خیالی‌نگاری‌هایی که در پس مرگ و فراموشی‌اند
موزه هنرهای معاصر در مردادماه جاری، میزبان برگزاری نمایشگاه نقاشی‌های قهوهخانهای ایران و آثار پیشگامان هنر معاصر ایران شده است.
به گزارش خبرگزاری ایلنا از اصفهان، در بین گرمای طاقت‌فرسای روزهای مرداد، همچنان نسیمی از بین کاج‌ها می‌گذرد و نقاشی‌های نمایشگاه را به آغوش می‌کشد؛ نسیمی که خالی از لطف نیست و بوی نقاشان بزرگ فرهنگ و هنر کشورمان را به همراه دارد.
آثاری با محوریت فرهنگ و مذهب در موزه هنرهای معاصر
"خیالی‌نگاری" اصطلاحی است که گاه از زبان نقاشان پیشکسوت و دانشجویان هنر حاضر در آئین افتتاحیه شنیده می‌شد که به بیان آنها این کلمه برای توصیف نوعی نقاشی روایی رنگ روغنی با مضامین مذهبی و حماسی شکل گرفته و روایتگر نقاشی‌های قهوهخانهای است.
نقاشی قهوهخانهای یکی از انواع نقاشی‌های اصیل ایرانی است و در اواخر دوره قاجار و اوایل عصر پهلوی به واسطه حرکت‌های مشروطه ایران براساس سنت‌های هنر مردمی و دینی، با اثرگیری از نقاشی‌های رئالیسم یا طبیعت گرایانه مرسوم آن زمان به دست هنرمندان غیرآکادمیک رواج پیدا کرد.
هرچند که نخستین هنرمندان این کار آموزش آکادمیک ندیده بودند اما توانستند به راحتی ذوق و قریحه اصیل ایرانی در گوشه‌ای از تاریخ هنر ایران را به نمایش بگذارند.
آثار باقی مانده از نقاشی قهوهخانهای در دوقدمی موزه هنرهای معاصر
هرچند که از پیشینه این هنر ملی مدارک و اسناد موثقی در دست نیست اما وجود تابلوهایی که از روزگاران دور برجای مانده بر وجود نوعی نقاشی قهوه خانه‌ای در قرن‌های 12 و 13 دلالت می کند. کاشی‌های کاخ چهلستون به صراحت از این موضوع حکایت می‌کنند. هنری که در زمان حکومت شاه عباس دوم و نادرشاه در اصفهان به نمایش گذاشته شده است.
تابلوهای نقاشانی چون حسین قوللر آغاسی، محمد مدبر، حسین همدانی و جواد عقیلی به خوبی از دلسوزی نقاشان حکایت می‌کند و بیانگر مردمی بودن این هنر است.
از مشاهده آثار قهوهخانهای در نمایشگاه می‌توان فهمید که این شاخه از هنر بیشتر به واقعه قیام کربلا و داستان‌های شاهنامه می‌پردازد. به بیانی دیگر خاستگاه هنر نقاشی قهوهخانهای سنت داستان‌خوانی و مرثیه‌سرایی در ایران بوده و شاید به سال‌ها قبل از تأسیس قهوه‌خانه‌ها و چایخانه‌ها در ایران برگردد.
در بوم‌های نقاشی بزرگان هنر قهوه خانه‌ای چشم‌اندازهایی از عمارت و طبیعت دیده می‌شود که در آنها پرسپکتیو نقطه‌ای هرچند خام و گاه به صورت تکنیکی به کار رفته و نشان می‌دهد نقاشی‌های قهوه خانه‌ای از تکنیک‌های اروپایی به دور نمانده‌اند.
اثرگذاری پرسپکتیو در نگارگری و نقاشی‌های قهوهخانهای
در این آثار، علاوه بر تأثیرات هنر غرب، پرسپکتیو مقامی و از سوی دیگر مناظر خالی از پرسپکتیو و ساده نگارگرانه خودنمایی می‌کند که به یقین میراث به جامانده از نگارگری‌های عصرهای گذشته و سنت‌های نقاشی ایرانی در نقاشی قهوهخانهای به حساب می‌آید.
گشت و گذار در ایوان موزه هنرهای معاصر و تماشای تابلوهایی که انگار هنوز با خود بوی رنگی تازه به همراه دارند، با طرح مسئله‌ای همراه است. این که در نقاشی‌های قهوهخانهای به سادگی می‌توان اثری از نقاشی‌های مینیاتور را یافت و فهمید که گاه سبک و سیاق نقاشی‌های قهوهخانهای به نقاشی‌های مینیاتور تمایل ویژه‌ای دارد.
اما باوجود تمام تعریف‌ها و تمجیدها، انگار نقاشی قهوهخانهای روایتگر هنرمندانی تنها و دلسوخته است. هنرمندانی که از تبار مردم کوچه و بازاراند، کسانی که انگار پس از فروبردن بغضی هزار ساله و پس از قرن‌ها سکوت در در دل قهوه خانه‌های تاریک، در آرامش بی‌بدیل تکیه‌ها و حسینیه‌های شهر، در خلوت عارفانه خود، در لحظه‌ای سکوت را شکستند و مردانگی و جوانمردی تاریخ خود، تصویری زدند تا شاید مرهمی بر زخم دل‌های مردم آن زمان باشند.
نمایشگاه آثار نقاشی‌های قهوه خانه‌ای معاصر ایران به مدت یک ماه تا 29 مرداد در موزه هنرهای معاصر سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان میزبان نگاه علاقمندان هنر نقاشی اصیل ایرانی است.