دلیل نارضایتی ناشران کودک از نمایشگاه کتاب چیست؟

به گزارش خبرنگار ایلنا، غرفه‌های کتاب کودک و نوجوان امسال هم مانند هرسال در چادرهایی فاقد عنصر زیبایی‌شناختی برپا شده. کف راهرو‌ها عاری از کف‌پوش است و کودکان زیادی زمین خورده و زخمی می‌شوند. گرما و گرد و خاک در این غرفه‌ها بیداد می‌کند. و البته قیمت اجاره غرفه‌های این قسمت از نمایشگاه که زیر آفتاب داغ برپا شده، فرقی با غرفه‌های شبستان ندارد.

به‌رغم اعتراض ناشران در طول سال‌های گذشته؛ امسال هم تغییر چندانی در روند برگزاری نمایشگاه به‌خصوص در بخش کودک و نوجوان شاهد نیستیم. بسیاری از ناشران معتقدند مصلی هرگز محل مناسبی برای برگزاری نمایشگاه کتاب و نیست در حقیقت جنبه بین‌المللی ندارد.

صنعت نشر به قهقرا می‌رود

ابراهیم قربان‌زاده(مدیر نشر پنجره) گفت: متأسفانه امسال بازدیدکنندگان استقبال خوبی از نمایشگاه نکردند. یکی از دلایل بحث گرانی کتاب است. البته قیمت امسال کتاب با سال قبل چندان تفاوتی نکرده اما قدرت خرید مردم بسیار کاهش یافته است به همین دلیل استقبال چشمگیری نشد. درواقع شاهد نصف جمعیتی که سال قبل به نمایشگاه آمده بودند، نیستیم.

او ادامه داد: امسال به‌رغم اینکه مبالغ غرفه‌ها بسیار سنگین بود، خدمات چندانی ارائه نشد. برای مثال سردر غرفه‌ها را چند روز بعد از افتتاح نمایشگاه نصب کردند. در کل نمایشگاه امسال از نظر اجرایی ضعف داشت و دودش فقط به چشم ناشران رفت. ناشران با هزینه‌های سنگینی به نمایشگاه آمده‌اند اما خروجی مناسبی از آن نخواهند داشت. فکر می‌کنم ناشران لطمه دیده‌اند.

قربان‌زاده درباره متراژ غرفه بیان کرد: قبل از نمایشگاه کارگروهی تشکیل می‌شود که در این کارگروه؛ محل غرفه ناشر مشخص می‌شود. ما در این کارگروه شرکت نکردیم به همین دلیل جای خوبی به ما ندادند. شاید اگر در کارگروه شرکت می‌کردیم، در محل بهتری هم مستقر می‌شدیم. اما چادر و راهرویی که محل برگزاری غرفه‌های کودک است؛ محل مناسبی برای این کار نیست. در زمان آقای احمدی‌نژاد به دلیل ترافیک سنگین خیابان سئول، تصمیم بر این شد که نمایشگاه به مصلی انتقال پیدا کند تا محل شهر آفتاب در پرند راه‌اندازی شود و نمایشگاه کتاب به آنجا انتقال پیدا کند که متأسفانه این اتفاق نیفتاد و ناشران باید هر ساله با مشکلاتی از این قبیل دست و پنجه نرم کنند.

او با بیان اینکه این نمایشگاه بین‌المللی نیست بلکه استانی‌ست؛ گفت: برگزاری نمایشگاه بین‌المللی در این چادر‌ها بی‌معنی‌ست. هنوز نمایشگاه شروع نشده بود که به دلیل فضاهای بازی که در چادر‌ها وجود دارد؛ باران بسیاری از کتاب‌های ما را خیس کرد و موجب خسارات شد. مصلی استانداردهای یک نمایشگاه بین‌المللی را ندارد. نمایشگاه واقع در خیابان سئول محل کاملاً مناسبی برای برگزاری چنین رویدادهای فرهنگی است. آنجا طراحی شده برای برگزاری نمایشگاه و همچنین هزینه‌های جانبی آن کاهش می‌یابد چون برای برگزاری نمایشگاه آماده است. اما در مصلی همین نصب کردن چادر‌ها هزینه‌های سنگینی برمی‌دارد. به اعتقاد من؛ اگر نمایشگاه انتقال پیدا کند به نمایشگاه بین‌المللی باتوجه به اینکه انتهای سئول هم باز است و ترافیک به شکل گذشته وجود ندارد؛ بسیار بهتر است.

مدیر نشر پنجره با بیان اینکه یکی از پربازدید‌ترین نمایشگاه‌های کشور، همین نمایشگاه کتاب است؛ ادامه داد: متأسفانه استقبال خوبی از این نمایشگاه هم نمی‌شود که آن‌هم ناشی از آن است که بهای لازم به این رویداد فرهنگی داده نمی‌شود. مشکلات نه تنها برای غرفه‌داران است بلکه بازدیدکنندگان هم گله‌مندند. اینجا یک آب معدنی ۵۰۰ تومانی را باید به قیمت هزار تومان خریداری کنی. هوا گرم است و محل استراحت مناسبی برای بازدیدکنندگان درنظر نگرفته‌اند.

این ناشر با بیان اینکه وضعیت نشر هر روز بد‌تر می‌شود؛ گفت: ناشران کتاب‌هایشان را به‌صورت ریسو منتشر می‌کنند. با این دستگاه ناشر دیگر ۲هزار جلد کتاب منتشر نمی‌کند بلکه ۲۰۰ نسخه منتشر و توزیع می‌کند و هر وقت که تمام شد ۲۰۰ نسخه دیگر منتشر می‌کند. البته استفاده از این دستگاه کیفیت کتاب را پایین می‌آورد. ناشر دیگر سرمایه‌اش را نمی‌گذارد برای انتشار ۲هزار جلد کتاب که ظرف چند سال فروخته شود. درنهایت به کتاب امیدی نیست و فروش آن رو به سرازیری می‌رود. مردم در نیازهای اولیه خود مانده‌اند چه برسد به خرید کتاب. نشر ما به قهقرا می‌رود و کسی نمی‌تواند برای نجات آن کاری کند. بسیاری از دوستان من از کار نشر بیرون آمده و به مشاغل دیگری مشغولند. معدود ناشرانی هستند که در این بازار موفق هستند.

ابراهیم‌زاده ادامه داد: یک کتاب تا به دست مخاطب برسد؛ زحمات فراوانی دارد. نویسنده می‌نویسد، مترجم ترجمه می‌کند، چاپ و زینگ و دیگر موضوعات را درنظر بگیرید؛ بعد از همه این‌ها مرحله سخت توزیع و فروش از راه می‌رسد. بسیاری از کتاب‌ها که با هزینه‌های سنگین تولید شده‌اند در کتابفروشی‌ها خاک می‌خورند. در واقع می‌توانم بگویم که کار نشر نسبت به زحمتی که دارد خروجی مناسبی ندارد.

نمایشگاه وجه بین‌المللی ندارد

 زهرا سعیدبخش (مدیر نشر فرشتگان) معتقد است؛ نمایشگاه به مردم احترام نمی‌گذارد. او گفت: اگر من بودم؛ به نمایشگاه نمی‌آمدم آن‌هم به دلیل مدل برنامه‌ریزی نشده‌اش که نه جای استراحت دارد نه محل مناسبی برای غذا خوردن. کف موکت نشده سالن کودک و نداشتن تهویه مناسب از بد‌ترین مشکلات نمایشگاه است. همین که داربست جلوی چشمم قرار دارد؛ ناراحتم می‌کند. این نمایشگاه زیبایی ندارد. اگر بخواهیم کار زیبا انجام دهیم باید به زوایای زیبایی‌شناسی آن هم توجه کنیم. خود من اگر به دنبال یک کتاب خوب بودم؛ هیچوقت به نمایشگاه نمی‌آمدم. شاید می‌رفتم از سایت ناشر یا از شهر کتاب خرید می‌کردم. این نمایشگاه جای آدم‌هایی که حساب شده خرید می‌کنند؛ نیست و بیشتر کسانی که به‌عنوان بازار مکاره به آن نگاه می‌کنند و به دنبال گرفتن تخفیف هستند؛ به نمایشگاه می‌آیند.

این ناشر معتقد است: اتفاق خوبی‌ست که نمایشگاه کتاب دست تشکل‌ها باشد. در بحث هماهنگی‌های بین ناشران و مسئولین وضعیت هماهنگی بهتر است اما در مجموع تفاوت چندانی نداشته. کار خیلی خوبی که امسال انجام دادند این بود که جلوی فروش اسباب‌بازی‌های چینی را گرفتند که کار آسانی هم نبوده.

او ادامه داد: فکر می‌کنم چون شرایط نمایشگاه؛ شرایط مناسبی برای فروش کتاب نیست؛ فقط محلی‌ست که ناشران کشور بتوانند خودشان را معرفی کنند. وقتی بحث اسباب‌بازی به میان می‌آید اندوخته مالی فرد که برای خرید کتاب کنار گذاشته شده صرف خرید اسباب‌بازی می‌شود. شاید کوتاهی که در زمینه تبلیغات کتاب در این سال‌ها وجود داشته و ترجمه‌های موازی باعث شده مخاطب چندان به سمت کتاب سوق پیدا نکند. باید روی تبیلیغات کتاب سرمایه‌گذاری شود که این بخش مربوط به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌شود.

مدیر نشر فرشتگان با اشاره به اینکه کار تألیفی نیاز به تبلیغات دولتی دارد؛ گفت: با تبلیغات است که مردم به سمت کتابخوانی می‌روند. وقتی بودجه‌ای برای آبادانی کشور گذاشته می‌شود بسیاری از کشور‌ها این بودجه را صرف ساخت سالن‌های تئا‌تر و برگزاری کنسرت‌ها می‌کنند. اما ما در زمینه فرهنگ چه اقدامات مثبتی را انجام می‌دهیم؟ چقدر برای کتاب خوب تبلیغات شده؟ ناشر چقدر برای تولید کتاب خوب تشویق می‌شود؟ آیا او اصلا دیده می‌شود؟ اگر شیوه معرفی کتاب خوب و کتاب خوب خواندن را بیاموزند، آن وقت است که ناشر می‌تواند برای تولید کتاب خوب به مؤلف و تصویر‌پرداز پول بپردازد. ولی اگر نتوانم این کار را کنم ناچار سراغ ترجمه می‌روم. باید توجه داشته باشیم که ما یک کشور مسلمان هستیم و با این حجم ترجمه‌ای که در بازار وجود دارد؛ حق آدم‌های زیادی را زیر پا می‌گذاریم.

سعیدبخش افزود: ناشران هم‌رده من شاید در سال یک کتاب تألیف منتشر کنند چراکه بلد نیستند این کار را انجام دهند. نمی‌دانند که کتاب کودک به ویراستاری نیاز دارد. استاندارند کتاب‌های کودک ما نسبت به استاندارد جهانی بسیار پایین است. توقعی از ما نیست که کتاب خوب منتشر کنیم.

وی با بیان اینکه وضعیت خرید کتاب خیلی سطحی‌ست؛ گفت: یکی از بازارهای خرید کتاب؛ نوزادان و کودکان پیش دبستانی هستند که ما برای آنان تولیداتی داریم. کتاب‌ها با تصویرگری‌هایش کودک یک ساله و نوزاد را با عمل ورق زدن کتاب و ماهیت آن آشنا می‌کند. هرچه در پیش دبستان روی بچه‌ها کار کنیم؛ قطعاً کتاب خوان‌های خوبی در آینده خواهند شد.