قطب‌الدین صادقی:
شعر باباچاهی به بومی‌گرایی تنگ‌نظرانه محدود نماند
عصر روز گذشته مراسم نکوداشت علی باباچاهی شاعر معاصر کشور در خانه هنرمندان ایران برگزار شد.
مراسم نکوداشت علی باباچاهی با پخش فیلم مستند «این هم یک شوخی بود» در خانه هنرمندان ایران برگزار شد.
به گزارش ایلنا، هفتادمین برنامه سینماتک خانه هنرمندان ایران به پخش مستند پرتره‌ای از علی باباچاهی به اسم «این هم یک شوخی بود» به کارگردانی مهدی خنافره و محسن موسوی میرکلایی اختصاص داشت. در ابتدای این برنامه که به مناسبت بزرگداشت علی باباچاهی برگزار شده بود، جمعی از میهمانان به سخنرانی پرداختند و در ادامه این فیلم مستند برای حضار به نمایش درآمد.
نخستین سخنران این مراسم حسینعلی نوذری بود که به تبیین ابعاد مختلف شعر پست مدرن پرداخت و گفت: از منظر پست مدرنیسم، شعر تقدیر یا شانسی است که از جایی بر دریافت‌کننده‌ی آن نازل می‌شود و شاعر در مقام گیرنده‌ی این واژه‌ها می‌کوشد آنها را کنار هم بچیند. نوع تدوین و چینش کلمات به نبوغ و مهارت و ذوق و سلیقه شاعر بستگی دارد و این یک امر ذاتی و درون‌بود است. شعر پست مدرن بسیاری از قواعد شعر کلاسیک را برنمی‌تابد، آن‌را به چالش می‌کشد و در معرض شالوده‌شکنی قرار می‌دهد؛ در واقع می‌توان گفت شعر پست مدرن تمام میراثی که بشر به آن بالیده است را به چالش می‌کشد.
وی در ادامه به ریشه داشتن شعر مدرن و پست مدرن در دوران روشنگری اشاره کرد و دو ویژگی اصلی این شعر را به تعبیر دریدا، دموکراسی و آزادی بیان به‌عنوان هسته‌ی مرکزی عصر روشنگری عنوان کرد. نوذری در پایان اظهار امیدواری کرد که برگزاری چنین مراسمی در دوران حیات نویسندگان، شاعران و هنرمندان تداوم داشته باشد.
سخنران بعدی این مراسم قطب‌الدین صادقی بود که با اشاره به بیانِ متفاوت شعرهای باباچاهی که برخوردار از فضای جنوب است اما محدود به یک بومی‌گرایی تنگ‌نظرانه نیست گفت: شعر باباچاهی بی آنکه بومی بنماید، تمام حال و هوای جنوب را با خود دارد و این یکی از نشانه‌های اصالت شعری اوست. او یکی از معدود شاعرانی است که آثارش سرشار از مرجع‌ها، نام‌ها، تاریخ، اسطوره‌ها و.. است و از این منظر یک شعر فرهنگی و غنی به شمار می‌رود. این امر شعر او را غنی و چندلایه و گاهی دشوار می‌کند و برای فهم شعرهای او لازم است بر تمام این مسائل احاطه داشته باشیم.
وی با بیان اینکه باباچاهی انتقال حس و اندیشه را به یاری این تصاویر، وقایع و اسطوره‌ها به شکلی نرم، سیال و شاعرانه انجام می‌دهد ادامه داد: یکی دیگر از ویژگی‌های شعر او جسارت آوانگاردی است که در دو سطح خود را نشان می‌دهد، یکی در گزارش‌های تندی که در شعر او می‌بینیم و دیگری در ترکیباتی غنی که در شعر او وجود دارد که قابل احترام و اعتناست.
این هنرمند پایان از یاس و اندوه شاعرانه‌ای گفت که بن‌مایه و پس‌زمینه‌ی تمامی اشعار باباچاهی است و آن‌را مهم‌ترین وجه شاعرانگی باباچاهی دانست؛ وجهی که بیان جهانیِ همه‌ی شاعران بزرگ جهان است و در اشعار کوتاه باباچاهی حضور بسیار قوی‌تری نسبت به اشعار بلند او دارد.
سخنران پایانی این بخش از مراسم علی قنبری بود. این شاعر و مترجم از باباچاهی به‌عنوان یکی از معدود شاعرانی نام برد که در دوران بعد از میانسالی هم درگیر تجربه‌گرایی در شعر بوده و رویکرد آوانگارد خود را همواره حفظ کرده است.
وی ادامه داد: بسیاری از شاعران پس از سپری کردن دوران میانسالی محافظه‌کار می‌شوند ولی باباچاهی تجربه‌گرا باقی مانده است و تاریخ ادبیات نیز نشان داده است همه کسانی که در ادبیات ماندگار شده‌اند، آوانگارد بوده‌اند. رویکرد باباچاهی به شعر غیرشناخت‌شناسانه است، جهان متن را در اختیار خواننده قرار می‌دهد و از این رو دموکراتیک‌ترین نوع شعر به شمار می‌آید.
این مترجم با اشاره به اینکه در شعر پست مدرن هویت متعینی وجود ندارد گفت: در شعر باباچاهی ارجاع به خودِ زبان اتفاق می‌افتد و نه به جهان بیرون. پست مدرنیسم به دنبال پر کردن شکاف بین هنر و زندگی است و از این رو در شعر پست مدرن شاهد حضور عوام‌گرایی در کنار نخبه گرایی هستیم. وی در پایان مهم‌ترین ویژگی پست مدرنیسم را عدم قطعیت دانست که در شعر باباچاهی نیز به وضوح قابل مشاهده است.
پیش از آغاز پخش فیلم که به‌طور همزمان برای حاضرین در سالن استاد شهناز خانه هنرمندان نیز به نمایش درآمده بود، کارگردانان فیلم بر روی صحنه آمدند و برای حضار سخن گفتند؛ محسن موسوی میرکلایی با تشکر از علی باباچاهی که فرصت ساخت این فیلم را در اختیار آنها قرار داد گفت: شعر علی باباچاهی ابعاد مختلفی دارد و ما در این مستند سعی کرده‌ایم به بخشی از شعر او بپردازیم.
مهدی خنافره نیز ضمن قدردانی از باباچاهی گفت: در این فیلم هم‌چون هر فیلم دیگری ناچار به گزینش شده‌ایم و این گزینش‌ها ما را محدود کرده است. از این‌رو نتوانسته‌ایم تمام زندگی این شاعر را آن‌گونه که می‌خواستیم به نمایش بگذاریم، بلکه تنها بخش کوچکی از زندگی و اندیشه او در این فیلم قابل مشاهده است.
پس از پخش فیلم و در بخش پایانی مراسم علی باباچاهی نیز دقایقی برای حضار به سخنرانی پرداخت.
وی در ابتدا ضمن قدردانی از حضار در سالن، روزنامه‌نگاران، ناشران و کسانی که در این فیلم مستند حضور یافته‌اند گفت: کارگردانان این فیلم، ساخت آن‌را اگرچه به کندی اما با زحمت فراوان و به‌طور جدی دنبال کردند و از آنها تشکر می‌کنم. یاد سیمین بهبهانی که در این فیلم حضور داشت را نیز گرامی می‌دارم که از شاعرانی بود که در عمر خود کمتر به مانند او را دیده‌ام.
وی با تشکر از برگزارکنندگان این مراسم به‌ویژه مجید سرسنگی مدیرعامل خانه هنرمندان ایران که فرصت این گردهمایی را فراهم آوردند، و با آرزوی روزهایی بهتر و افق‌هایی روشن‌تر برای شعر و ادبیات ایران، با تقدیم شعری به حاضرین در سالن به سخنان خود پایان داد.
