرمندان ایرانی برقرار شود و اگر مجددا فرصتی برای حضور در ایران دست دهد باز هم به کشور شما خواهیم آمد.