کشف یافته‌های جدید در کاوش‌های گورستان «ده پایین»
سنگ مرمرها و ظروف فلزی کشف شده در ده دومن نشان از ارتباطات فرهنگی-تجاری و تشابهات سبک‌شناختی در هنر مردمان این منطقه با محوطه‌های جنوب شرق ایران طی هزارۀ سوم پیش از میلاد دارد که احتمالاً در نتیجه تماس آنها با بازرگانان شرقی به وجود آمده است.
به گزارش ایلنا، رضا ناصری سرپرست کاوش های نجات بخشی گورستان باستانی ده پایین (ده دومن) با اعلام این خبر گفت: این محوطه در طرف جنوبی روستایی به همین نام در منتهی‌الیه شمالی استان کهگیلویه و بویراحمد و شهرستان دنا واقع شده که در قالب پروژۀ کاوش‌های نجات‌بخشی محوطه‌های در خطرِ پشت سد خرسان (واقع در استان‌های چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد) مورد کاوش قرار گرفت.
او با اشاره به اینکه کاوش گورستان‌ده‌پایین در قالب کاوش‌های نجات‌بخشی است تصریح کرد : از این رو نخستین و مهمترین هدف کاوش، حفاری محوطه تا حد امکان ، نجات و نمایاندن آثار باقیمانده تا پیش از آبگیری سد است.
این باستان شناس اظهار داشت : در کنار این هدف کلی، ارائه گاهنگاری نسبی و مطلق گورستان، شناخت شیوه‌های تدفین و ساختار گورها و همچنین شناسایی ارتباطات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای مردمان گورستان از اهداف دیگر گروه باستان شناس است.
وی گورهای شناسایی شده از دو فصل کاوش در این گورستان را به دو دستۀ گورهای چهارچینۀ سنگی با پوشش تخت و صاف (گورهای صندوقچه‌ای) و گورهای خرپشته‌ای–دارای پوشش جناغی شکل- تقسیم‌بندی کرد .
به گفته او ، یافته های درون گورها شامل اشیاء سفالی (ساده و منقوش)، مفرغی (ابزار آلات جنگ و ظروف) و سنگی (ظروف مرمری و سر تیرهای سنگی) است.
سرپرست کاوش های نجات بخشی گورستان باستانی ده پایین (ده دومن) گفت : پس از مقایسۀ آنها با اشیای سایر مناطق فلات ایران به نظر می رسد که گورستان ده‌دومن متعلق به نیمه دوم هزارۀ سوم پیش از میلاد است.
ناصری افزود :برخی آثار کشف شده (مانند سنگ مرمرها و ظروف فلزی) نشان از ارتباطات فرهنگی-تجاری و تشابهات سبک‌شناختی در هنر این محوطه با محوطه‌های جنوب شرق ایران طی هزارۀ سوم پیش از میلاد دارد.
او گفت: احتمالاً وجود جاده‌ای ارتباطی و تجاری که از منتهی‌الیه شرق ایران آغاز شده و پس از عبور از شهداد کرمان و از طریق فارس به شوش و بین‌النهرین متصل می‌شده، موجبات تماس مداوم مردمان ده‌دومن با بازرگانان شرقی و زمینۀ آشنایی آنها با هنر جنوب‌شرق ایران را فراهم ساخته است.
این باستان شناس اظهار داشت: برخی از متخصصین داخلی و خارجی با گروه کاوش گورستان ده‌پایین همکاری‌هایی را در زمینه‌های علوم میان‌رشته‌ای داشته و خواهند داشت.
به گفته ناصری فصل اول کاوش‌های این گورستان نیز به سرپرستی وی در بهمن و اسفند 1391 به مدت ۴۰ روز انجام شد.
دومین فصل کاوش‌های نجات بخشی گورستان باستانی ده‌پایین با مجوزریاست پژوهشگاه میرای فرهنگی و گردشگری ، در حال انجام است.