جهت‌دهی به آزادسازی موصل، هدف مداخله ترکیه و عربستان در عراق است
رفتارهای اخیر ترکیه و عربستان در خصوص پرونده موصل و در امتداد آن هدف قرار دادن نیروهای بسیج مردمی یک سناریوی چند ماهه است که شاکله آن از ماه‌های گذشته توسط آمریکایی‌ها بنا شده است.
«حسین رویوران» تحلیلگر مسائل خاورمیانه با اشاره به دخالت ترکیه و عربستان در سیاست داخلی عراق در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا بیان کرد: جایگاه عربستان سعودی و ترکیه در مورد مسائل داخلی کشور عراق یک جایگاه مداخله‌ای و تخریبی محسوب می‌شود که هدف آن متزلزل کردن حاکمیت این کشور است. این دو کشور فعلاً مداخله‌های خود را در چارچوب طرح‌های مذهبی و فرقه‌ای توجیه می‌کنند. به گونه‌ای که در کنفرانس خبری روز پنجشنبه که در حاشیه نشست شورای همکاری خلیج فارس با حضور وزرای خارجه ترکیه و عربستان برگزار شد، شاهد بودیم که اصلی‌ترین محور سخنان آنها پاک‌سازی موصل بود که مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت و نهایتاً «مولود چاووش اوغلو» و «عادل الجبیر» صراحتاً اعلام کردند که ریاض و آنکارا با حضور نیروهای بسیج مردمی عراق در آزادسازی موصل مخالف هستند.
وی ادامه داد: نیروهای حشد الشعبی در آزادسازی مناطقی مانند الانبار، رمادی، فلوجه و سایر نقاط عراق حضور مفید داشتند. از این جهت باید بگوییم نقش آنها در آزادسازی مناطق تحت اشغال داعش در عراق یک نقش ملی است نه جناحی یا قومی - مذهبی. به همین جهت شاهد هستیم که سعودی‌ها و سیاست‌مداران ترکیه مستقیماً به اقدام‌های حشدالشعبی هجمه وارد کرده و در جایی آنها را متهم به اعمال خشونت کردند. با نگاهی به طیف تشکیل‌دهنده نیروهای بسیج مردمی عراق به صورت کاملاً واضح متوجه می‌شویم یک طیف گسترده از مردم عراق در این نیرو حضور دارند. علاوه بر آن هیچ کشوری نمی‌تواند به عراق تحمیل کند که از چه قوای نظامی در آزادسازی موصل استفاده کند. چراکه این یک بحث داخلی است و به امنیت ملی عراق مربوط می‌شود که مسئولیت آن را نخست‌وزیر این کشور یعنی حیدرالعباری به عهده دارد.
حشدالشعبی یک نیروی شبه‌نظامی نیست بلکه به عنوان یک قوای مسلح رسمی در عراق شناخته می‌شود. لذا تمامی رفتارهای اخیر ترکیه و عربستان در خصوص پرونده موصل و در امتداد آن هدف قرار دادن نیروهای بسیج مردمی یک سناریوی چند ماهه است که شاکله آن را از ماه‌های گذشته آمریکایی‌ها بنا کردند. در حالت فعلی با توجه به آگاه بودن نیروهای عمل کننده در روند آزادسازی موصل مانند آمریکا، ترکیه، عربستان و حتی بریتانیا و فرانسه و در قسمت دیگر کردها، مخالفت‌هایی با حضور نیروهای بسیج مردمی عراق نمایان می‌شود که دلیل اصلی آن عملکرد مثبت این طیف از نیروهای مسلح این کشور است.
این کارشناس مسائل منطقه با تاکید بر اینکه نیروهای «حشد الوطنی» برای به انحراف کشاندن روند پاک‌سازی موصل آموزش داده شده‌اند، گفت: در مورد تشکیل نیروهای «حشدالوطنی» که گفته می‌شود توسط ترکیه و با کمک عربستان و آمریکا آموزش و تسلیح آنها صورت گرفته، باید بگوییم که بر اساس داده‌ها و آمارهای میدانی تعداد نفرات این طیف چیزی حدود دو تا سه هزار نفر برآورد شده است. اما کسانی مانند «اثیل النجیفی» که در گذشته استاندار نینوا بوده و هم اکنون رهبری حشدالوطنی را به عهده گرفته است، اظهار کردند که حدود ۱۵ هزار نفر در این جریان حضور دارند. نکته مهم این است که نمی‌توانیم بگوییم حشدالوطنی در بحث آزادسازی موصل یک نقش اصلی را به عهده خواهد داشت. چراکه وضعیت و قوای آنها به علاوه عدم تجربه در محور میدانی عراق بیشتر آنها را در حاشیه این پرونده فعال خواهد کرد تا آن که بتوانند به عنوان یک نیروی تاثیرگذار در «متن آزادسازی موصل» عمل کنند.
عدم حضور حشدالشعبی در آزادسازی موصل ناممکن خواهد بود. چراکه شاهد بودیم در عملیات‌های گذشته توان عملیاتی و تاکتیکی این نیرو به علاوه انضباط نظامی آنها توانست موفقیت‌های زیادی را در عرصه میدانی به تصویر بکشد. به همین جهت از هفته‌های گذشته حملات بسیار گسترده‌ای علیه این نیروی عمل کننده از سوی ترکیه و در ادامه سعودی‌ها صورت گرفت. حتی میزان درگیری میان مقام‌های بغداد و آنکارا تا جایی بالا گرفت که علاوه بر احضار سفرای دو طرف، اشخاصی مانند «عمار حکیم» و حتی نخست‌وزیر عراق مستقیماً اظهارات اردوغان را زیر سوال برده که این نشان از دخالت مستقیم ترکیه در وضعیت داخلی عراق دارد. همین طور مداخله «ثامر السبهان» سفیر عربستان سعودی در امور داخلی عراق یکی دیگر از نمونه‌های طرح پروژه‌های تخریبی علیه عراق توسط ریاض و آنکارا است.
وی در پایان در مورد دلایل حضور نظامی ترکیه و میل آنها به شرکت در آزادسازی موصل عنوان کرد: اینکه چرا ترکیه در صدد دخالت مستقیم در آزادسازی موصل است، می‌تواند در دو محور تاریخی و سیاسی – مذهبی مورد بررسی قرار گیرد. در محور تاریخی باید بگوییم که ترکیه در دهه ۲۰ میلادی در مورد دو شهر ادعای تاریخی داشته است که دامنه آن تاکنون بر اساس احیای میراث عثمانی ادامه دارد. نخست بحث ادعای آنها در خصوص استان نینوا در عراق و در سطح دوم ادعای آنها در خصوص استان حلب در سوریه است. در آن موقع مذاکره‌ها و گفت‌وگوهایی از سوی ترک‌ها با فرانسه و انگلیس صورت گرفت و ادعاهای آنها مطرح شد اما نتیجه خاصی در بر نداشت. بخش دیگر این رفتار ترکیه در محور سیاسی – مذهبی قابلیت بررسی دارد. باید توجه داشته باشیم حزب عدالت و توسعه که هم اکنون زمام امور در آنکارا را در دست دارد، یک جریان منتسب به اخوان‌المسلمین محسوب می‌شود و بیشترین هدف آن همنوا کردن سنی‌های ساکن عراق و سوریه با خود است. لذا از زمانی که اردوغان روی کار آمد، شاهد بودیم که مسائل متفاوتی در خصوص عراق و سوریه در چارچوب سیاست خارجه آنکارا گنجانده شد که یکی از همین بحث‌ها موضوع موصل است. بنابراین باید گفت که در هفته‌های آینده احتمالاً شاهد مدل دیگری از زد و خوردهای سیاسی میان عراق و ترکیه و در ابعاد دیگر عربستان خواهیم بود.