خبرگزاری کار ایران

بیانیه نخستین گردهمایی سازمان‌ها و نهادهای فعال در حوزه ترویج علم

asdasd
کد خبر : ۵۴۷۹۷۲

نخستین گردهمایی سازمان‌ها و نهادهای فعال در حوزه ترویج علم در ۲۵ مهر ۱۳۹۶ به پایان رسید.

به گزارش ایلنا، این نهادها به همت گروه ترویج علم مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در آن به تشریح فعالیت‌های ترویجی خود پرداختند. اینک که نخستین گام‌ها در راه ساخت شبکه‌ای از نهادهای مروج علم برداشته شد، ضروری به نظر رسید که تجربیات و پیشنهادهای حاصل از این گردهمایی در بیانیه‌ای مستند شود تا هم در دسترس همگان قرار گیرد و هم در آینده امکان بازنگری و بررسی آن فراهم باشد.

از این رو موارد ذیل به اختصار اعلام می‌گردد:

۱. ترویج علم را می‌توان هرگونه فعالیت و برنام‌ ریزی دانست که با هدف کاستن از شکاف فزاینده میان نهادها و افراد تولیدکننده علم از یکسو و عموم شهروندان، سیاستگذاران، نهادهای دولتی، سازمان‌های مردم نهاد و همه مصرف‌کنندگان علم از سوی دیگر انجام می‌گیرد. ترویج علم در بردارنده طیف گسترده‌ای از فعالیت‌ها است: از شکل‌های سنتی‌تر مانند بیان مفاهیم، ایده‌ها، تفکرات و نظریه‌های علمی به زبانی قابل فهم برای عموم تا تلاش برای تجهیز شهروندان به شیوه‌های تفکر علمی و انتقادی و در پی آن ترویج سبک زندگی سالم میان آنان، علاوه بر اینها اقدامات جدیدتری مانند استفاده از مهارت‌ها و تجربه‌های افراد غیر دانشگاهی در پیشبرد تحقیقات علمی و حتی نقش‌دهی نظام‌مند به افکارعمومی و نظرات توده مردم در سیاستگذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های علمی و فناورانه. در شمار این فعالیت‌هاست. آنچه ترویج علم را به اولویت ملی در بسیاری از کشورها بدل کرده باور به این امر است که بدون داشتن شهروندانی مطلع از یافته‌های علمی که شیوه تفکر نقادانه و علمی را درونی کرده‌اند، جامعه‌ای مدنی شکل نخواهد گرفت و بدون دخالت دادن رویکردها، ویژگی‌ها و مهارت‌های فرهنگی و اخلاقی شهروندان در فرایند تولید علم و فناوری احتمال به بیراهه رفتن این دو مقوله بسیار است.  

۲. در تاریخ، فرهنگ، آیین و زبان مردم ایران نشانه‌های مختلفی از ارزش‌دهی به علم و تلاش برای گسترش آن میان علاقه‌مندان به چشم می‌خورد. چنانچه نشانه شاخص دوران طلایی تمدن اسلامی در ایران توجه به علوم مختلف و تلاش برای ترجمه متون و تولید و نشر دستآوردهای علمی بوده است. از سابقه‌های تاریخی دیرین که بگذریم، از عصر مشروطه که افکار ترقی‌خواهانه در گفتمان روشنفکران و اصلاح‌طلبان ایرانی جای گرفت، همواره اندیشمندان و کوشندگانی بوده‌اند که دغدغه بسط تفکر علمی در جامعه را داشته و آن را پادزهر خرافات دانسته‌اند. اما این به معنای عملکرد مطلوب ترویج علم در ایران نیست. به دو دلیل عمده ما در این مسیر راه‌های نرفته بسیاری در پیش داریم: نخست اینکه میزان و تنوع فعالیت‌های انجام شده به هیج وجه متناسب با فقر علمی شهروندان ایرانی و نه متناسب با سرعت رشد علم بوده است. اما مهم‌تر آنکه عمده فعالیت‌های انجام شده به شکل فردی بوده است و کمتر نهادی را می‌توان یافت که به شکلی نظام‌مند وظیفه اصلی خود را اندیشیدن به موضوع ترویج علم و عمل در این زمینه تعریف کرده باشد. به بیان دیگر، شاید آنچه وضعیت ترویج علم در ایران را از کشورهای پیشرفته متمایز می‌کند همین کم تعدادی نهادهای فعال در حوزه ترویج علم باشد.

۳. در غیاب نهادهای مدنی و دولتی فعال در زمینه ترویج علم می‌توان از سنگین‌تر شدن وظیه اخلاقی استادان، معلمان و محققان در همه رشته‌ها و افزایش مسئولیت اجتماعی نهادها در این زمینه سخن گفت. اگر همه برای کاستن از شکاف میان نهاد علم و توده‌های مردم تلاش نکنیم، نه حمایت عمومی از علم تقویت خواهد شد، نه تصمیم‌های علمی و فناورانه زیر ذره‌بین افراد و نهادهای مستقل خواهد رفت، نه پژوهش‌های علمی انجام شده به معنای واقعی «کاربردی» و «بومی» خواهد شد و نه جامعه از بودجه‌هایی که برای پژوهش‌های علمی هزینه می‌کند چیزی غیر از شعار و آمار بهره خواهد گرفت. وظیفه اخلاقی و مسئولیت اجتماعی همه ما است که برای تقویت خردگرایی، کاستن از افراط‌گری‌ها و ارتقای حقوق شهروندی در راه ترویج علم بکوشیم.

۴. در ایران امروز زمینه‌های فکری، اجتماعی و فرهنگی مناسبی برای ترویج علم وجود دارد. اما باید توجه داشت که در این حوزه بار اصلی نخست بر دوش نهادها و کوشندگان مدنی است و پس از آن است که پای بخش‌های دولتی به میدان باز می‌شود. سازمان‌های مردم‌نهاد، انجمن‌های علمی و تخصصی و فعالان بخش خصوصی، با توجه به مسایل و مشکلات حاد کشور از قبیل بحران آب، آلودگی محیط زیست، بحران انرژی، بحران اعتماد و آسیب‌های اجتماعی، برای ارائه راهکارهایی کارآمد نیازمند توجه به مقوله ترویج علم‌اند. البته دولت نیز باید زمینه‌هایی برای مطرح شدن مقوله ترویج علم در اسناد بالادستی، برنامه‌های توسعه کشور و همچنین بودجه‌های سالانه فراهم کند تا بتواند نقش حمایتی خود را به درستی ایفا کند. خوشبختانه چندی است با پیگیری معاونت پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و پشتیبانی سازمان برنامه و بودجه، گام‌های نخست برای تاسیس «شورای ترویج علم» برداشته شده است. امید است این شورا پس از تشکیل و استقرار دبیرخانه آن در مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور بتواند از سویی با تشکیل شبکه‌ای از افراد، مراکز پژوهشی، نهادهای مدنی، رسانه‌ها و سایر بخش‌های فعال در این زمینه سبب‌ساز هم‌افزایی میان آنان شود و از سوی دیگر اهمیت پرداختن به مقوله ترویج علم را در اسناد بالادستی و بودجه‌های رسمی منعکس نماید.

۵. در پایان، بر اساس تجربه‌های کسب شده از نخستین گردهمایی سازمان‌ها و نهادهای فعال در حوزه ترویج علم پیشنهادهای زیر برای تبدیل ترویج علم به اولویتی ملّی ارائه می‌شود:

الف- از نهادها و سازمان‌های غیردولتی و مدنی انتظار می‌رود اهمیت بیشتری به این مقوله در ساختارهای سازمانی خود بدهند، در راه ساخت شبکه‌هایی بزرگ‌تر از نهادهای فعال در حوزۀ ترویج علم بکوشند و از طریق این شبکه‌سازی‌ها تجارب خود را در اختیار دیگران قرار دهند و زمینه‌ای برای انباشت تجارب فراهم آورند.

ب- از رسانه‌های جمعی، دانشورانه، تخصصی و شبکه‌های اجتماعی و مجازی انتظار می‌رود که در فرایند شکل‌گیری ‌»ارتباطات علم» نقش‌های خلاقانه و موثر در توصیف و تبیین مسایل و ارائه راه‌حل‌های علمی به عهده گیرند و در «رسانه‌ای شدن علم» و «علمی شدن رسانه‌ها» همپای نهادهای مدنی و انجمن‌های علمی و تخصصی راه‌گشایی کنند.

ج- از عموم شهروندان انتظار می‌رود در زندگی فردی، خانوادگی و حرفه‌ای خود به یافته‌ها و روش‌های علمی مراجعه کنند، آنچه را می‌شنوند و می‌بینند به محک نقادی عقلانی بسپارند و بدانند که در جهانی که در آن علم هر روز دستاوردهای جدیدی عرضه می‌کند، ارتقای سطح زندگی مادّی و فرهنگی شهروندان میسر نیست مگر با داشتن جامعه‌ای یادگیرنده که شهروندانش چگونه یاد گرفتن را آموخته باشند.

د- از دولت و نهادهای تصمیم‌گیرنده دولتی انتظار می‌رود نقش علم را در حل مشکلات کشور به رسمیت بشناسند، به ترویج علم در اسناد بالادستی و بودجه‌های سالانه جایگاهی درخور بدهند، در نظام آموزش عمومی، به‌ویژه در دبستان، تصویر درستی از علم به دانش‌­آموزان ارائه شود و در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی فعالیت‌های ترویجیِ اعضای هیات علمی را به نحو مناسبی ارزش‌گذاری کنند.

ه- پیوستگی و استمرار این گونه گردهمایی‌ها ضرورت نخست در سامان‌‌یابی و توانمندی همه نهادهای دست‌اندرکار ترویج علم است.

 

انتهای پیام/
نرم افزار موبایل ایلنا
ارسال نظر
اخبار مرتبط سایر رسانه ها
    اخبار از پلیکان
    تمامی اخبار این باکس توسط پلتفرم پلیکان به صورت خودکار در این سایت قرار گرفته و سایت ایلنا هیچگونه مسئولیتی در خصوص محتوای آن به عهده ندارد
    اخبار روز سایر رسانه ها
      اخبار از پلیکان
      تمامی اخبار این باکس توسط پلتفرم پلیکان به صورت خودکار در این سایت قرار گرفته و سایت ایلنا هیچگونه مسئولیتی در خصوص محتوای آن به عهده ندارد
      پیشنهاد امروز