مکی در گفتوگو با ایلنا:
لغو نشست پاریس حاکی از اختلاف مواضع غرب بر سر اوکراین است/ابهام در ارائه تضمین امنیتی آمریکا به کییف
کارشناس مسائل اروپا گفت: اروپا بدون آمریکا قادر به ادامه جنگ اوکراین نیست و رسیدن به نوعی خوداتکایی امنیتی برای اروپا، حداقل به ۱۰ سال زمان نیاز دارد.
مرتضی مکی، کارشناس مسائل اروپا با اشاره به لغو نشست پاریس درباره اوکراین در گفتوگو با ایلنا اظهار کرد: روند مذاکرات صلح اوکراین وارد مرحلهای پیچیده، دشوار و غیرقابل پیشبینی شده است. قرار بود نشستی میان دیپلماتهای ارشد آمریکا، فرانسه، آلمان، انگلیس و اوکراین در پاریس برگزار شود، اما مقامهای دولت فرانسه بدون ارائه هیچ توضیح روشنی از لغو این نشست خبر دادند. کاخ سفید نیز در بیانیهای، بهصورت غیرمستقیم روشن کرد که علت لغو این نشست، اختلافات عمیق میان اروپا و آمریکا درباره روند مذاکرات صلح اوکراین بوده است. واقعیت این است که روند صلح اوکراین به نقطهای اجتنابناپذیر رسیده است. آمریکاییها در سند امنیت ملی ۲۰۲۵ خود بهصراحت اعلام کردهاند که ادامه جنگ اوکراین دیگر در راستای منافع و سیاستهای منطقهای آنها و اروپا نیست و این جنگ، جنگی است که منافع آمریکا باید در آن پایان یابد. این موضع، چه در اسناد رسمی امنیتی آمریکا و چه در سخنان دونالد ترامپ درباره ضرورت پایان سریع جنگ اوکراین، نشان میدهد که پس از نزدیک به یک سال رایزنیهای مداوم و پیچیده، آمریکاییها به جمعبندی روشنی رسیدهاند.
وی ادامه داد: در چنین شرایطی، اروپاییها نیز همانند اوکراین راهی جز پذیرش این واقعیت و همراهی با رویکرد ترامپ ندارند؛ چراکه بدون آمریکا، توان ادامه حمایتهای مالی و نظامی از اوکراین را نخواهند داشت. اروپا به دنبال نوعی مذاکرات «پنجاه ـ پنجاه» با روسیه است؛ به این معنا که در شرایطی متوازن، بر سر آتشبس و صلح با مسکو به توافق برسد. اما این وضعیت، حداقل در آیندهای نزدیک، چندان دستیافتنی به نظر نمیرسد. اوکراین برای ادامه جنگ بهشدت به کمکهای مالی و نظامی آمریکا و اروپا وابسته است. از سوی دیگر، روسیه نیز با قاطعیت از مواضع خود دفاع میکند. اگرچه جنگ اوکراین هزینههای سنگینی برای مسکو به همراه داشته، اما این جنگ برای ولادیمیر پوتین جنبهای حیثیتی دارد و به نظر نمیرسد که در این مقطع، بدون دستیابی به هیچگونه دستاوردی حاضر به پایان دادن به آن باشد و این درکی است که روسها از جنگ اوکراین دارند و ترامپ نیز بهخوبی به این واقعیت واقف است.
این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: ترامپ میداند که ادامه جنگ اوکراین تنها با کمکهای مالی و نظامی آمریکا ممکن است؛ کمکهایی که مشخص نیست تا چه زمانی ادامه یابد. با توجه به سرسختی روسیه در حفظ مواضع خود و دستیابی به خواستههای حداقلی یا حتی حداکثریاش، عملاً طرح صلح ترامپ بر تمرکز بر مواضع روسیه استوار شده است. هدف این رویکرد آن است که از یکسو رضایت مسکو جلب شود و از سوی دیگر، اعتماد و حمایت اوکراین و اروپا نیز به دست آید. کسب اعتماد اوکراین و اروپا، بیش از هر چیز، از طریق اهرمهای فشاری صورت میگیرد که آمریکا بر اروپا اعمال میکند. واشنگتن بهخوبی میداند که اروپاییها، با وجود اختلافات عمیقی که نسبت به طرح صلح اوکراین دارند، چارهای جز پذیرش آن ندارند و به نظر میرسد اکنون هم اروپا و هم اوکراین به یک نقطه مشترک با آمریکا رسیدهاند.
وی افزود: مهمترین مساله در این مرحله، تضمینهای امنیتی و اقتصادی است که اوکراین از آمریکا و اتحادیه اروپا مطالبه میکند و روند مذاکرات عملاً وارد مرحله دوم شده است؛ مرحلهای که در آن، بحث واگذاری یا تثبیت وضعیت سرزمینی (چه بهصورت پذیرفتهشده و چه تحمیلی) بهعنوان یک واقعیت مطرح شده و تا حد زیادی از سوی دولت اوکراین و کشورهای اروپایی پذیرفته شده است. در این چارچوب، گفته میشود آمریکاییها از اروپاییها خواستهاند وعده عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا تا سال ۲۰۲۷ را مطرح کنند؛ درخواستی که برخلاف قواعد معمول پذیرش اعضای جدید در اتحادیه اروپا است. معمولاً داوطلبان عضویت باید یک روند طولانیمدت و عبور از ۳۶ فصل معیارهای عضویت را طی کنند؛ روندی که تحقق آن در فاصله دو سال، آن هم برای کشوری مانند اوکراین که حدود ۲۰ درصد از خاک خود را از دست داده و با ساختارهای سیاسی و اقتصادی فاسد و نیازمند اصلاحات بنیادین روبهروست، بسیار بعید به نظر میرسد.
مکی گفت: اجرای چنین روندی مستلزم تعریف قواعد جدید از سوی اتحادیه اروپا است. با این حال، با توجه به مخالفت برخی کشورهای عضو (از جمله مجارستان) گفته میشود ترامپ با استفاده از اهرمهای فشاری که بر ویکتور اوربان در اختیار دارد، تلاش خواهد کرد مانعتراشیها در این زمینه را کاهش دهد. در مقابل، اروپاییها خواهان ارائه نوعی تضمین امنیتی به اوکراین هستند؛ تضمینی مشابه ماده پنج پیمان ناتو، اما پذیرش چنین تعهدی برای آمریکا چندان ساده به نظر نمیرسد. البته گفته میشود واشنگتن حاضر شده است تضمینهای امنیتی (هرچند با ابعادی نامشخص و افشا نشده) به اوکراین ارائه دهد و حتی حمایت کنگره آمریکا را نیز برای این منظور جلب کند. با این حال، این تضمینها احتمالاً مشابه پیمانهای امنیتی آمریکا با ژاپن یا کره جنوبی نخواهد بود. در مجموع، روزهای آینده، روزهایی بسیار پرتحرک در عرصه سیاسی مرتبط با جنگ اوکراین خواهد بود. باید دید در این کشمکش و طنابکشی میان اروپا، آمریکا و اوکراین بر سر دستیابی به یک توافق صلح، اوکراینیها تا چه اندازه خواهند توانست تضمینهای امنیتی قدرتمندی از آمریکا دریافت کنند؛ تضمینهایی که بتواند از تکرار تجربه از دست دادن بخشهایی از خاک این کشور در سالهای آینده جلوگیری کند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: به هر ترتیب اروپا بهخوبی میداند که تحت فشار سیاستهای ترامپ قرار گرفته است. اظهارات اخیر اورسولا فوندرلاین، رییس کمیسیون اروپا مبنی بر حساس بودن هفتهها یا ماههای پیشرو برای اروپا، چه از منظر امنیتی و چه از منظر تمدنی، و همچنین سخنان وزیر نیروهای مسلح بریتانیا درباره کاهش اتکای اروپا به آمریکا، نشاندهنده همین نگرانی عمیق است. گزارشهای اخیر نهادهای اطلاعاتی، از جمله آژانس اطلاعات ملی دانمارک، نیز بر این نکته تأکید دارند که اروپا دیگر نمیتواند بهطور کامل به آمریکا تکیه کند. با این حال، واقعیت این است که اروپا بدون آمریکا قادر به ادامه جنگ اوکراین نیست و رسیدن به نوعی خوداتکایی امنیتی برای اروپا، حداقل به ۱۰ سال زمان و بودجهای بین ۵۰۰ تا هزار میلیارد یورو نیاز دارد. در شرایطی که اقتصاد اغلب کشورهای اروپایی با رشد پایین، تورم فزاینده و فشار ناشی از سیاستهای تعرفهای آمریکا مواجه است، مقاومت جدی در برابر برنامه ترامپ بسیار دشوار خواهد بود.
