معاون سازمان محیط‌زیست در گفت‌وگو با ایلنا:
نجات زاینده‌رود و گاوخونی راهی جز «اصلاح الگوی کشت» ندارد/ لزوم جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز در طول مسیر رهاسازی حقابه
معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست با تاکید بر لزوم جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز در طول مسیر رهاسازی حقابه تالاب گاوخونی توسط وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی گفت: نجات زاینده‌رود و گاوخونی هیچ راه دیگری جز اصلاح الگوی کشت و صرفه‌جویی در مدیریت مصرف آب کشاورزی در حوضه آبریز این رودخانه ندارد، البته در این منطقه، صنایع آب‌بر زیادی نیز وجود دارند، ولی مشکل اصلی مربوط به توسعه نامتوازن کشاورزی و هدررفت آب در این بخش است.
«مجتبی ذوالجودی» در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره آخرین وضعیت اجرای برنامه‌های لازم برای احیای رودخانه زاینده‌رود و تالاب گاوخونی توضیح داد: متاسفانه در سال آبی جاری (مهر ۱۴۰۱ تا شهریور ۱۴۰۲) بخش اندکی از حقابه محیط‌زیستی تعیین‌شده برای رودخانه زاینده‌رود و تالاب گاوخونی رهاسازی شده و بخشی از همین حقابه اندک رهاشده نیز در طول مسیر به صورت غیرمجاز برداشت شده است. بارها تاکید کرده‌ایم که از نظر سازمان محیط‌زیست، حقابه تالاب گاوخونی، مقدار آبی نیست که به عنوان حقابه رهاسازی‌شده از سد اعلام می‌شود، بلکه مقداری است که به صورت واقعی وارد تالاب می‌شود.
معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داد: مهمترین مشکل در حوضه آبریز زاینده‌رود، توسعه نامتوازن کشاورزی از دهه‌های گذشته است و این مساله در کنار برداشت‌های غیرمجاز از رودخانه باعث شده است که در طول سال‌های متمادی، حقابه زاینده‌رود و گاوخونی بسیار کمتر از نیاز محیط‌زیستی آنها تامین شود. این در حالی است که در طول مسیر رهاسازی حقابه نیز شاهد آن هستیم که برخی کشاورزان، بخشی از حقابه تالاب را با استفاده از پمپ به صورت غیرقانونی برداشت می‌کنند و حتما باید وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی، اقدامات لازم برای جلوگیری از این برداشت‌های غیرمجاز را انجام دهند.
وی افزود: وزارت نیرو براساس قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور، موظف است که حقابه تمام تالاب‌ها را براساس ارقام تعیین‌شده توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست تخصیص دهد و اگر هم در یک سال آبی میزان بارندگی‌ها کمتر از نُرمال باشد، مقدار تخصیص حقابه تالاب‌ها باید به نسبت میزان کاهش بارش در حوضه آبریز مربوطه کمتر شود. ولی در سال‌های گذشته در برخی حوضه‌ها از جمله حوضه آبریز زاینده‌رود شاهد آن بوده‌ایم که حقابه گاوخونی با درصد کمتری نسبت به میزان کاهش بارندگی‌ها تخصیص یافته و این در حالی است که طبق قانون، حقابه‌های محیط‌زیستی بعد از آب شرب در اولویت دوم قرار دارد.
به دلیل برداشت‌های غیرمجاز، سهم اندکی از حقابه رهاسازی‌شده به گاوخونی می‌رسد
ذوالجودی با بیان این که جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز در طول مسیر رودخانه زاینده‌رود نه در شرح وظایف سازمان حفاظت محیط‌زیست است و نه این سازمان نیروی انسانی کافی برای انجام این اقدام را در اختیار دارد، خاطرنشان کرد: مدیریت برداشت‌های مجاز و غیرمجاز از رودخانه‌ها برعهده وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی است و اگر هم این وزارتخانه‌ها عِده و عُده کافی نداشته باشند یا نتوانند با افرادی که به صورت غیرقانونی آب رودخانه را برمی‌دارند، برخورد کنند، نیاز به حمایت قوه قضاییه و دستگاه انتظامی کشور در این زمینه وجود دارد؛ چراکه در سال‌های گذشته شاهد آن بوده‌ایم که به دلیل برداشت‌های غیرمجاز، سهم اندکی از حقابه رهاسازی‌شده به تالاب گاوخونی می‌رسد.
معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داد: نجات زاینده‌رود و گاوخونی هیچ راه دیگری جز اصلاح الگوی کشت و صرفه‌جویی در مدیریت مصرف آب کشاورزی در حوضه آبریز این رودخانه ندارد، البته در این منطقه، صنایع آب‌بر زیادی نیز وجود دارند، ولی مشکل اصلی مربوط به توسعه نامتوازن کشاورزی و هدررفت آب در این بخش است. در حال حاضر در حوضه آبریز زاینده‌رود، هم محصولات آب‌بری نظیر برنج، یونجه، هندوانه و سیب کاشته می‌شود و هم آبیاری این محصولات به شیوه‌های سنتی و با هدررفت بالای آب صورت می‌گیرد و حتما لازم است که در این حوضه آبریز که در سال‌های گذشته به‌شدت درگیر خشکسالی بوده، شیوه‌های نوین آبیاری با اجرای سیاست‌های تشویقی ترویج شود.
پیش‌بینی وقوع بارندگی‌های مناسب در حوضه آبریز زاینده‌رود در پاییز امسال
این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط‌زیست تاکید کرد: قطعا عموم مردم بخصوص کشاورزان حوضه آبریز زاینده‌رود نقش مهمی در نجات این رودخانه دارند، البته دولت نیز باید برای تعریف کشت‌ها یا معیشت‌های جایگزین برای کشاورزان، برنامه‌های حمایتی لازم را اجرا کند و تسهیلات و زیرساخت‌های لازم را برای ترویج شیوه‌های مدرن آبیاری فراهم کند. در حال حاضر ۹۹ درصد تالاب گاوخونی خشک شده است و این تالاب در معرض تبدیل شدن به کانون گرد و غبار قرار دارد، اگر این اتفاق بیفتد، حتما زندگی و معیشت مردم استان اصفهان و استان‌های همجوار به خطر می‌افتد و حتما باید با همکاری تمام دستگاه‌های دولتی و البته با یاری خود مردم، جلوی این اتفاق گرفته شود.
وی در پایان تصریح کرد: خوشبختانه پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که از اواسط پاییز امسال شاهد بارندگی‌های مناسبی در بیشتر نقاط کشور از جمله حوضه آبریز زاینده‌رود باشیم و امیدواریم با مدیریت منابع آبی حاصل از این بارندگی‌ها توسط وزارت نیرو، تا حد امکان از این بارش‌ها برای احیای تالاب‌های مختلف از جمله گاوخونی استفاده کنیم. باید توجه داشته باشیم که کشاورزی پایدار زمانی انجام می‌شود که تالاب‌ها در وضعیت مناسبی قرار داشته باشند و در آستانه تبدیل شدن به کانون ریزگردها نباشند.
