نمایش عروسکی قلب صحنه است

ایلنا: جوزه مانوئل والبوم(جیل) کارگردان اهل کشور پرتغال که برای اجرای نمایش «ایتک» در قالب بیستمین جشنواره تئا‌تر کودک و نوجوان همدان به ایران سفر کرده است، در گفتگو با خبرنگار ایلنا، از تجربه جدید گروه خود در استفاده از عروسک‌های ساده(بدون نقاشی چهره و رنگ‌آمیزی) گفت و این شیوه را در دنیای پرهیجان رسانه‌های امروز تصمیمی پرخطر دانست.

به گزارش خبرنگار ایلنا، جوزه مانوئل با بیان اینکه ۳۰ کمپانی تئا‌تر در زمینه کودک و نوجوان در پرتغال فعالیت می‌کنند و هر سال ۲۰ جشنواره تئا‌تر عروسکی در این کشور برگزار می‌شود، در ارتباط با گسترش استفاده از تکنولوژی‌های نوین در روند آموزش و سرگرم سازی گروه‌های سنی مختلف و تاثیر این جریان بر اجرای نمایش‌های کودک اظهار داشت: گروه ما هم به نوبه خود از ابزار گوناگون تکنولوژیک برای اجرای نمایش بهره می‌برد اما نکته مهم این است که بسیاری از کارگردانان علاقه دارند تا این نکته را هنگام اجرای نمایش به نوعی طرح کنند که مخاطب متوجه شود دست کاگردان در کار است.

وی با تاکید بر اینکه کارگردان نمایش عروسکی علاقه ندارد استفاده از تکنیک‌های گوناگون را فریاد بزند، ادامه داد: ما علاقه نداریم کارگردانی اثر را فریاد بزنیم. استفاده از نور و ابزار الکترونیک برای ساخت موسیقی و… در آثار هنرمندان این حوزه نیز وجود دارد و فردی که وارد این عرصه می‌شود اتفاقا باید از تکنولوژی بهره بگیرد ولی کار خود را به شکلی انجام می‌دهد که دیده نشود. نمایش عروسکی قلب صحنه است و هنرمندان این عرصه از راه‌های گوناگون برای برقرار ارتباط با مخاطب استفاده می‌کنند.

والبوم در ارتباط با دلایل استفاده از عروسک‌های بدون رنگ در اجرای خود و خطر انتخاب چنین روشی در دنیای پرتحرک رسانه‌های جمعی گفت: استفاده از این تکنیک فکر شده بود چون وقتی در خصوص داستان مورد علاقه کودکان و نوجوانان جستجو می‌کردیم به آنچه شما گفتید رسیدیم، یعنی اینکه آثار خلق شده برای سرگرمی این گروه سنی مملو از هیجان، رنگ، زد و خورد و هیجان است. پس تصمیم گروه بر این شد که اثری آرامش‌بخش خلق شود تا برای لحظات کوتاهی هم که شده افراد داخل سالن از چنین فضایی فاصله بگیرند.

این هنرمند تصریح کرد: ما همواره به این فکر می‌کنیم که کودکان را چطور خوشحال کینم، گاهی به آن‌ها شکلات می‌دهیم و گاهی برنامه‌ها و راه‌های دیگری را انتخاب می‌کنیم اما به علت شور و نشاط موجود در آن‌ها هیچگاه احساس نمی‌کنیم که در دنیای هجوم آثار تلویزیونی و سینمای پرهیجان این گروه به آرامش هم نیاز دارد.

کارگردان نمایش «ایتک» در پاسخ به این سوال که واکنش تماشاگران ایرانی پس از دیدن اثر در مقایسه با مخاطب کشورهای دیگر را چگونه ارزیابی می‌کند، بیان کرد: پیش از سفر به همدان در جشنواره‌های جهانی زیادی حضور داشتم و نمایش را برای مخاطبان کشورهای گوناگون به صحنه بردم، اما احساس می‌کنم مخاطب ایرانی بیشتر به آنجه موردنظر گروه بود نزدیک شد و به جای قهقهه مدام در هنگام اتفاقات طنز نمایش، با آرامش کار را تا پایان دنبال کرد و گاهی هم لبخندی به لب آورد.

وی همچنین به نحوه شکل‌گیری اثر اشاره کرد و اظهار داشت: برای خلق این نمایش مراحل سخت و دشواری را پست سر گذاشتیم، چون علاوه بر ساخت عروسک‌ها معمولا داستان‌های زیادی وجود دارد که کودکان و نوجوان از دیدن و شنیدن آن‌ها لذت می‌برند که انتخاب یکی از میان این تعداد قصه کار بسیار دشواری است. اما باید تاکید کنم وقتی اجرای عمومی نمایش آغاز می‌شود و کار در برابر دید مخاطب قرار می‌گیرد لحظه‌های بسیار جالبی برای گروه اتفاق می‌افتد.

مانوئل در پاسخ به این سوال که آیا خلق و اجرای نمایش «ایتک» تجربه جدیدی برای گروه محسوب می‌شود یا باید آن را در ادامه آثار قبلی حساب کرد گفت: این نمایش تجربه جدید برای گروه محسوب می‌شود، اما بعضی از تجربه‌های اتفاق افتاده در این اثر به صورت کوتاه در کارهای گذشته ما نیز وجود داشت، به ویژه ضمن طراحی عروسک‌ها و تجربه‌ای که در نور‌پردازی مورد استفاده قرار گرفت.

وی در همین ارتباط ادامه داد: در آثار قبل گروه بیشتر از موسیقی استفاده می‌شد و طراحی عروسک‌ها نیز به شیوه‌ای بود که حرکت آن‌ها زیاد نمی‌توانست احساسات مورد نظر را انتقال دهد، علاوه بر اینکه با توجه به رویکرد مورد نظر خشونت کار هم زیاد به نظر می‌رسید. اما در حال حاضر عروسک‌ها انعطاف‌پذیری بسیار زیادی پیدا کردند، موسیقی کمتر شده و به نظر می‌رسد با نمایش مهربان‌تری مواجه هستیم.

این کارگردان در رابطه با جداسازی گروه‌های سنی مختلف در اجرای آثار نمایشی عنوان کرد: ابتدا که گروه ما کار خود را شروع کرد تنها کودکان مورد نظر نبود و طیف گسترده‌ای از گروه‌های سنی را مدنظر داشتیم. ما تمام گروه‌های سنی را به عنوان انسان می‌شناسیم و فکر می‌کنیم همه قوه تخیل و تعقل دارند، به همین علت جداسازی سنی از نظر ما معنا ندارد.

وی افزود: کودکان و خردسالان نیز باهوش هستند و بعید می‌دانم رفتار و پیام نمایش را درک نکنند. اتفاقا کودک نسبت به آثاری که ادعا می‌کند برای گروه سنی او ساخته شده‌ واکنش نشان می‌دهد، عصبانی می‌شود و با خود می‌گوید چرا این افراد من را در این حد ساده می‌بینند؟

مانوئل جیل در پایان با تاکید بر اینکه گروه سنی کودک و نوجوان نیز مانند بزرگسالان به صورت فعالانه با آثار مواجه می‌شود گفت: امکان دارد در یک نمایش لحظه‌هایی وجود داشته باشد که بزرگسالان با کودکان داخل سالن همراهی کنند و مانند فرزندان خود از دیدن آن لذت ببرند. به هرحال ما بزرگ‌سال نداریم و این‌ها کوکانی هستند که کمی بیشتر از نظر قد و تعقل رشد کردند ولی کودک درون همه فعال است، پس مبحثجداگانه‌ای برای طرح کردن نداریم. گروه ما نیز می‌توانست به همین شیوه با جداسازی سنی کار کند اما ترجیح می‌دهیم هنگام خلق نمایش طوری عمل کنیم که همه گروه‌های سنی را پوشش دهد.