خبرگزاری کار ایران

رئیس سازمان برنامه و بودجه کردستان خبر داد:

ظرفیت تولید یک و نیم میلیون تن گندم درکردستان

هیچ سرمایه‌گذاری جان خود را در جاده‌های ناامن کردستان به خطر نمی‌اندازد/ ما در کردستان به دنبال ترویج گفتمان توسعه هستیم.

بهرام نصرالهی‌زاده اولین رئیس سازمان برنامه و بودجه استان کردستان پس از احیای این سازمان است.

وی به عنوان یک مدیر بومی ظرفیت‌های استان واکاوی کرده است و می‌شناسد. متن گفت‌وگو را با نصرالهی‌زاده می‌خوانید.

کردستان استانی است با مواهب فراوان الهی؛ اما متاسفانه بسیاری از منابع این استان به شکل خام عرضه می‌شود. نقش ایجاد صنایع تبدیلی در توسعه صادرات استان چیست؟

ببینید ما در نظر داریم باغات استان را توسعه داده و به ظرفیت بالایی از تولید محصولات کشاورزی و باغی دست یابیم. لازمه این حجم انبوه تولید، ایجاد صنایع تبدیلی است. بسته‌بندی و ارائه این محصولات به بازارهای منطقه‌ای، در توسعه و رونق اقتصادی استان بسیار اثرگذار خواهد بود. در این حوزه انتظار داریم دولت با همکاری و حمایت خود، شرایط را برای ایجاد و بهبود وضعیت زیرساخت‌ها فراهم کند. برای مثال، اگرچه ما در این باغ 5 هزار هکتاری مشکل زمین و آب نداریم؛ اما در مورد سایر زیرساخت‌ها از جمله برق، با مشکلات جدی مواجه هستیم. در حال حاضر برای تأمین برق منطقه، به دنبال احداث یک نیروگاه خورشیدی یا گازی ویژه هستیم که با تولید برق از این نیروگاه، بتوانیم برق را به باغات خود که اغلب در ارتفاعات هستند، پمپاژ کنیم. کردستان می‌تواند با تولید بیش از 800 هزار تن گندم، نقش مهمی در توسعه ملی داشته باشد. با ایجاد یک تحول زیرساختی می‌توان این حجم تولید را به ده درصد یعنی یک میلیون و پانصد هزار تن هم رساند. گندم محصول استراتژیکی است و با تولید گسترده آن می‌توان کشور را از واردات این محصول بی‌نیاز کرد. با تعیین جایگاه استان در توسعه ملی، درآمد سرانه مردم نیز بالاتر رفته و این مسئله منجر به توسعه و رونق اقتصاد محلی خواهد شد. متأسفانه به دلیل شرایط موجود، کشاورزی ما هنوز نتوانسته در سطح مطلوب و مطابق با ظرفیت‌های موجود، بهره‌وری حداکثری داشته باشد.

دامپروری و صنایع وابسته به آن هم وضعیت خوبی دارند؟

استان کردستان در تولید لبنیات، شیر، شیلات، طیور و ... نیز از ظرفیت‌های بسیار بالایی بهره‌مند است. ما به دنبال سهم کردستان از منابع ملی نیستیم؛ بلکه معتقدیم باید جایگاه کردستان را در توسعه ملی ارزیابی کرد. در حال حاضر در یکی از روستاهای سروآباد اقدام به احداث چند مزرعه پرورش ماهی قزل‌آلا کرده‌ایم. متأسفانه این منطقه جاده بسیار نامناسبی دارد؛ با این حال مشتریان ثابتی از تهران رنج سفر به این منطقه را کشیده و برای خرید ماهی به این مزارع مراجعه می‌کنند. در حال حاضر ظرفیت اسمی این 38 استخر 380 تن بوده ولی میزان تولید واقعی ما به 570 تن می‌رسد. چنین پروژه‌هایی، الگوی موفق اقتصادی بوده و باید نمونه‌های آن را در سطح استان گسترش داد. استان کردستان در زمینه تولید طیور مرغ و گوشت سفید ظرفیتی بالغ بر 90 هزار تن داشته که از این میزان تنها توانسته‌ایم به تولید 60 هزار تنی دست یابیم؛ تنها 30 درصد از این حجم تولید به استان‌های دیگر کشور صادر می‌شود. در حوزه گوشت قرمز نیز، ایران سالانه حدود صد هزار تن گوشت قرمز وارد کشور می‌کند؛ کشورهای همسایه ما نیز علی‌رغم وجود گوشت‌های بسته‌بندی در سراسر دنیا، تمایل زیادی به واردات گوشت قرمز گرم دارند. این آمار در شرایطی است که ما می‌توانیم سالانه قریب به 300 هزار تن صادرات گوشت قرمز داشته باشیم. استان کردستان در تأمین علوفه و فضای مناسب برای نگهداری دام و تولید گوشت قرمز، یکی از بهترین‌های استان کشور به شمار می‌آید. ما این ویژگی استانی را در دستور کار قرار داده و چند طرح برای این حوزه تعریف کرده‌ایم. همچنین یکی از مرغوب‌ترین عسل‌های کل کشور به استان کردستان تعلق دارد. ما سالانه در سطح استان حدود ده هزار تن تولید عسل داریم که این عسل مشتریان ثابت و خاص خود را دارد. علاوه‌بر این، تولید ژل رویال که از عسل به دست می‌آید، ارزش افزوده زیادی ایجاد خواهد کرد. بر اساس برنامه‌ای که ستاد اقتصاد مقاومتی برای این حوزه تعریف کرده‌ایم، می‌خواهیم طی 5 سال آینده، کردستان را به قطبی در تولید عسل کشور تبدیل کنیم. این پروژه‌های زنجیره‌وار در حوزه دام و کشاورزی، ظرفیت بسیار زیادی برای توسعه استان فراهم خواهد کرد.

وضعیت معادن استان چگونه است؟ آیا در این بخش جذب سرمایه‌گذار داشته‌اید؟ یا برای فراوری آن تدبیری اندیشیده شده است؟

استان کردستان در 18 نوع ماده معدنی صاحب معدن است. در حال حاضر با حضور سرمایه‌گذار خارجی، از معدن طلای ما در شهرستان قروه، شمش‌های طلا استخراج می‌شود. برخی از معادن سنگ ما در خاورمیانه کم‌نظیر و بی‌نظیر است. متأسفانه تا به امروز این مواد با خام‌فروشی از استان خارج شده است؛ اما با تصمیمات جدی که اتخاذ شده در پی آن هستیم این محصولات را فرآوری کرده و با ارزش افزوده بالایی به سایر نقاط کشور و بازارهای بین‌المللی صادر کنیم. در حال حاضر قراردادی با وزارت صنایع و شرکت ایمیدرو برای کارخانه دو میلیون تنی برای تولید و استخراج فولاد بسته‌ایم؛ علاوه‌بر این یک سرمایه‌گذار خارجی نیز برای تولید آهن اسفنجی در سقز مقدمات کار را آغاز کرده است. استان کردستان در زمینه فناوری و صنایع تبدیلی ظرفیت بسیار بالایی دارد؛ ما در منطقه سریش‌آباد مجوزهای لازم برای ایجاد یک ناحیه صنعتی تولید مصنوعات سنگی تزئینی مانند آباژور، گلدان و ... را صادر کرده‌ایم. تلاش کرده‌ایم با ایجاد کارگاه‌های کوچک، به نیروهای محلی آموزش‌های لازم را داده و مقدمات کار را مهیا کنیم.

توسعه و امنیت با هم نسبتی معنادار دارند. آنجایی که امنیت باشد توسعه متولد خواهد شد و جایی که توسعه فراگیر باشد امنیت هم ایجاد می‌شود. در استان کردستان شرایط این نسبت چگونه است؟

بله؛ ببینید در حال حاضر برای دستیابی به توسعه باید به ثبات امنیتی دست یافت. در شرایط فعلی که بیرون از مرزهای ما ناامنی بیداد می‌کند، رسیدن به یک اجماع نسبی از جانب فعالان، به مسیر ما را در رسیدن به توسعه سرعت خواهد بخشید. ما در استان به دنبال ترویج گفتمان توسعه هستیم. برخی از استان‌ها، با بهره‌مندی از زیرساخت‌های مناسب و حضور قوی بخش خصوصی توانسته‌اند به سطح مطلوبی از توسعه دست یابند، در حالیکه در نقطه مقابل، برخی از استان‌ها مانند کردستان به دلیل نداشتن امکانات کافی و زیرساخت‌های مناسب، نتوانسته‌اند از این فرصت استفاده کرده و به یک توسعه متوازن برسند. در مزایای دریافتی از صندوق توسعه ملی میان استان‌های توسعه‌یافته و توسعه‌نیافته، تفاوت‌های فاحشی وجود دارد و علی‌رغم ایجاد فرصت‌های مناسب، استان‌های کم‌برخوردار ما هنوز موفق به توسعه نشده‌اند. استان‌های برخوردار به دلیل شرایط زیرساختی، اغلب از قدرت جذب بالایی برخوردار بوده و اجرای پروژه‌ها در این استان‌ها با سرعت بالایی امکان‌پذیر است. در حال حاضر با توجه به توپوگرافی و کمبود زمین در منطقه، شهرک‌های صنعتی در کردستان 1050 هکتار بوده، در حالیکه هر شهرک صنعتی در شهرهای اراک، ساری، ساوه و ... به تنهایی دو هزار هکتار مساحت دارد. مدیران استانی برای ایجاد هر یک هکتار زمین در کردستان هزینه‌های زیادی پرداخت می‌کنند. در شرایطی که تولیدکننده و سرمایه‌گذار به دنبال منافع خود در سرمایه‌گذاری هستند، هزینه‌ یک واحد تولیدی در کردستان، ده برابر هزینه‌ها در استانی مانند سمنان است. دولت باید علاوه‌بر ایجاد و اصلاح وضعیت زیرساخت‌های خود، شرایط تشویقی برای سرمایه‌گذاران تعریف کند. دولت باید در تخصیص اعتبارات به مناطق استانی مانند کردستان، تبعیض مثبت داشته و با استان‌های کم‌برخوردار مانند استان‌های توانمند برخورد نکند.

هم‌مرزی با کشور عراق و اقلیم کردستان در توسعه صادرات و ترانزیت کالا برای ما چه مزیت‌هایی دارد؟

ما به دلیل قرار گرفتن در مناطق مرزی کشور، همواره متحمل هزینه‌های زیادی تا به امروز شده‌ایم. با این حال هم‌مرز بودن با کشور عراق و اقلیم کردستان، موقعیتی است که می‌توان با هوشمندی از آن استفاده کرد و اقتصاد استان را توسعه بخشید. ما در سال 93 به عنوان سومین مرز کشور از نظر حجم مبادلات، توانستیم حدود شش هزار میلیارد مبادلات مرزی از طریق مرز باشماق داشته باشیم. خوشبختانه مدتی پیش با هماهنگی دولت مرکزی و اقلیم کردستان مرز دوم ما در منطقه «سیرانبند» بانه با حضور مسئولین و مقامات دو طرف به بهره‌برداری رسید. با پایداری امنیت در استان، فعالیت‌های بازرگانی و تجاری ما گسترش یافته و توانسته‌ایم به یک ثبات اقتصادی دست یابیم. کردستان از پتانسیل بالایی برای صادرات و تجارت با کشور عراق داشته و می‌توان از این طریق و با ارائه خدمات مناسب، وارد بازارهای منطقه‌ای شد.

یکی دیگر از موضوعاتی که در توسعه اهمیت دارد مساله شبکه حمل و نقل است؛ وضعیت راه‌ها استان کردستان الان چگونه است و چقدر با ایده‌آل‌ها فاصله دارد؟

بله؛ برای دستیابی به توسعه متوازن، وضعیت ارتباطات و نظام حمل و نقل ما باید اصلاح شود. از نظر علمی مفهوم توسعه متوازن کلی و تجزیه‌ناپذیر است؛ یعنی زمانی که ما از توسعه ایران سخن می‌گوییم این مفهوم شامل همه نقاط کشور اعم از تهران، شیراز، اصفهان، سیستان و بلوچستان، لرستان، کردستان و ... می‌شود. کشور ما زمانی توسعه می‌یابد که بتوان مفهوم توسعه را در همه نقاط آن مشاهده کرد. البته اندکی تفاوت طبیعی است؛ باید بتوان میان افراد خوش‌ذوق و خلاقی که به دنبال کارآفرینی هستند و اشخاص که بدون حرکت به انتظار کار نشسته‌اند تفاوت قائل شد. توسعه همه‌جانبه کشور باید دغدغه همه ایرانیان باشد و بتوان گفتمان توسعه را به همه نقاط کشور گسترش داد. من معتقد هستم توسعه از مسیرهای مواصلاتی استان می‌گذرد. آمار تلفات جاده‌ای ما به علت نداشتن آزادراه و نیز تعداد کم بزرگراه‌ها نسبت به میانگین کشور بسیار بالاست و مردم از این نظر آرامش ندارند. هنوز دسترسی به شبکه ریلی میسر نشده و در شبکه هوایی نیز یک پرواز در هفته تعریف شده که امکان جابجایی حدود صد نفر را دارد. به این ترتیب هیچ سرمایه‌گذاری حاضر نخواهد بود وقت و جان خود را در جاده‌های ناامن این منطقه به خطر بیندازد. سرمایه‌گذاری که صبح به استان می‌رسد، باید امکان دسترسی به پرواز برگشت عصر را داشته باشد؛ در حالیکه پروازهای ما از ده روز قبل پر شده‌اند. این وضعیت در مورد گردشگران نیز مصداق دارد و مردم نمی‌خواهند زمان خود در جاده‌های طولانی و با کیفیت نامطلوب از دست بدهند. طی روزهای اخیر مذاکراتی با فرودگاه سنندج داشته‌ایم تا ظرفیت‌های استان و فرودگاه را برای افزایش پروازها بررسی کنیم. تلاش خواهیم کرد تا حداقل سه پرواز روزانه داشته باشیم. پروژه فرودگاه دوم ما در سقز، نیز حدود 40 درصد پیشرفت فیزیکی داشته و توانستیم طی جلساتی که با وزارت راه و شهرسازی در تهران داشتیم، احداث ترمینال و سرپناه‌های متعدد در فضای فرودگاه را به مناقصه بگذاریم. همچنین توافقات لازم نیز با سازمان فرودگاه‌های کشور به دست آمد. سقز دومین شهر استان به شمار رفته و با شهرهای نزدیک اطراف خود جمعیتی قریب به یک میلیون نفر دارد. در نتیجه این فرودگاه از نظر ملی استراتژیک بوده و مورد توجه بسیاری از مسئولین ارشد کشوری است. در سفر سال گذشته رئیس جمهور به استان کردستان، حدود 50 درصد از مصوبات سفر به راه‌ها اختصاص یافت و ما توسعه و بهبود وضعیت مسیرهای مواصلاتی به استان را به شکلی جدی در دستور کار قرار داده‌ایم.

چقدر از این مصوبات محقق شده است؟

سال گذشته مشکلات جدی در اجرای این طرح‌ها داشتیم؛ اما در سال جدید و با توجهات ویژه، توانستیم تسهیلات مورد نیاز خود را دریافت کرده و کار را شروع کنیم. به تازگی نیز جلسه‌ای پیرامون همین مسئله، با استاندار محترم در تهران داشتیم. با اجرایی شدن مصوبات ریاست جمهوری، بخش عمده‌ای از وضعیت راه‌ها اصلاح خواهد شد. سال گذشته در استان نیز، 25 درصد از بودجه اعتبارات کل استان را به وضعیت راه‌ها اختصاص داده شده؛ امسال نیز مصمم هستیم که این میزان را افزایش دهیم. ستاد ویژه‌ای متشکل از استاندار محترم، بنده، نمایندگان مجلس و ... تشکیل شده تا با تمرکز بر وضعیت مواصلاتی شهرهای استان، بتوانیم روند توسعه در استان را تسریع ببخشیم. البته این راه‌ها، صرفاً کارکرد استانی نداشته و بخشی از آن به کریدور شمال به غرب و جنوب مرتبط است. بیش از 300 کیلومتر از این طرح که بر اساس بودجه کشور به نام بازرگان تا بندر امام شناخته می‌شود، از استان کردستان رد می‌شود. این پروژه جنبه فراملی داشته و منطقه قفقاز و آسیای میانه را به آب‌های آزاد در جنوب ایران متصل می‌کند. بخشی از انرژی ما در استان صرف این مسئله می‌شود. علاوه‌بر این مسیر تهران تا سنندج جز قسمتی از انتهای مسیر به سنندج، بزرگراه است؛ البته ما در دو نقطه از این مسیر دچار مشکل هستیم که برای حل این مشکلات نیز تأمین اعتبار شده و در طول سال جاری این مشکلات نیز رفع خواهد شد. در توافق با وزارت راه و شهرسازی قرار بر این شده با همکاری 50 درصدی هر دو طرف، مسیر تا سنندج را به بزرگراه تبدیل کنیم. همچین با راه‌اندازی خطوط ریلی، فاصله سنندج تا تهران به چهار ساعت و نیم کاهش خواهد یافت. تمرکز زیادی روی این طرح داشته و در پی آن هستیم با ارائه خدماتی مطلوب، پیمانکار قدری از بدنه دولت را به صورت ضربتی وارد این طرح کنیم. در افق دورتر ما خواهیم توانست راه‌آهن سنندج را به مریوان و پس از آن به مرز باشماق وصل کنیم؛ به این ترتیب قابلیت مرز ترانزیتی ما خواهد توانست در طول دو سال بیش از 6 هزار میلیارد دلار مبادلات مرزی داشته باشد. در حال حاضر مرز باشماق کوتاه‌ترین مسیر مرزی نسبت به تهران است؛ ما با گسترش شبکه ریلی می‌توانیم، تا بندر لاذقیه در کنار دریای مدیترانه سوریه پیش برویم. با ایجاد شرایط امن در کشورهای عراق و سوریه ما خواهیم توانست در شرایطی مقرون به صرفه، صادرات محصولات خود تا سوریه از طریق مسیر ریلی و پس از آن را نیز از طریق مسیر دریایی انجام دهیم.  

تاثیر ایجاد مناطق آزاد بانه و مریوان بر اقتصاد استان و کشور چگونه خواهد بود؟

توسعه بیش از مفهوم اقتصادی، معنایی اجتماعی دارد. توسعه روندی اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و .. است که نیازهای مادی و غیرمادی انسان را پاسخ خواهد داد. تا زمانی که یک شرایط مطلوب زیستِ انسانی فراهم نشده و احساسات، عواطف، نیازها و انتظارات شهروندان به این موقعیت گره نخورد، نمی‌توان انتظار توسعه داشت. باید برای زدودن ذهنیت منفی که نسبت به کردستان وجود دارد تلاش کرد؛ تنها به این شکل است که می‌توان احساسات مردم را برای رسیدن به توسعه بسیج کرد. شهروندان ایرانی که امروز در مرزهای ما زندگی می‌کنند، علی‌رغم محرومیت از مواهب توسعه، هزینه‌های انسانی و عاطفی زیادی پرداخت کرده‌اند. قطعاً ایجاد مناطق آزاد بانه و مریوان تأثیر روانی و مادی زیادی در زندگی مردم منطقه خواهد داشت. بر اساس طرح آمایش سرزمین، هر نقطه ایران دارای قابلیت و پتانسیل است؛ شهرهای استان کردستان نیز از این قاعده مستثنا نیستند. بانه، کامیاران، بیجار، سقز، مریوان، سروآباد و ... هریک دارای خصوصیات خاصی برای توسعه هستند. در دو شهرستان بانه و مریوان، به عنوان محورهای محورهای محرک استان، پروژه‌هایی کلید خورده که با به ثمر رسیدن آنها ما خواهیم توانست سطح تجارت و مبادلات مرزی خود را بسیار بالا ببریم. با توجه به اینکه ما در مرز اصلی عراق قرار داریم، وجود مناطق آزاد، امکان ترانزیت و صادرات کالای ما را افزایش خواهد داد. البته بر اساس جلسه‌ای که با آقای ترکان داشتیم، مشخص شد بازار هدف مناطق آزاد بانه و مریوان باید شمال عراق و اقلیم کردستان باشد؛ در جنوب عراق نیز، منطقه آزاد اروند فعال خواهد بود. در حال حاضر سالانه چندین میلیون مسافر راهی بانه می‌شوند؛ قطعاً تبدیل این شهر به منطقه آزاد، نه تنها اقتصاد محلی را متحول خواهد کرد، بلکه در توسعه ملی نیز اثرگذار خواهد بود. باید بتوانیم هرچه سریع‌تر زیرساخت‌های لازم را برای حضور سرمایه‌گذاران در این منطقه فراهم کنیم. متأسفانه در حال حاضر علی‌رغم مسافرین زیادی که سالانه به این منطقه می‌آیند، ما از مراکز اقامتی، تفریحی، گردشگری و ... مناسبی برخوردار نیستیم. با تصویب طرح منطقه آزاد مریوان و بانه، مردم ایمان خواهند داشت حاکمیت به کردستان نیز همچون شیراز، اصفهان، تهران و ... توجه دارد. شهروندان ما امروز جویای کار هستند و چنین موقعیتی در منطقه، مطمئناً در افزایش سطح اشتغال تأثیر خواهد گذاشت. من به عنوان یک شهروند کردستانی قدردان پی‌گیری‌های مستمر آقای ترکان در زمینه تصویب طرح مناطق آزاد هستم؛ ایشان با جدیت مسائل توسعه را دنبال کرده و از هر موقعیتی برای پیشبرد اهداف کلان توسعه همه‌جانبه و رونق اقتصادی در منطقه بهره می‌برد. نتیجه ایجاد چنین منطقه‌ای نه تنها بهبود وضع اقتصاد خواهد بود، بلکه کارکردی اجتماعی، فرهنگی و عاطفی نیز خواهد داشت.

توصیه شما به مجمع نمایندگان استان برای دستیابی به توسعه چیست؟

در بحث توسعه همه مردم دخیل هستند؛ تصمیمات نمایندگان مجلس به عنوان اهرم‌های قانونگذاری، عملکرد مقامات استانی به عنوان بازوهای اجرایی دولت در منطقه و حتی خود مردم در روند توسعه نقش داشته و تعیین‌کننده است. باید کنش‌ها و واکنش‌ها را توسعه‌گرایانه تنظیم کرد. من به شدت معتقدم باید از نقش تصدی‌گری دولت کاست و فضا را برای حضور مردم و بخش خصوصی در فعالیت‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ... باز کرد. دولت باید به عنوان تسهیل‌گر روابط وارد کار شده و پس از پیوند خوردن امور، به نقش حاکمیتی خود بازگردد. ما زمانی می‌توانیم به صنعت گردشگری منطقه تکیه کنیم که علاوه‌بر ایجاد زیرساخت‌های لازم توسط دولت، حتی مغازه‌داران ما در آرایش مغازه‌های خود، به پارامترهای جذب توریسم توجه کنند. همه مردم در فرآیند توریستی شدن منطقه نقش دارند و نباید از این مسئله غافل شد. من رابطه نزدیکی با نمایندگان استان داشته و طی جلسه‌ای که با آنها خواهم داشت، قطعاً به این نکته تأکیدخواهم کرد که توجه اصلی ما باید به امور زیربنایی باشد. امروز همه ما باید دست به دست هم دهیم تا شبکه ریلی در سطح استان گسترش یافته و شرایط را برای ترانزیت و صادرات کالا تسهیل کند. توسعه مرکز استان، منجر به توسعه تک تک شهرهای منطقه خواهد شد. استان کردستان برای رسیدن به توسعه، نیازمند سه تا چهار سال کار جهادی، فارغ از هر بحث و دیدگاهی است. باید برای توسعه استان بسیج همگانی شکل گرفته و همه دست در دست هم، برای توسعه همه‌جانبه تلاش کنند. این توصیه من به همه نمایندگان استان، اعم از نمایندگان مجلس، دولت و ... است؛ باید همه تلاش خود را برای توسعه استان به کار بگیریم.

کد خبر : ۴۱۴۰۹۸