السیسی درصدد بهره‌برداری سیاسی از احزاب مصر به نفع دولت است
عبدالفتاح السیسی هرچند اقدام‌هایی برای کاهش بحران اقتصادی و تامین ثبات سیاسی انجام داده است اما به نظر می‌رسد برای موفقیت راه درازی در پیش دارد و طبیعتاً دستور کار پارلمان جدید با هر ترکیبی که باشد، مشارکت برای چاره‌اندیشی و حل بحران‌های سه‌گانه خواهد بود.
«عبدالامیر نبوی» کار‌شناس مسائل مصر در خصوص انتخابات پارلمانی مصر که در هفته‌های آینده برگزار خواهد شد، در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایلنا تاکید کرد: درباره انتخابات پارلمانی مصر دونکته وجود دارد: نکته اول به لحاظ شکلی مورد نظر خواهد بود. چراکه این این انتخابات نخستین دوره انتخابات پارلمانی در زمان حکومت عبدالفتاح السیسی و دومین انتخابات پارلمانی بعد از انقلاب ۲۵ ژانویه محسوب می‌شود. به گونه‌ای که اولین دور از انتخابات پارلمانی پس از ۲۵ ژانویه در آذر و دی ماه سال ۱۳۹۰ برگزار شد اما در تیرماه ۱۳۹۱ توسط دادگاه عالی قانون اساسی مصر، منحل اعلام شد. در نتیجه از آن زمان تاکنون مصر فاقد پارلمان است.
وی ادامه داد: مسائل مطرح شده باعث می‌شود تا انتخابات پیش رو بیش از پیش اهمیت پیدا کند. البته قرار بود این دوره از انتخابات در ماه مارس ۲۰۱۵ برگزار شود که به دلیل اشکال قانون اساسی، برگزاری انتخابات مذکور به تعویق افتاد. اشکال دادگاه عالی قانون اساسی در مورد یکی از مواد جدید قانون انتخابات بود که ماهیت آن درباره تقسیم‌بندی حوزه‌های انتخابی بود که نیاز بود قانون انتخابات در این بین اصلاح شود. به هر حال قرار است انتخابات پارلمانی طی دو مرحله برگزار شود.
این تحلیلگر مسائل مصر با اشاره به اهمیت انتخابات پارلمانی آینده مصر تاکید کرد: یک بعد دیگر که در اهمیت شکلی این انتخابات نهفته است، این خواهد بود که تعداد کرسی‌های پارلمانی افزایش پیدا کرده است. در حالی که در انتخابات گذشته رقابت بر سر کسب ۴۹۸ کرسی بود اما در این دوره تعداد کرسی‌ها به ۵۶۸ کرسی افزایش پیدا کرده و نکته مهم این است که قرار شده قسمت اعظم کرسی‌ها بر اساس اصلاح قانون اساسی به نامزدهای مستقل داده شود. یعنی در واقع رقابت بر سر ۴۴۸ کرسی مستقل است و تنها ۱۲۰ کرسی حزبی یا اصطلاحاً فهرست بسته وجود دارد.
وی با اشاره به تاثیرگذار بودن نقش مردم و جامعه مصر در انتخابات پارلمانی آینده این کشور تاکید کرد: کشوری که یک تحول اجتماعی مهم را تجربه کرده، سپس وارد ناآرامی‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شده است، حدود سه سال فاقد پارلمان است که در نهایت باعث شد تا اختلاف بین نیروهای اجتماعی و سیاسی افزایش پیدا کند. به نحوی که باعث تجربه کردن حادثه ۳۰ ژوئن و کنار زدن محمد مرسی شد. لذا تمامی این تحولات و فضا‌ها به افزایش اهمیت این انتخابات کمک کرده است.
عبدالفتاح السیسی تلاش دارد که انتخابات پارلمانی را در فضای آرام برگزار کند و حتی درصدد است تا با استفاده از فضای پارلمان، سیاست‌ها و برنامه‌های خودش را پیش ببرد اما جامعه مصر از جهتی فضای سیاسی دو قطبی را تجربه خواهد کرد.
نبوی افزود: اگر پس از حوادث ۳۰ ژوئن و کنار زدن مرسی، فقط اسلامگرایان اخوانی منتقد و مخالف بودند و احساس می‌کردند که به حاشیه رانده شده‌اند، هم اکنون بخشی دیگر از گروه‌های سیاسی مصر همین احساس را دارند و به همین دلیل انتخابات پارلمانی را تحریم کردند. از جمله این گروه‌ها و احزاب سیاسی می‌توان به «حزب الدستور» به رهبری محمد البرادعی، «حزب مصر القوی» به رهبری عبدالمُنعِم ابوالفتوح (نامزد سابق ریاست جمهوری مصر)، بخشی از «حزب التجمع» و قسمتی از «جنبش التَمرُد» که مخالف محمد مرسی بودند، به همراه بخش اعظمی از «جنبش جوانان ۶ آوریل» که شروع کننده انقلاب ۲۵ ژانویه بودند و حتی نیروهای سوسیالیست و چپگرا اشاره کرد که با برگزاری انتخابات پارلمانی بر اساس یک سری از دلایل سیاسی مخالفت کردند و این انتخابات را یک نوع انتخابات غیر آزاد و نمایشی توصیف کردند.
باید به این نکته توجه داشت که گروه‌هایی در این بین وجود دارند که مخالف انتخابات هستند و به عنوان مثال تاکید می‌کنند که تعداد نمایندگان مستقل و غیر حزبی در کرسی های پارلمانی افزایش زیادی یافته است و این موضوع اقتدار احزاب را مخدوش کرده و به آنها آسیب می‌زند. در واقع احزاب برای تعداد اندکی از کرسی‌های پارلمانی رقابت می کنند.
وی در تشریح دلیل دیگری که انتخابات پارلمانی مصر را مهم جلوه می‌دهد، عنوان کرد: نکته دیگری که انتخابات پارلمانی مصر را حائز اهمیت می‌کند و سبب می شود هواداران دولت هم نسبت به این انتخابات حساس باشند، مفاد قانون اساسی جدید است. بر اساس اصلاحاتی که در دوره عبدالفتاح السیسی روی قانون اساسی صورت گرفت، مقرر شد که رئیس‌جمهوری نمی‌تواند پارلمان را منحل کند، اما در مقابل پارلمان می‌تواند اتهام‌های رئیس‌جمهوری مانند خیانت یا نقض قانون اساسی را بررسی کند و حتی تصمیم‌ها و فرمان‌های ریاست جمهوری را در دوره عدم وجود پارلمان (در دوسال گذشته) مورد بررسی قرار دهد. به همین دلیل هواداران دولت السیسی به این انتخابات حساس هستند و سعی دارند اکثریت پارلمانی را به دست بیاورند.
این پژوهشگر ارشد مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه با مهم خواندن حضور اخوان‌المسلمین و تاثیر آن در انتخابات پارلمانی مصر تصریح کرد: اخوان المسلمین تا قبل از انقلاب ۲۵ ژانویه اپوزیسیون نجیبی به حساب می‌آمد که همواره سعی می‌کرد با ورود به فرایندهای دموکراتیک و بهره‌گیری از پایگاه‌های اجتماعی گسترده خودش به اثر گذاری بر سیاست‌های مصر بپردازد اما طی دو سال اخیر تحت شدید‌ترین سرکوب‌ها قرار گرفتند. شایعات بسیار قوی و البته تایید نشده‌ای وجود دارد که گفته می‌شود ممکن است تعدادی از اعضای اخوان از طریق نامزدهای مستقل به خصوص در روستا‌ها و شهرهای کوچک به پارلمان راه پیدا کنند. تاجایی که شایعه‌ای منتشر شده است که اخوان سعی دارد ۲۵۰ نماینده از طریق نامزدهای مستقل به پارلمان مصر بفرستد تا با فعال کردن این ظرفیت یک فراکسیون منتقد و قوی علیه دولت السیسی در پارلمان به وجود بیاورند. درست است که صحت این شایعات هنوز مشخص نیست اما اگر تنها چند درصد صحت داشته باشد می‌تواند بیانگر بازگشت اخوان به سیاست‌های قبل از انقلاب ۲۵ ژانویه باشد. یعنی بهره‌گیری از پایگاه اجتماعی گسترده، مقاومت در برابر سرکوب‌ها و تلاش برای استفاده از تمامی ظرفیت‌های قانونی و دموکراتیک برای اثرگذاری بر سیاست‌های رسمی دولت.
در عین حال هواداران دولت السیسی به صورت شفاف و روشن مخالف هرگونه حضور اخوان‌المسلمین و گروه‌های هم سو با آن در پارلمان هستند و این نکته ای است که رئیس جمهور مصر طی ماه های جاری به صورت رسمی و با شفافیت کامل بیان کرده است.
وی در توصیف اقدام‌هایی که در آینده و پس از برگزاری انتخابات پارلمانی توسط رئیس‌جمهوری مصر صورت خواهد گرفت، خاطرنشان کرد: جامعه مصر همچنان درگیر بحران‌های سه‌گانه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است که باعث رقم خوردن حوادث ۳۰ ژوئن و به روی کار آمدن السیسی شد. عبدالفتاح السیسی هرچند اقدام‌هایی برای کاهش بحران اقتصادی و تامین ثبات سیاسی انجام داده است، اما به نظر می‌رسد برای موفقیت راه درازی در پیش دارد و طبیعتاً دستور کار پارلمان جدید با هر ترکیبی که باشد مشارکت برای چاره‌اندیشی و حل بحران‌های سه‌گانه خواهد بود.
نبوی در پاسخ به اینکه آیا تغییر پیدا کردن کرسی‌های تحت نظر و امر رئیس‌جمهوری مصر از پنج درصد به ۲۸ کرسی می‌تواند به منزله اعمال نفوذ دولت در پارلمان باشد، اعلام کرد: در پارلمان‌های گذشته تعداد کرسی‌ها ۵۰۸ کرسی بود که ۴۹۸ کرسی از طریق انتخابات تامین می‌شد و ۱۰ کرسی دیگر را رئیس‌جمهوری منصوب می‌کرد. اما در حالت فعلی و بر اساس قانون جدید و افزایش جمعیت مصر، این پنج درصد به ۲۸ کرسی تبدیل شده است. یعنی جمعیت مصر پس از اینکه در این سال‌ها افزایش پیدا کرد، باعث شد تا ۵۰۸ کرسی پارلمان به ۵۶۸ کرسی تغییر پیدا کند و باید گفت که افزایش تعداد کرسی مربوط به افزایش تعداد جمعیت است.
این کار‌شناس مسائل بین‌الملل در پایان با استناد به حکم دادگاه عالی قانون اساسی مصر مبنی بر صدور مجوز حضور اعضای حزب منحله دموکراتیک ملی در انتخابات پارلمانی این کشور گفت: به طور جدی هواداران السیسی تصمیم دارند چه از طریق نامزدهای حزبی و چه از طریق نامزدهای مستقل، اکثریت پارلمان را به دست بیاورند و مانع قدرت‌گیری نیروهای سیاسی منتقد یا مخالف در مصر شوند. در واقع دولت السیسی درصدد فعال کردن ظرفیت پارلمان به نفع خود است و قطعاً هواداران دولت برای کسب اکثریت در پارلمان برنامه دارند. حتی مصوبه‌ای مبنی بر اینکه اعضای حزب منحله دموکراتیک ملی (N. D. P) که حزب حسنی مبارک و انور سادات محسوب می‌شد و پس از انقلاب ۲۵ ژانویه منحل شد، می‌توانند نامزد انتخابات شوند، توسط دادگاه عالی قانون اساسی مصر صادر شد و برداشت گروه‌های مختلف سیاسی این بود که این رای دقیقاً به نفع دولت السیسی و هواداران وی خواهد بود تا بتوانند از تجربه اعضای این حزب به نفع خود در پارلمان استفاده کنند.
گفت و گو: فرشاد گلزاری