مکی در گفت‌وگو با ایلنا:
اراده جدی برای احیای برجام در آمریکا وجود داشته باشد، رایزنی‌های اسرائیل راه به جایی نمی‌برد/ بیانیه سیاسی کنگره آمریکا هم تضمینی برای دوام توافق نیست
یک کارشناس مسائل آمریکا گفت: تضمین برای دوام توافق هسته‌ای باید در داخل ایران و آمریکا شکل بگیرد به این معنی که ما بتوانیم از فرصت سه ساله باقیمانده ریاست جمهوری بایدن برای توسعه روابط خارجی و مبادلات اقتصادی استفاده کرده و ارتباطمان را با شرکت‌های آمریکایی شکل دهیم تا هزینه آمریکا برای خروج از برجام افزایش یابد.
مرتضی مکی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در ارزیابی روند احیای برجام و در پاسخ به این سوال که با توجه به تائید جدا شدن ریچارد نفیو از تیم مذاکره‌کننده و وزارت امور خارجه آمریکا و همچنین اظهارات برخی سناتورهای دموکرات آمریکا این چنین به نظر می‌رسد که دولت ایالات متحده در جریان دموکرات نیز با منتقدانی نسبت به سیاست خود در قبال ایران مواجه است و همین مساله نگرانی را نسبت به ناکامی جو بایدن برای حفظ برجام حتی در دولت خود نیز بیشتر کرده است، چقدر این نگرانی جدی خواهد بود، گفت: جدا شدن آقای ریچارد نفیو و خانم آرین طباطبایی از تیم مذاکره‌کننده آمریکا مربوط به بیش از یک ماه گذشته است و اتفاقا در همین فاصله هم مذاکرات پیشرفت محسوسی داشته که نشان می‌دهد جدا شدن این دو نفر تا چه حد در روند مذاکرات موثر بوده است.
وی افزود: باید مقایسه‌ای داشته باشیم که این مقایسه، ما را محسوس‌تر به جواب سوال می‌رساند؛ مخالفت‌هایی هم با سیاست‌های اوباما در قبال ایران و مذکرات منتهی به برجام وجود داشت و مواضع جمهوری‌خواهان و دموکرات‌های معترض با شدت و حدت بیشتری در جریان بود که وی از اختیارات ریاست‌جمهوری برای تعلیق برخی تحریم‌ها استفاده کرد هرچند در همان زمان هم کنگره طرحی را مصوب کرد که رئیس‌جمهور ملزم شد هر چهار ماه یکبار گزارشی را در خصوص روند اجرای برجام به کنگره ارائه دهد و ترامپ هم در سال اول ریاست جمهوری سه بار این مصوبه را اجرا کرد.
وی ادامه داد: اکنون مخالفت‌ها قطعا بیشتر از زمان اوباما نیست، شاید صداها بلندتر باشد که اگر روند مذاکرات به همین شکل پیش برود، جو بایدن نیز می‌تواند از اختیارات ویژه خود استفاده کرده و حداقل برای سه سال باقیمانده از زمان ریاست جمهوری خود به برجام متعهد باشد. این نکته‌ای است که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا نیز به آن اشاره کرده که رئیس‌جمهور آمریکا می‌تواند در دوره ریاست‌جمهوری خود تضمین دهد که از برجام خارج نخواهد شد.
این کارشناس سیاست خارجی در خصوص سفر هیاتی از اسرائیل به وین برای مذاکره با طرفین برجام و آمریکا در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه آمریکا سعی کرده در روند مذاکرات با هم پیمانان خود در خاورمیانه در ارتباط باشد و آن‌ها نسبت به روند احیای برجام راضی نگه دارد، آیا حضور هیات تل‌آویو در وین با خواست آمریکا انجام شده و آیا می‌توانند در مذاکرات تاثیرگذار باشند، گفت: در پاسخ به این سوال هم اگر مقایسه‌ای با زمان مذاکرات برجام انجام شود، بررسی شرایط امروز آسان‌تر خواهد بود؛ مخالفان برجام همواره کوشیده‌اند که از موفقیت این توافق جلوگیری کنند. در مذاکرات منتهی به برجام شاهد بودیم که وزیر امور خارجه وقت عربستان در فرودگاه وین با وزیر امور خارجه وقت آمریکا دیدار کرد تا بتواند آمریکا از تفاهم با ایران پشیمان کند و در همان زمان نخست وزیر وقت اسرائیل تلاش‌های بسیاری در این مسیر صورت داد و حتی در سفری به آمریکا در کنگره سخنرانی کرد؛ شاهد بودیم با این حجم از مخالفت، اوباما برجام را امضا کرد.
وی ادامه داد: این مخالفت‌ها امروز هم وجود دارد، با این تفاوت که به نظر می‌رسد به کشورهای عربی منطقه این اطمینان داده شده که احیای برجام به ضرر آن‌ها نخواهد بود و آغاز مذاکرات کاهش تنش میان ایران و عربستان و ایران و امارات نیز نشانه‌ای از همین اطمینان است. بعید است اسرائیل هم در موقعیت فعلی بتواند مانعی جدی برای احیای برجام ایجاد کند؛ شاید تل آویو بتواند فشاری را بر تیم آمریکایی وارد کند اما اگر اراده واشنگتن بر احیای برجام باشد، رایزنی‌های اسرائیل راه به جایی نمی‌برد.
این کارشناس مسائل آمریکا همچنین در پاسخ به این سوال که یکی از گره‌های مذاکرات وین در مسیر احیای برجام موضوع اخذ تضمین از ایالات متحده است، اما وزیر امور خارجه کشورمان مسیر جدیدی را عنوان کردند و آن صدور یک بیانیه سیاسی از سوی کنگره آمریکا به منزله تضمین است، آیا اساسا صدور بیانیه سیاسی کنگره می‌تواند تضمینی باشد که دولت‌های آینده آمریکا به برجام متعهد بمانند، گفت: برخی موضوعات را باید با واقع‌بینی بیشتری مدنظر قرار دهیم؛ آمریکا ساختار حکومتی خاص خود را دارد و شکاف‌هایی در این ساختار وجود دارد و لابی‌ها نفوذ زیادی در کنگره و فرایند تصمیم‌سازی در این کشور دارند و این واقعیت نظام تصمیم گیری در آمریکا است و مذاکره کنندگان کشورمان نیز به خوبی به این مساله واقف هستند.
وی افزود: اکنون نیز که مسئولان ایالات متحده اعلام کرده‌اند که ما نمی‌توانیم تضمین بدهیم که دولت‌های آینده آمریکا به برجام متعهد باشند، آقای امیرعبداللهیان شاید گامی به عقب برداشته و اعلام کرده کنگره بیانیه سیاسی بدهد اما با توجه به اختلاف نظر دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان بعید است که کنگره این کشور بیانیه بدهد و حتی اگر هم بیانیه بدهد بعید است این بیانیه بتواند تضمینی برای دوام برجام باشد.
وی ادامه داد: تضمین برای دوام توافق هسته‌ای باید در داخل ایران شکل بگیرد به این معنی که ما بتوانیم از فرصت سه ساله باقیمانده ریاست جمهوری بایدن برای توسعه روابط خارجی و مبادلات اقتصادی استفاده کرده و ارتباطمان را با شرکت‌های آمریکایی شکل دهیم تا هزینه آمریکا برای خروج از برجام افزایش یابد.
