انتشار کتاب دانشگاهی اهمیتی کمتر از یک معلم و استاد ندارد

به گزارش خبرنگار ایلنا، در ابتدای این نشست محمد حاتمی (مدیر مسئول انجمن ناشران دانشگاهی) با تاکید براینکه سازمان‌های مردم نهاد به درجه‌ای از بلوغ فکری و کاری رسیده‌اند که بدون حضور مقامات دولتی روی پای خود بایستند، گفت: برخلاف گلایه مجری که از عدم حضور مسئولین دولتی مرتبط با کتاب و نشر صحبت‌کرده بود مقامات دولتی بسیاری مواقع نه تنها مشکلی را حل نمی‌کنند بلکه خود دلیل بسیاری از مسائل هستند و عدم حضور آنها را چندان گلایه‌آمیز نمی‌دانند آن هم برای فعالیت‌های انجمنی که کاملا مستقل و روی‌پای خود ایستاده است.

وی ادامه داد: علاوه براین‌ها کتاب و کتاب‌خوانی تنها در مجموعه حاکمیتی نمی‌گنجد و این رسانه‌ها و مردم هستند که باید از کتاب و کتاب‌خوانی حمایت کنند علیرغم توسعه انواع فناوری‌های نوین مطالعه کتاب همچنان در سراسر دنیا یکی از مهمترین ابزار فرهنگی به شمار می‌آیند و جامعه فرهنگی جهان توجه ویژه‌ای به کتاب  وکتاب‌خوانی دارد. البته در کشور ما صنعت کتاب مظلوم است و با مشکلات متعدد تنش‌های فراوان و ... روربرو است که خوشبختانه علیرغم همه این‌ها راه خود را ادامه می‌دهد و در جهت اعتلای فرهنگی کشور گام برمی‌دارد.

مدیر مسئول انجمن ناشران دانشگاهی سپس در تاکید اهمیت نیاز به توجه به کتاب‌های دانشگاهی تصریح کرد: ناشران دانشگاهی تامین کننده کتاب‌های علمی و آموزشی کشور هستند و به نوعی اسکلت و استخوان‌بندی علمی کشور را پایه‌گذاری می‌کنند فکر نمی‌کنم انتشار کتاب دانشگاهی اهمیتی کمتر از یک معلم و استاد داشته باشد و چه بسا هزینه‌های مالی و معنوی زیادی صرف می‌شود تا اثر یک استاد و نویسنده به دست مخاطبان آن برسد.

حاتمی افزود: اگر ناشران دانشگاهی نبودند آثار پرافتخار استاد معین و فروزان‌فر یا دیگران را چه کسی به جامعه معرفی می‌کرد هیچ شکی نیست که ناشران دانشگاهی سهم بزرگی در توسعه علم و فرهنگ کشور داشته و دارد. به همین دلیل بود که همپا و همزمان با احداث دانشگاه تهران سازمان انتشاراتی این دانشگاه نیز به وجود آمد و بعد از آن هم ناشران خصوصی متعددی به جرگه ناشران آموزشی پیوستند تا آثار علمی تولید کشور را معرفی و ارائه کند.

او  درباره چگونگی برپایی این دوره از نمایشگاه کتاب دانشگاهی متذکر شد امروز ناشران دانشگاهی ما به کمک تشکلی مردم نهاد و بدون هیچ گونه حمایت دولتی (البته با تشکر از کمک جزئی معاونت فرهنگی) با نگاهی جمع‌گرایانه و مشارکت‌جو اقدام به برپایی ششمین دوره از نمایشگاه کتاب دانشگاهی کرده‌اند تمام ناشران مشکلات نشر را به خوبی می‌دانند و بر هیچ کدام پوشیده‌نیست که برپایی چنین نمایشگاهی چه زحمت‌ها و هزینه‌های هنگفتی روی دوش بدنه نشر می‌گذارد اما خوشبختانه تمام این موارد با پشتوانه ناشرین امکان‌پذیر شد تا نویدبخش روزهای بهتر برای هم‌افزایی ناشران باشد.

مدیر مسئول انجمن ناشران دانشگاهی درباره بازدهی اقتصادی و مالی این نمایشگاه نیز تاکید کرد: مطمئنا فکر کردن در مورد سود و زیان این نمایشگاه به خصوص در بحث فروش در شرایط فعلی هیچ محلی از اعراب ندارد و برای ما مشخص است که علیرغم تمامی تلاش‌ها و کوشش همکاران در این زمینه شاید دستاورد چندانی نداشته باشیم اما مهم برای ما حفظ استقلال و کارآیی فعالیت‌های‌مان است. متاسفانه در چنین شرایطی همه جا صحبت از توسعه کتابخوانی می‌شود حتی وقتی برای تهیه یک رپورتاژ آگهی اقدام می‌کنیم بحث هزینه‌های کلان مطرح است جالب اینجاست که نیروی انتظامی هم برای تامین امنیت این نمایشگاه از ما درخواست پول کرد البته با تخفیفی نسبتا بالا و 70 درصدی سوال اینجاست آیا کار ناشران غیر از فعالیت فرهنگی  است و آیا نباید نه تنها پول پرداخت کنند باید مورد تقدیر و تشکرو حمایت هم قرار گیرند البته کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در این زمینه همکاری بیشتری داشت و با تخفیف نسبتا بیشتری ما را یاری کرد با همه اینها و با وجود اینکه می‌دانیم بسیاری مواقع سازمان‌ها مخصوصا سازمانی مانند کانون که باید هزینه‌ها و دخل و خرجش را مراقبت کند تقاضای مساعدت بیشتری داریم. 

او افزود: تقریبا همه می‌دانند صنعت نشر را در شرایطی گرفتار شده که شاغلین این حرفه را باید یا عاشق خواند یا دیوانه چراکه اگر این هزینه و سعی را در هر کار تجاری و تولیدی دیگری گذاشته بودند بازدهی‌های چندبرابری برایشان داشت آیا این غیر از دیوانگی است که  در این شرایط نابسامان اقتصادی برای هر کتاب 70 تا 80 میلیون سرمایه‌گذاری می‌کنند؟ حوزه نشر حوزه دشواری است حتی کسانی که به نوعی با ما همکاری می‌کنند مانند مدیران فروش و مدیران کارگران هم به این مسئله اذعان دارند.

حاتمی به توانایی بخش خصوصی در حوزه نشر دانشگاهی نیز اشاره کرد و گفت: با تمام مشکلات صنعت نشر خوشبختانه بخش‌خصوصی ما توانایی تامین کتب دانشگاهی به کشور را دارد و حتی در همین شرایط در برخی از حوزه‌ها صدردصد منابع را ناشران خصوصی تامین می‌کنند.

مهدی صادقی (مسئول اجرایی ششمین نمایشگاه کتاب دانشگاهی) نیز  با تاکید بر فعالیت‌های کمیته کارگروه نمایشگاه انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی تصریح کرد: در چهار ماه گذشته بیش از 30 جلسه برای برنامه‌ریزی و تبادل نظر میان اعضای کارگروه برگزار شد و سه هدف اصلی تغییر مکان، اهمیت به اطلاع‌رسانی و استفاده از بن‌برگ‌های تخفیف، پایه‌ریزی و اجرایی شد.

صادقی ادامه داد: در این جلسات ما به این نتیجه رسیدیم که کانون پررورش فکری کودکان و نوجوانان محل مناسب‌تر و معقول‌تری برای برپایی این نمایشگاه است و در مورد تبلیغات و اطلاع‌رسانی نیز کارهای ویژه‌ای مثل ارسال 4 هزار نامه و مکاتبات با دو وزارتخانه علوم و بهداشت را در دستور کار داشتیم. نهایتا 180 ناشر با 36 هزار عنوان کتاب در ششمین دوره این نمایشگاه کتب دانشگاهی حاضر هستند.

در ادامه برنامه مسعود پایدار (عضو هیات مدیره اتحادیه ناشران و عضو انجمن ناشران دانشگاهی) گزارشی در مورد فعالیت‌های بین‌المللی انجمن ناشران دانشگاهی ارائه کرد و گفت: بنیان‌گذاران انجمن ناشران دانشگاهی در اوایل دهه هشتاد براساس اساسنامه‌ای که تدوین کرده بودند تسهیل فعالیت‌های بین‌المللی و برنامه ریزی برای تعامل با نشر دانشگاهی جهان را مدنظر داشتند اما برای اینکه این تعامل جنبه عملی نیز پیدا کند تنها خواستن کافی نبود چراکه حتی حضور انفرادی و انگشت‌شمار ناشران ایرانی در فضای نشر بین‌الملل انگیزه‌ای برای دیگر همکاران نمی‌شد و ما نمی‌دانستیم در دنیایی که امکان جزیره‌ای و دور افتاده بودن وجود ندارد چگونه باید تاب بیاوریم.

عضو هیات مدیره اتحادیه ناشران نیز با تاکید بر بحرانی بودن شرایط نشر به نمایشگاه کتاب امسال گریزی زد و گفت: در اینکه شرایط نشر ما با مشکل و بحران مواجه است شکی نیست اما امسال نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران زنگ خطر جدی را برای ناشران داخلی و دانشگاهی‌ها به صدا درآورد. بهای چند برابری کتاب‌های خارجی نسبت به کتاب ایرانی و بودجه محدودی که مراکز آموزش عالی برای تامین کتاب‌های مورد نیاز خود تخصیص می‌دهند باعث شده بود عمده خرید این مراکز حول محور کتاب‌های خارجی باشد و همین زنگ خطری بود برای ناشران داخلی و دانشگاهی‌ها که شرایط بیش از پیشس برایش بحرانی می‌شود و به این فکر کردیم در چنین شرایطی چه تدبیری باید بیندیشیم.

عضو انجمن ناشران دانشگاهی افزود:  البته ما از یک دهه پیش مطمئن بودیم که باید کار در حوزه بین‌الملل را آغاز کنیم اما این زنگ خطر انگیزه‌ای شد که فعالیت خود را منسجم‌تر و جلسات را با فاصله‌های کمتر برگزار کنیم. بر همین اساس در طول 4 ماه جلسات متعددی را ترتیب دادیم و با نامه‌ای با عنوان « به سوی کپی‌رایت اخلاقی، حرفه‌ای و داوطلبانه‌» با ناشران بین‌المللی تماس گرفتیم. فراخوانی هم برای ناشران دانشگاهی داخلی جهت جمع‌آوری آثار قابل عرضه منتشر کردیم که نهایتا منجر به انتخاب و خلاصه ترجمه‌هایی از این کتاب‌ها بود که در قالب کاتالوگی کاغذی به همراه مستندی 10 دقیقه‌ای از نشر ایران برای ناشران بین‌المللی عرضه کردیم و امیدوار بودیم ادامه کار را در نمایشگاه فرانکفورت پیگیری کنیم. به هر دلیلی امکان حضور رسمی ایران در شصت و هفتمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت مهیا نشد اما ما قرارها و مذاکرات‌مان را خارج از فضای غرفه ایران  پیگیری کردیم و شانزده جلسه با غول ناشرها و بزرگترین نشرهای جهان مذاکره داشتیم و هدف‌های انجمن را برای آنها تشریح کردیم. ‌آنچه تاکنون انجام داده‌ایم می‌تواند با همدلی و همکاری بیشتر ناشران بازدهی بیشتری داشته باشد و به نتایج بهتری برسد.

همایون امیرزاده (مشاور اجرایی معاون فرهنگی وزارت ارشاد) نیز کلید خوردن هفته کتاب با برگزاری نمایشگاه دانشگاهی را مثبت ارزیابی کرد و گفت: اگر به توسعه علمی کشور می‌اندیشیم باید کتب دانشگاهی به عنوان حلقه مهم این توسعه مورد توجه قرار بگیرند در شرایط ظهور و تولد فناوری‌های جدید بخش کتاب دانشگاهی می‌تواند اثر قابل توجهی در رشد علمی کشور داشته باشد بر همین اساس است که نقش و جایگاه انجمن ناشران دانشگاهی برای ما کاملا تعریف شده است. انجمنی که در حد بضاعت خود نیروی صنفی خوبی را مهیا کرده و هدف‌گذاری درستی هم داشته است.

امیرزاده ادامه داد: در بسیاری از دوره‌ها سعی شده از این انجمن و سایر صنوف در جهت‌گیری‌های غیر از فعالیت‌های تخصصی‌شان استفاده شود اما اصالت علمی که انجمن ناشران دانشگاهی برای خود قائل است می‌تواند الگوی خوبی برای سایر تشکل‌ها و صنوف باشد. کارهای صنفی در صورتی که اجماع و فراوانی بیشتری داشته باشند از حالت تشریفاتی و محدود بودن خارج می‌شود و می‌تواند صدای مطالبات اعضای صنف شان را راحت‌تر به گوش مسئولان برسانند.

مشاور اجرایی معاون فرهنگی وزارت ارشاد در رابطه با نگاه مثبت وزارت ارشاد به فعالیت‌های صنفی فرهنگی نیز تصریح کرد: خوشبختانه دید وزارت ارشاد دولت یازدهم به انجمن‌ها و تشکل‌های فرهنگی دید رقابتی نیست و تمایل زیادی برای واگذاری حداکثری امور  در وزارتخانه وجود دارد که خیلی از موارد آن نیز محقق شده است.  ما معتقدیم صنوف مختلف در فعالیت‌های مختلف می‌توانند بازوی اجرایی کمک‌کننده به دولت و وزارت فرهنگ باشند تا جایگاه علمی و فرهنگی بهتری در کشور و همینطور از لحاظ بین‌المللی پیدا کنیم.