بازگشت حیات به دریاچه ارومیه / در صورت احیا نشدن دریاچه ارومیه شهر تبریز باید تخلیه می‌شد
دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: در صورت احیا نشدن دریاچه ارومیه ، شهر تبریز باید تخلیه می‌شود.
به گزارش خبرنگار ایلنا عیسی کلانتری دبیر کل خانه کشاورز در نشست خبری بیان داشت: احیای دریاچه ارومیه از قول‌های انتخاباتی دکتر روحانی بود که موافق و مخالفانی به دنبال داشت چرا که عده‌ای معتقد بودند که دریاچه ارومیه قابلیت احیا ندارد اما با مطالعات زمین‌شناسی که از این دریاچه صورت گرفت مسجل شد که دریاچه ارومیه با آب‌خوان‌های اطراف ارتباطی ندارد و می‌توانیم آن را احیا کنیم فقط در قسمت‌های کوچکی از جمله عجب شیر با طول 9 کیلومتر و منطقه‌ای در غرب دریاچه با طول 17 کیلومتر با آب‌خوان‌های اطراف خود ارتباط داشتند که مشکلی ایجاد نمی‌کرد.
او افزود: مساله اصلی این است که در همه جای دنیا از 20 درصد آب تجدیدپذیر دریاچه‌ها استفاده می‌شود و مشکلی هم بهوجود نمی‌آید اما در کشور ما از 8 میلیارد متر مکعب از آب تجدیدپذیر دریاچه ارومیه 4.7 میلیارد متر مکعب آن مصرف می‌شود که از این رقم 4.2 متر مکعب آن در بخش کشاورزی است.
کلانتری تاکید کرد: تا پیش از احیای دریاچه ارومیه هزینه این کار 6 میلیارددلار برآورد شد که اگر این اقدام صورت نمی‌گرفت شهر تبریز باید به طور کامل تخلیه می‌شد که هزینه هزار میلیارد دلاری در پی داشت و به همین خاطر بود که این طرح در دستور کار قرار گرفت و نتایج مثبتی نیز در پی داشته است.
او افزود: اخبار متفاوتی در خصوص احیای این دریاچه منتشر شده است مثلا در ماه‌های گذشته این خبر منتشر شد که قرمز شدن آب این دریاچه به معنای وجود مشکل است اما باید بگویم که قرمز شدن رنگ دریاچه ارومیه به معنای بازگشت حیات به دریاچه است.
او افزود: کل اعتبارات مصوب برای طرح نجات دریاچه ارومیه طی دو سال 93 و 94 برابر با 31180 میلیارد ریال بوده که از این میزان مجموعا 12050 میلیارد ریال تخصیص و پرداخت گردیده است. شاخص‌ترین اقدامات انجام گرفته در راستای رسیدن به وضعیت کنونی یعنی موفقیت طرح تثبیت دریاچه ارومیه کاهش حجم تلفات آب در مسیر آبراهه‌های منتهی به دریاچه ارومیه و همچنین افزایش حجم آب ورودی به دریاچه از طریق رهاسازی آب از سدهای در حال بهره‌برداری حوزه است. همچنین ساماندهی و لایروبی رودخانه‌های حوزه آبریز دریاچه ارومیه در راستای کاهش تلفات انتقال آب در مسیر آبراهه‌های منتهی به دریاچه ارومیه و انتقال آب به پیکره آبی آن از جمله اقداماتی است که در راستای نجات این دریاچه صورت گرفته است.
کلانتری تاکید کرد: از برنامه‌های دولت و کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه در سال 95 بهره‌برداری از طرح انتقال آب از سد سیلوه به دریاچه ارومیه حفر بیش از 8 کیلومتر از تونل 36 کیلومتری انتقال آب از سد کانی‌سیب ساماندهی و لایروبی 68 کیلومتر از رودخانه های اصلی ، کشت ارقام گندم با نیاز آبی کم ، توسعه سامانه آبیاری موضعی ، توسعه کشت استفاده از ارقام زودرس و میان‌رس ذرت دانه‌ای ، اجرای طرح کشاورزی حفاظتی ، اجرای طرح انتقال آب با لوله به مزارع کشاورزی ، اجرای شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی و ا جرای عملیات تثبیت کانون‌های تولید گرد و غبار در حاشیه و داخل داخل دریاچه ارومیه است.
دبیر کل خانه کشاورز برداشت بیش از حد مجاز از منابع تجدیدپذیر حوزه ، توسعه نامتوازن بخش کشاورزی در حوزه و تغییرات اقلیمی و استمرار خشکسالی را از دلایل تاثیرگذار خشک شدن دریاچه ارومیه عنوان کرد و گفت: چالش اصلی در سطح حوزه آبریز دریاچه ارومیه ، عدم رعایت حد تعادل در مصرف آب به ویژه در بخش کشاورزی بوده است به عبارت دیگر برداشت بی‌رویه منابع آبی به ویژه در 20 سال اخیر حتی در خشکسالی‌ها جهت آبیاری اراضی کشاورزی و عدم رعایت الگوی مصرف بهینه در تشدید خشکی دریاچه بسیار اثرگذار بوده است لذا راه اصلی برون‌رفت از وضعیت بحران آب و احیا و حفظ دریاچه ارومیه بازگشت به رفتار و فرهنگ مصرف درست آب در بخش‌های مختلف به ویژه در حوزه کشاورزی است. با وجود آنکه بخش کشاورزی تنها 30 درصد از اشتغال حوزه و 15 درصد از تولید ناخالص داخلی حوزه را به خود اختصاص داده اما حدود 90 درصد از مصارف آبی حوزه آبریز دریاچه ارومیه را شامل می‌شود بنابراین تغییر الگوی کشت کم مصرف آبی به الگوی کشت پرمصرف و افزایش سطح زیرکشت باغی در سطح حوزه حائز اهمیت است. به همین خاطر است که کشت چغندرقند به عنوان محصولی آب‌بر در حاشیه دریاچه ارومیه محل آن به استان‌های خراسان و اصفهان برای تولید شکر هیچ توجیه اقتصادی ندارد و با یک محاسبه سرانگشتی کشور باید در این زمینه سالانه حداقل 4 میلیون دلار بابت مابه التفاوت قیمت حمل شکر استحصالی زیان بدهد که این به غیر از هزینه آب مصرفی برای تولید چغندر قند و دیگر هزینه‌های تولید این محصول است.
او افزود: سالانه 400 هزار تن چغندر در حوزه دریاچه ارومیه تولید و به کارخانجات شکر خراسان و اصفهان می‌رود که ارزش شکر تولیدی آن 18 میلیون دلار است ولی 500 میلیون تن کیلومتر معادل 22 میلیون دلار فقط هزینه حمل آن است که چیزی جز ضرر در پی ندارد و اگر به جای چغندر محصولات دیگری مانند ذرت در حاشیه دریاچه ارومیه کشت شود 60 تا 64 میلیون متر مکعب آب صرفه جویی خواهیم داشت.
کلانتری در خصوص طرح نکاشت در اطراف دریاچه ارومیه گفت: از ابتدا در مورد این طرح برداشت‌های درستی صورت نگرفته است چرا که این برنامه قرار بود برای 2 سال اجرا شود اما با وضعیت تثبیت آب دریاچه و میزان بارش‌ها اجرا نشد.
وزیر کشاورزی دولت اصلاحات با اشاره به تهدیدات و خطرات ناشی از خشکی دریاچه ارومیه بیان داشت : در صورت احیا نشدن دریاچه ارومیه بر اساس شواهد میدانی موجود و همچنین تجارت حاصل از خشکی دریاچه‌های مشابه در سطح دنیا و خطرات ناشی از تداوم خشکی دریاچه ارومیه احتمال بروز طوفان‌های گرد و غبار نمکی در منطقه وجود دارد همچنین بیابان‌زایی و افزایش گستره مناطق بیابانی و از بین رفتن عرصه‌های طبیعی و مهم‌تر از آن احتمال گسترش بیماریهای سخت و صعب‌العلاج در منطقه اعم از بیماریهای قلبی عروقی ، چشمی، ریوی و خونی و همچنین از بین رفتن اراضی و باغات کشاورزی به ویژه در مناطق مجاور دریاچه ارومیه و افزایش بیماریهای دامی را در پی د اشت.
او افزود: همچنین طبق مطالعات صورت گرفته با تابش تشعشعات خورشیدی از سطح دریاچه ارومیه تا 4 برابر و تا مناطق مجاور آن تا 2.5 برابر افزایش یافته است از پیامدهای آن افزایش تشعشعات فرابنفش خواهد بود که بیماریهای سرطان پوست ،آسیب‌های چشمی ، سوختگی و آسیب‌های پوستی را در پی خواهد داشت بنابراین از نیمه اول اسفندماه سال 94 تاکنون به واسطه تغییر و تحولات ملموس و عینی در پیکره دریاچه ارومیه موضوع نجات این دریاچه اقدمات دستگاه‌های اجرایی و ساکنان حوزه آبریز دریاچه ارومیه به یکی از داغ‌ترین عناوین خبری در رسانه‌های مجازی تبدیل گشته است و پس از حدود 6 ماه کار مطالعاتی فشرده عملا اولین مصوبه اجرایی لازم الاجرای هیئت وزیران برای دستگاه‌های اجرایی در آبانماه 93 به تصویب رسید تا این دریاچه احیا شود.
دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: طی هشت ماه منتهی به اردیبهشت 95 تراز دریاچه ارومیه 106 سانتی‌متر افزایش یافته است که این نشان دهنده بروز آثار نتایج اقدامات کوتاه مدت دو سال اخیر است. همچنین بر اساس مصوبه هیئت وزیران آب تحویلی به بخش کشاورزی در حوزه آبریز دریاچه ارومیه باید در 5 سال به میزان 40 درصد کاهش یابد. بر این اساس رهاسازی از سدهای حوزه آبریز دریاچه ارومیه در سال آبی گذشته در حدود 136 میلیون متر مکعب بوده است در سال آبی جاری نیز این برنامه در سال دوم اجرای خود قرار دارد و با کاهش 16 درصدی آب تحویلی به شبکه‌های آبیاری و زهکشی 12 سد اصلی حوزه مجموعا 440 میلیون متر معکب از سدهای زولا ، قلعه چای ، بوکان ، حسنلو و مهاباد به سمت دریاچه ارومیه در زمستان سال 94 رهاسازی گردید.
او افزود: اقدام ضربتی شرکت‌های آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی و غربی در مسدود نمودن سردهانه‌های سنتی در طول فصول پاییز و زمستان یکی دیگر از مهم‌ترین اقدامات کوتاه‌مدت در افزایش آب ورودی به دریاچه ارومیه بوده است.
کلانتری در ادامه گفت: مهم‌ترین اقدام همراهی کشاورزان حوزه آبریز دریاچه ارومیه در عدم آب‌گزاری در اراضی کشاورزی خود است که بنا بر یک عرف سنتی در ماه‌های غیرزراعی و در سال‌های پیش از آن صورت می‌پذیرفته است. برنامه‌ریزی برای کاهش 16 درصدی آب تحویلی در ماه‌های باقیمانده سال زراعی جاری در اراضی مدرن حوزه آبریز دریاچه ارومیه باعث می‌گردد که منابع آب حاصل از این صرفه‌جویی در مخازن سدهای حوزه حفظ و برای رهاسازی به دریاچه ارومیه در زمستان به کمک افزایش تراز دریاچه ارومیه بیاید.
وزیر کشاورزی دولت اصلاحات در پایان تاکید کرد : اگر دریاچه ارومیه احیا نمی‌شد باید ده‌ها میلیارد دلار هزینه بهداشت و درمان مردم می‌شد و دکتر روحانی برای احیای آن یک تصمیم استراتژیک گرفته است چرا که سلامتی مردم قابل قیمت‌گذاری نیست.