اصلاح تعرفه؛ اولین گام برای تبدیل صنعت برق به بنگاه اقتصادی

استفاده از روش‌های هوشمندانه تعرفه‌گذاری برق، نه تنها هزینه‌ای را برای مشترکین کم مصرف به همراه ندارد، بلکه به دلیل رعایت الگوی مصرف، هزینه پرداختی اکثر مردم کاهش می‌یابد. در این روش به دلیل اصلاح الگوی مصرف مردم، وزارت نیرو نیاز کمتری به احداث واحدهای تولید برق جدید خواهد داشت.

مهم‌ترین مشکل پیشروی صنعت برق کشور را می‌توان تامین منابع مالی مورد نیاز این صنعت دانست. ریشه این مشکل در تفاوت هزینه تمام شده تولید برق و هزینه دریافتی از مردم است. هم اکنون به ازای تولید هر کیلووات ساعت برق بدون احتساب هزینه سوخت، حدود ۱۰۰ تومان هزینه می‌شود و میانگین هزینه دریافتی از مردم به ازای هرکیلووات ساعت ۶۰ تومان است. به عبارتی ۴۰ درصد از هزینه تولید برق بدون در نظر گرفتن هزینه سوخت، به صورت یارانه توسط وزارت نیرو پرداخت می‌شود. ادامه این روند در سال‌های گذشته باعث شده است که صنعت برق کشور با بدهی قابل توجهی روبرو شود و به عنوان یک بنگاه اقتصادی تلقی نشود.

یکی از مهم‌ترین اقدام‌هایی که در دنیا برای احیای صنعت برق و اصلاح الگوی مصرف آن مورد استفاده قرار گرفته است، روش تعرفه گذاری پلکانی-افزایشی است. اگرچه تعرفه‌های فعلی برق به صورت پلکانی است اما نکته مهم این است که به تمام پلکان‌ها یارانه پنهان تعلق می‌گیرد و بازدارندگی زیادی برای رعایت الگوی مصرف برق در شیوه فعلی تعرفه‌گذاری وجود ندارد. در روش تعرفه گذاری پلکانی-افزایشی، هزینه مصرف متناسب با میزان افزایش آن بالا می‌رود و دراینصورت مصرف بیشتر با یارانه بیشتری همراه نمی‌شود ومشترکین پرمصرف به جای عموم مشترکین درکانون افزایش هزینه قرارمی گیرند. نظام تعرفه گذاری پلکانی افزایشی با توجه به روند مصرف عموم مردم، میزان مشخصی از هر حامل انرژی به عنوان الگوی مصرف مجاز تعریف می‌کند وهزینه مصرف کمتر از الگو، ارزان‌تر تعیین می‌شود. با عبور مصرف از مقدار الگو، قیمت به صورت ناگهانی افزایش می‌یابد تا مشترکین پرمصرف با پرداخت هزینۀ واقعی انرژی، رفتار خود را اصلاح کنند و فشار افزایش قیمت نیزازعموم مردم برداشته شود.

در همین رابطه از سال ۹۳ تاکنون ۲ مرتبه تعرفه‌های برق بدون توجه به روش‌های مرسوم و هوشمندانه در دنیا افزایش یافته است وتمام پله‌های مصرف با یک درصد یکسان افزایش یافته است. دفعه اول، در بهار سال ۹۳ قیمت برق برای تمام مشترکین پرمصرف وکم مصرف به میزان ۲۴ درصد  و دفعه دوم در زمستان سال ۹۳ قیمت برق برای تمام مشترکین به میزان ۱۰ درصد افزایش یافت. این در حالی است که منطقی بود مشترکینی که الگوی مصرف برق را رعایت نمی‌کنند، هزینه‌ای بیشتر از مشترکینی که الگوی مصرف برق را رعایت می‌کنند، پرداخت نمایند.

در شرایط فعلی صنعت برق کشور که قیمت برق صادراتی به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع تامین مالی وزارت نیرو تلقی می‌گردد، کاهش یافته است استفاده از این مدل‌های هوشمندانه علاوه بر اصلاح الگوی مصرف برق در کشور، نه تنها به مشترکین کم مصرف هیچ افزایش قیمتی را تحمیل نمی‌کند، بلکه از محل پرداخت هزینه تمام شده برق توسط مشترکین پرمصرف، می‌توان یارانه پنهان و ناعادلانه این حوزه را لغو نمود.

نویسنده: فاطمه فعالی

کار‌شناس انرژی