حکایت روزنامه‌های محلی و سراسری؛ حکایت دارا و ندار است

رسانه‌هایی که در بعد محلی و استانی منتشر می‌شوند با چه مسائل و معضلاتی روبرو هستند؟ منافع و نیازهای رسانه‌های محلی چه تقابلی با رسانه‌های سراسری پیدا می‌کند؟ رسانه‌های سراسری چه موانع و مشکلاتی بر سر ادامه حیات رسانه‌ها و مطبوعات محلی به وجود می‌آورد؟ این سوالات ازجمله مواردی بود که در یک نشست به بحثو بررسی گذاشته شد.

به گزارش خبرنگار ایلنا؛ هفتمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها تحت عنوان «نشست بررسی چالش‌های رسانه‌های محلی در‌برابر‌ رسانه‌های سراسری» امروز چهارشنبه(۱۲ آذر) در محل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها برگزار شد.

محمد سلطانی‌فر(مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها) در آغاز این نشست از چالش‌های اقتصادی و کمبودهای پیش روی رسانه‌های محلی سخن گفت و درباره مسائل و دغدغه‌های رسانه محلی بیان کرد: ازجمله مواردی که در بحثرسانه‌های محلی و سراسری بابد بدان توجه کرد این است که محلی‌گرایی تا چه حد نیاز دارد توجه را از مسائل سراسری و جهانی دور کنیم. به واقع فضای حال حاضر کشور چقدر آمادگی ارائه یک نگاه ملی جهانی و بیرون آمدن از دغدغه‌های ملی را دارد؟

وی ادامه داد: رقابت رسانه‌های محلی با رسانه‌های سراسری و دولتی عموما یک رقابت ناسالم است. رسانه‌های محلی در موضوعاتی مانند سپردن آگهی و… مورد بی‌مهری واقع می‌شوند. در این شرایط رسانه‌های دولتی چگونه می‌خواهند روی پای خود بایستند و ادامه راه بدهند.

سلطانی‌فر سپس با اشاره به تفاوت بستر فعالیت رسانه‌های دولتی و رسانه‌های سراسری گفت: فضای نقدپذیری در میان مسئولان محلی معمولا با مسئولان ملی متفاوت است و محلی‌ها در برخورد با انتقاد‌ها آستانه تحملی پایین‌تری دارند. جناح‌بندی‌های موجود در استان‌ها و شهرستان‌ها باعثشده که با تغییر مدیریت‌ها و سیاست‌های مسئولین محلی روزنامه‌های محلی غیرهمسو به حاشیه رانده شوند.

محمد فرقانی(عضو هیئت علمی دانشگاه طباطبایی) در ادامه از پتانسل بالای کار پژوهشی روی رسانه‌ها و مطبوعات محلی صحبت کرد و ضمن اشاره به تحول و تغییری که در مطبوعات محلی به واسطه بروز تکنولوژی‌های جدید رخ داده است، گفت: مطبوعات محلی به واسطه دگرگونی تکنولوژی دچار یک تحول کارکردی و مفهومی شده‌اند. نمی‌توان در دنیای رسانه‌ای امروز همچنان نگاه سنتی را حفظ کرد و ماندگار ماند. نسل جدید به وسایل اطلاع‌رسانی متعددی دسترسی دارند و از اخبار و رویداد‌ها به سرعت مطلع می‌شود. در این میان یک حلقه گمشده داریم که مطبوعات محلی باید به آن بپردازند و این شکاف هم چیزی نیست جز استخراج نیاز‌ها و اولویت‌های توسعه منطقه‌ای که منتشر می‌شوند. مطبوعات محلی شاید نتوانند در ارائه تحلیل و گزارش با مطبوعات سراسری رقابت کنند اما شناساندن و معرفی نیاز‌ها و کمبودهای منطقه‌شان می‌تواند برگ برنده و نقطه قوت مطبوعات محلی باشد. مطبوعات و رسانه‌های محلی درواقع وظیفه هویت‌بخشی برای ساکنان محدوده فعالیت خود را دارند. نیازی نیست که سعی کنند تا از نظر فرمی و محتوایی شبیه مطبوعات سراسری باشند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه طباطبایی افزود: درست است که عملا دوران بدون کاغذ را تجربه نخواهیم کرد اما در عمل تیراژ نسخه‌های مکتوب مطبوعات و مجلات کاهش یافته است. این افول تنها به دلیل رواج فن‌آوری‌های الکترونیک نیست بلکه شاید نشانه‌ای باشد از عدم محتوای قابل قبول مطبوعات امروز. مطبوعات محلی هم مشکلات و چالش‌های مختص به خود را دارند که حل برخی آن‌ها برعهده دولت می‌باشد و مابقی را باید خود دست‌اندرکاران این رسانه‌ها باید رفع کنند. برای برطرف کردن این مشکلات هم باید کار حرفه‌ای انجام داد و از حالت آماتور خارج شد. درست است که حرفه‌ای‌گرایی هزینه‌بر است اما با یک مدیریت خوب می‌توان کیفیت مطبوعات محلی را ارتقاء داد.

فرقانی با اشاره به اهمیت استقلال رسانه‌های محلی گفت: متاسفانه بسیاری از روزنامه‌های محلی ما علی‌رغم دولتی نبودن خودشان را به دستگاه‌های دولتی وابسته می‌کنند. دلیل این امر ضعف مالی و اقتصادی است اما ‌‌نهایت حمایت‌های دولتی از دست رفتن استقلال این نشریه‌ها و تبدیل شدن آن‌ها به یک بولتن تبلیغاتی است. در کل کار خلاقانه و تولیدات مطلوب در رسانه‌های محلی ما قابل قبول نیست و باید با یک مدیریت صحیح تقویت بشود.

سپس خداداد ابراهیمی(مدیر مسئول نشریه مهران ایلام و عضو اتحادیه مطبوعات محلی) در رابطه با مشکلات مالی و کمبودهای اقتصادی مطبوعات محلی، گفت: روزنامه‌های محلی را نباید در مقایسه با روزنامه‌های سراسری و دولتی قرار داد. حکایت روزنامه‌های محلی و روزنامه‌های سراسری حکایت دارا و ندار است. نشریات دولتی و سراسری با گرفتن آگهی‌های متفاوت هزینه‌هایشان را تامین می‌کنند و حتی می‌توانند چاپخانه بخرند. همین روزنامه‌های سراسری هرکدام یک ویژه‌نامه محلی هم تولید می‌کنند که در عمل مجالی برای گرفتن آگهی توسط نشریات محلی باقی نمی‌گذارد.

ابراهیمی در ادامه بیان کرد: بسیاری از نشریات محلی ما تولید محتوای بومی می‌کنند و با دوزبانه بودن خود می‌توانند گفتمان انقلاب اسلامی را به آنسوی آب‌ها صادر کنند. این نشریات محلی با مطالب خود باعثانسجام قومیتی و ملی می‌شوند، اما هیچگونه پشتیبانی از این نشریات نمی‌شود.

حسن حیدری(مدیر عامل اتحادیه مطبوعات محلی) سخنران بعدی این نشست بود که ضمن شکایت از عدم برگزاری این نشست در یکی از شهرستان‌ها گفت: چنین نشستی قطعا بایددر یکی از شهرستان‌ها برگزار می‌شد تا بتوانیم به‌صورت واقعی چالش‌های نشریات محلی را مورد بررسی قرار دهیم. بنیه مالی نشریات محلی به دلیل تبعیض‌هایی صورت می‌گیرد بسیار ضعیف است اول باید جلوی این تبعیض‌ها و الزام آگهی دادن به نشریاتی مانند همشهری، ‌جام جم نیز گرفته شود تا به بدنه نشریات محلی پول تزریق شود آنگاه خود این نشریات می‌توانند محتوای با کیفیت تولید کنند. ما حتی در بسیاری از استان‌ها کیوسک به تعداد کافی نداریم پس چگونه صحبت از لزوم بالا بردن کیفیت محتوای مطبوعات محلی می‌کنیم.

حیدری در ادامه اظهار داشت: نشریات محلی نمی‌توانند هزینه بالای فلان کاغذ با کیفیت یا چاپ در فلان چاپخانه را پرداخت کنند. در حال حاضر از هزار و ۸۰۰ نشریه محلی کشور تنها ۵۰۰ نشریه فعال هستند و مابقی به دلیل مشکلات مالی منحل شده است.

غلامحسین عطایی(عضو هیئت مدیره اتحادیه مطبوعات محلی) در ادامه این جلسه به اجرا نشدن قوانین موجود در حوزه نشریات محلی اشاره کرد و گفت: مطبوعات محلی گدایی پول نمی‌کنند بلکه تنها خواستار اجرا شدن قوانین موجود در حوزه نشریات محلی هستند. متاسفانه درحال حاضر هیچکدام از قوانین حمایتی مطبوعات محلی مثل لزوم ارسال ۷۰ درصد از آگهی‌های دولتی به نشریات محلی اجرا نمی‌شود مدیران استانی خیلی تمایلی برای رشد دادن مطبوعات محلی از خود نشان نمی‌دهند. این کاستی‌ها و معضلات دیگر مربوط به دست اندرکاران نشریات محلی نیست بلکه ناشی از یک دید نامناسب به این گونه نشریات است.

غلامرضا فروغی‌نیا(سخنگوی اتحادیه مطبوعات محلی) ضمن تایید صحبتهای عطایی بیان کرد: در روزنامه‌های محلی استعدادهای خوبی برای نوشتن داریم اما وقتی نمی‌توانیم پرداختی به آن‌ها داشته باشیم پس طبعا نگه داشتن این نیروی مستعد امکان پذیر نیست. در بحثهزینه‌ها ما اگر به یک نقطه سر به سری میان قیمت تمام شده و درآمد برسیم همچنان به حیات خود ادامه می‌دهیم اما مشکل اینجاست که رسیدن به همین نقطه سر به سر هم تقریبا نشدنی است. وقتی ما با تبعیض ضعیف نگه داشته می‌شویم نمی‌توان توقع کیفیت در حد استاندارد مطلوب را از ما داشت.

فروغی‌نیا اضافه کرد: بسیاری از ما شهرستانی‌ها احساس می‌کنیم شهروند درجه دو هستیم و رسانه من هم یک رسانه درجه دو است چون امکانات و بودجه لازم را نداریم.

ملک مسعود ملک(عضو هیئت مدیره اتحادیه مطبوعات محلی و صاحب امتیاز نشریه ملک یزد) در ادامه از نبود ضابطه و قوانین مشخص برای کار در حیطه مطبوعات صحبت کرد و گفت: درحال حاضر هیچ ضابطه و قانون مشخصی برای آزمون گرفتن از کسی که می‌خواهد صاحب امتیاز یک نشریه شود؛ وجود ندارد. همین مجوزهای بی‌برنامه باعثشده روزنامه‌ای داشته باشیم که حتی یک سرمقاله ندارد.

علی گرانمایه‌پور(عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی) از چند راهکار برای برون‌رفت از این اوضاع اقتصادی نشریات محلی سخن گفت و اظهار داشت: برای کار در حوزه رسانه و مطبوعات هم باید یک نگرش اقتصادی داشت. می‌توان با تجمیع چند نشریه محلی کوچک به یک موسسه فرهنگی مطبوعاتی؛ هم در هزینه‌ها صرفه‌جویی کرد و هم در تامین منابع و اعتبار بهتری مهیا کرد.

در پایان این نشست حسین انتظامی(معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی) به تبیین اهداف و برنامه‌های این وزارتخانه در مورد مطبوعات محلی پرداخت و گفت: نفس برگزاری چنین جلساتی ارزشمند است اگر خودمان را عقل کل بدانیم و هیچ مشورت و همفکری با دیگران نکنیم درنهایت به سقوط و انحطاط منجر می‌شود. نکته اینجاست خروجی و نتیجه این نشست‌ها هرچه محدود‌ و مشخص‌تر باشد پیگیری کردن مطالبات و به نتیجه رساندن آن‌ها آسان‌تر خواهد شد.

وی در ادامه بیان کرد: در تمام دنیا رسانه‌های ملی و سراسری دیگر آن فروغ سابق را ندارند و بجای آن‌ها رسانه‌های بین‌المللی، اجتماعی، تحقیقی و محلی بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرند رسانه‌های محلی اگر بخواهند درنقش رسانه‌های سراسری ظاهر شوند اهمیت و جایگاه خود را از دست می‌دهند. درمورد عدم رعایت قانون در بحثآگهی‌ها هم باید گفت وزارت ارشاد بصورت جدی پیگیری اجرای قانون ۳۰ درصد آگهی برای روزنامه‌های سراسری است. برای تامین اعتبار نشریات محلی هم برنامه‌های ویژه‌ای داریم ازجمله اینکه ضرایب یارانه برای ۹ استان کم برخوردار‌تر افزایش پیدا می‌کند. چنانچه نشریات محلی استان‌های مرزی مروج هم بستگی باشند تا سه درصد و چنانچه چندین نشریه محلی در یک ادغام به یک بنگاه رسانه‌ای محلی تبدیل شوند تا ۲۰ درصد افزایش یارانه خواهند داشت.