اقدام آب منطقهای در افزایش قیمت برنج؛
تکرار افزایش ناعادلانه آب بهای کشاورزی گیلان در سال جاری/نظر سازمان جهاد استان نادیده گرفته شد

کشاورزان گیلانی ضمن اعتراض به نحوه محاسبه و تعیین قیمت آب بها کشت برنج، معتقد هستند که شرکت آب منطقهای گیلان خود را در سود ناچیز فروش برنج شریک میداند و این رویه به هیچ وجه قابل پذیرش نیست و اعتقاد دارند، چرا شرکت آب منطقهای باید به جای قیمت تمام شده آب آن هم با تخفیفات موثر به عنوان محصول استراتژیک باید در محصول برنج شریک باشند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، شرکت آب منطقهای گیلان با استنباط و اجرای غلط آییننامه نحوه اجرای قانون تثبیت آب بهای زراعی مصوب ۳۰/۱۱/۱۳۶۹ در حق شالیکاران زحمتکش گیلانی اجحاف مینماید. زیرا برابر ماده ۳۳ قانون توزیع عادلانه آب مصوب ۱۶/۱۲/۱۳۶۱ و مواد ۱.۵، ۶ آییننامه نحوه اجرای قانون تثبیت آب بهای زراعی مصوب ۳۰/۱۱/۱۳۶۹، تعرفه آب بهاء کشاورزی از منابع آب سطحی که استحصال آن به وسیله دولت انجام پذیرفته و به صورت تنظیم شده در اختیار مصرفکننده قرار گیرد تابعی از مقدار آب مورد نیاز محصول در قیمت تمام شده یک متر مکعب آب میباشد.
ولی شرکت آب منطقهای بدون توجه به ماده ۳۳ قانون توزیع عادلانه آب و آییننامه نحوه اجرای قانون تثبیت آب بهای زراعی مصوب ۳۰/۱۱/۱۳۶۹ بر حسب هکتار، درصدی از ارزش محصول برنج (دسترنج) را با کارشناسی و تشخیص خود و بدون اخذ مجوز و تصویب از شورای اقتصاد کشور به عنوان آب بهاء از کشاورزان گیلانی دریافت مینماید. شرکت آب منطقهای گیلان صرفا با نظر کارشناسی خود و بدون رعایت قوانین و مقررات با افزایش ۸۳٪ نسبت به سال گذشته، مبلغ آب بهای کشاورزی سال ۱۴۰۴ را برای شبکه مدرن ۵۰۰/۲۵۲/۶۷ ریال در هکتار و برای شبکه تلفیقی و نیمه مدرن ۰۰۰/۸۳۵/۴۴ ریال در هکتار مصوب (سند محفوظ) و قبض صادر مینماید.
چنانچه مصرف آب یک هکتار شالیزار را (بصورت حجمی) ۰۰۰/۱۰ مترمکعب در نظر بگیریم وتامین ۴۰٪ درصد آن بارانهای حین دوره و شخم زمستانی در نظر بگیریم، خوشبینانه آب منطقهای تنها ۶۰٪ تامین آب کشاورزی مزارع را بر عهده دارد یعنی ۶۰۰۰ مترمکعب، حال چنانچه مقدار آب مصرفی را در نرخ آب شرب (مترمکعبی ۲۰۰ تومان شرکت آب و فاضلاب) ضرب کنیم مبلغ آب کشاورزی به نرح آب شرب برای هر هکتار یک میلیون ودویست هزار تومان میشود و اگر در ۰۰۰/۱۰ مترمکعب (کل آب مصرفی در هکتار) ضرب کنیم برای هر هکتار دو میلیون تومان میشود.
ولی متاسفانه شرکت آب منطقهای گیلان مبلغ آب کشاورزی غیر قابل شرب را بیش از سه برابر قیمت آب شرب از کشاورزان دریافت میکند!
کشاورزان گیلانی ضمن اعتراض به نحوه محاسبه و تعیین قیمت آب بهاء کشت برنج، معتقد هستند که شرکت آب منطقهای گیلان خود را در سود ناچیز فروش برنج شریک میداند و این رویه به هیچوجه قابلپذیرش نیست و اعتقاد دارند، چرا شرکت اب منطقهای باید به جای قیمت تمام شده آب آن هم با تخفیفات موثر به عنوان محصول استراتژیک باید در محصول برنج شریک باشند؟ کشاورزان از نمایندگان مجلس و مسئولان استان سووال میکنند آیا چنانچه افزایش کمی و کیفی محصول برنج به دلیل اجرای روشهای تسطیح اراضی، بهزراعی، استفاده از بذرهای پر محصول و مرغوب و ارتقاء دانش کاشت وداشت و نگهداری، تلاش مضاعف و… باشد، شرکت آب منطقهای چه نقشی درفرایند بهزراعی و افزایش کمی وکیفی محصول دارد که سهم خواهی مینماید؟ مگر نه اینست که یکی از اهداف رعایت اجرای تسطیح و یکپارچهسازی اراضی و به زراعی و… کاهش مصرف آب میباشد بنابر این به دلیل کاهش مصرف آب زراعی باید کاهش دریافت آب بهاء باشیم نا افزایش! به کدام دلیل باید نرخ آب زراعی بر اساس سهمی از محصول باشد؟ در سال ۱۴۰۱با تلاش نمایندگان استان گیلان برنج گیلان به عنوان محصول استراتژیک محسوب گردید ولی به جای اینکه از کشاورزان برنجکار در همه بخشها مانند کود، سم، بذر، تسهیلات بانکی، ابزار و ادوات کشاورزی وآب بهاء حمایت و پشتیبانی گردد.
به دلیل محصول استراتژیک بودن برنج، تنها کشاورزان برنجکار علیرغم رنج فراوان وبهره کم محکوم به کشت برنج گردیدند و به طبع آن محروم از هر گونه تغییر کاربری حتی برای مسکن فرزندان خود هستند. برابر ماده ۳ آییننامه نحوه اجرای قانون تثبیت آب بهای زراعی در خصوص حمایت از محصولات استراتژیک و نیل به متوسط درآمدهای مقرره در قانون ذکر گردیده ولی هیچگونه حمایت و تخفیفی در آب بها به عنوان محصول استرا تژیک توسط شرکت اب منطقهای صورت نپذیرفته است.
نکته مهم ماجرا:
به استناد اظهارات مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت سهامی آب منطقهای گیلان با کد خبر: ۲۶۸۲مورخ ۲۶ مرداد ۱۴۰۴، در آغاز سال آبی ۱۴۰۴-۱۴۰۳، حجم ذخیره آب در مخزن سد سفیدرود ۱۷۹ میلیون متر مکعب بود و از ابتدای مهرماه ۱۴۰۳ تا ۲۰ مرداد ۱۴۰۴، حجم ورودی آب به سد به ۸۰۵ میلیون متر مکعب رسید که کمترین میزان آورد سد در طول ۶۳ سال بهرهبرداری محسوب میشود که نسبت به سال گذشته و میانگین بیست سال اخیر به ترتیب ۳۴ درصد و ۱۳۰ درصد کاهش داشت. با این توصیف اگر برای هر هکتار کشت برنج ۱۰۰۰۰ متر مکعب آب در نظر بگیریم برای دوره کشت ۱۴۰۴ – ۱۴۰۳ مقدار ۷/۱ میلیارد متر مکعب نیاز آبی استان بوده است که اگر فرض (فرض محال) کنیم تمام آب سد را آزاد و صرف کشاورزی کرده باشیم ۵۰٪ کسری در تامین اب زراعی داشتیم و در اکثر نقاط استان کشاورزان عزیز با هزارو یک گرفتاری از سایر منابع تامین آب نموده و یا دچار خسارت کم آبی شدند شدند،
شرکت اب منطقهای با توجه به کاهش ۳۴ درصدی آب سد، چرا و چگونه آب بهاء کشاورزی امسال ۸۳ درصد افزایش قیمت داشته است!
نمایندگان استان: کشاورزان زحمتکش استان از شما درخواست و انتظار دارند به موضوع اجحاف شرکت آب منطقهای به کشاورزان رسیدگی نموده و احقاق حق نمایید و منتظر دستگاههای نظارتی (نظارهگر) و… نباشید، از طرف دیگر «قانون ماده واحده تثبیت آب بهای زراعی مورخ ۱۳۶۹» که غیر کارشناسی و مبهم میباشد و مستقیما دسترنج کشاورزان ایران و گیلان را نشانه گرفته است را لغو و با الهام ازماده ۳۳ قانون توزیع عادلانه آب مصوب ۱۶/۱۲/۱۳۶۱ و مواد ۱.۵، ۶ آییننامه نحوه اجرای قانون تثبیت آب بهای زراعی مصوب ۳۰/۱۱/۱۳۶۹ اصلاح گردد.
بخش اول - عملکرد شرکت آب منطقهای گیلان در تعیین آب بهاء کشاورزی در سال۱۴۰۳ و ۱۴۰۴
(هر چند روش تعیین آب بهاء کشاورزی شرکت اب منطقهای گیلان وفق قانون نیست، با این حال روند موجود را مورد بررسی قرار میدهیم)
شرکت اب منطقهای گیلان جهت تعیین مبلغ آب بهای کشاورزی برای سال ۱۴۰۳، برای دو فاکتور مهم و موثر بر نرخ آب بهاء کشاوری یعنی مقدار تولید برنج در هکتار و قیمت عمده فروشی برنج را طی نامه شماره ۲۴/۰۳/۱۱۱/۱۶۲۷۹ مورخ ۳۰/۵/۱۴۰۳ (سند محفوظ) از سازمان جهاد کشاورزی استان استعلام مینماید. ریاست سازمان جهاد کشاورزی طی نامه شماره ۷۳۴۴۷/۱۰۴ مورخ ۲۵/۶/۱۴۰۳ (سند محفوظ) متوسط عملکرد را ۱۷۰۰ کیلو در هکتار و قیمت عمده فروشی را هر کیلوگرم ۰۰۰/۶۵ ریال اعلام مینماید. متاسفانه شرکت آب منطقهای گیلان در اعتراض به اظهارنظر رسمی سازمان، طی نامه شماره ۲۰۲۱۹/۱۱۱/۰۳/۲۴ مورخ ۷/۷.۱۴۰۳ (سند محفوظ) اعلام مینماید که میانگین تولید در هر هکتار معادل ۲۴۰۰ کیلو گرم برنج سفید و با کسر ۱۵٪ برنج شکسته میزان تولید کیفی برنج در استان نباید از ۲۰۰۰ کیلوگرم در هکتار کمتر باشد و در خصوص قیمت عمده برنج نیز با توجه به بررسیهایی که خودشان بعمل اوردند مبلغ ۰۰۰/۹۰۰ ریال اعلام مینماید و در کمال ناباوری مدیر عامل فعلی آب منطقهای نامه و اظهارنظر رسمی سازمان کشاورزی را برگشت (عودت) میدهد و درخواست مینماید که در مقدارتولید در هکتار و و مبلغ معاملاتی برنج تجدید نظر افزایشی اعمال گردد و فراتر از آن مقدار و قیمت برنج نیم دانه را نیز طلب مینماید. از آنجائیکه سازمان جهاد کشاورزی بطور تخصصی و با در نظر گرفتن همه فاکتورها ی موثر بر مقدار تولید و قیمت برنج اعلام نظر کرده بودند تقاضای شرکت آب را بیپاسخ و بر مواضع خود استوار میماند.
اول، شرکت آب منطقهای گیلان برابر ماده ۱۰ آیین نامه اجرایی «قیمت واحد محصول در مورد محصولاتی که دارای قیمت تثبیتی مصوّب شورای اقتصاد نیستند، قیمت متوسط مورد عمل در پای مزرعه خواهد بود.»
به عبارت دیگر شرکت اب منطقهای گیلان میبایست نسبت به قیمت عمده فروشی محصول پای مزرعه یعنی شلتوک (جو) را استعلام قیمت مینمود نه نسبت به محصول نهایی برنج در بازار عمده فروشی! زیرا کشاورزان حدود ۲۰ روز قبل از استحصال شلتوک (درو) آب زراعی را قطع مینمایند و نقش آبیاری و آب منطقهای در روند فراوری محصول نهایی برنج صفر میگردد به همین علت است که در آیین نامه اجرایی ذکر گردیده «قیمت متوسط مورد عمل در پای مزرعه» (پایان نیاز آبی) یعنی متوسط قیمت معاملاتی شلتوک! از شرکت آب منطقهای سوال شد به چه علت از سازمان جهاد کشاورزی قیمت برنج را در بازار عمده فروشی استعلام قیمت مینماید پاسخ میدهد ما ۵/۸٪ از قیمت برنج کم میکنیم و به قیمت محصول پای مزرعه میرسیم، شرکت آب منطقهای به نفع خود لقمه را از پس گردن میخورد، آیا چنانچه نوسانات و افزایش قیمت محصول برنج به دلیل سیاستهای حمایتی دولت، تورم، عرضه و تقاضا و صادرات و واردات و… چه ربطی به نقش آبیاری و آب منطقهای دارد که سهم خواهی مینماید. بدین لحاظ در آیین نامه به صراحت درج گردیده «قیمت متوسط مورد عمل در پای مزرعه» یعنی قیمت معاملاتی شلتوک پای مزرعه نه قیمت معاملاتی برنج در بازار آزاد.
دوم، شرکت آب منطقهای گیلان میبایست برابرماده ۱.۵ و ۶ آییننامه نحوه اجرای قانون تثبیت آب بهای زراعی مصوب ۳۰/۱۱/۱۳۶۹ از دوفاکتور موثر بر تعیین آب بهاء یعنی مقدار آب مورد نیاز محصول و قیمت تمام شده آب بر حسب متر مکعب را مورد بررسی قرار میدادند به عبارت دیگر تعیین مقدار اب مورد نیاز محصول وفق ماده ۶ در اختیار شرکت آب منطقهای (فروشنده) نمیباشد و قیمت تمام شده هر متر مکعب وفق ماده ۵ آیین نامه اجرایی و ماده ۳۳ قانون توزیع عادلانه آب میبایست تعیین گردد.
سوم، شرکت آب منطقهای بدون توجه به نظرات رسمی و تخصصی اعلامی از سوی سازمان جهاد کشاورزی، به دستور مدیرعامل فعلی، مقدار تولید و قیمت برنج توسط کارشناسان شرکت آب منطقهای (فروشنده آب) برآورد میگردد برهمین اساس مقدار تولید در هکتار را ۱۸۰۰ کیلوگرم و قیمت عمده فروشی را ۰۰۰/۷۴۵ ریال را ملاک محاسبه آب بهاء قرارمی دهد و تعرفه آب بهاء در سال ۱۴۰۳ را برای شبکه مدرن مبلغ ۰۰۰/۷۲۰/۳۶ ریال در هکتار و برای شبکه نیمه مدرن ۰۰۰/۴۸۰/۲۴ ریال در هکتار صدور قبض و وصول مینماید. هرچند افزایش جهشی آب بهاء موجب نارضایتی کشاورزان زحمتکش استان و نمایندگان مجلس و امامان جمعه گردید ولی با بیتوجهی، تاثیری در تغییر و تعدیل آب بهاء نگردید. بنا به دلایل فوق دریافت آبها آن هم به تشخیص شرکت آب منطقهای را خلاف قانون و اجحاف به کشاورزان زحمتکش استان دانسته و میبایست اضافه دریافتی سال ۱۴۰۳ بشرح ذیل به کشاورزان عودت گردد.
۹۰ میلیارد تومان اجحاف به کشاورزان گیلانی درعدم توجه به اعلام نظر تخصصی سازمان جهاد کشاورزی در سال ۱۴۰۳: شرکت آب منظقهای در سالهای گذشته میزان تولید و قیمت عمده فروشی برنج را از سازمان جهاد کشاورزی استعلام مینمود و نظر کارشناسی سازمان جهاد کشاورزی ملاک نرخ اب کشاورزی قرار میداد. به عنوان نمونه اب منطقهای گیلان متوسط عملکرد (تولید در هکتار) و قیمت عمده فروشی محصول برنج را در سال ۱۴۰۱ طی نامه شماره ۱۶۴۰۹/۱۱۱/۰۱/۲۴ مورخ ۲۱/۰۵/۱۴۰۱ (سند محفوظ) استعلام نمود و جهاد کشاورزی طی نامه شماره ۷۸۱۹۸//۱۰۴ مورخ ۹/۶/۱۴۰۱ (سند محفوظ) مقدار متوسط عملکرد را ۱۸۵۰ کیلو در هکتار و قیمت عمده فروشی ۰۰۰/۵۸۰ ریال را اعلام میکند وجالب اینکه آب منطقهای عین اظهارنظر سازمان جهاد کشاورزی را ملاک محاسبه و تعیین آب بهاء قرار دادند. ولی در سال ۱۴۰۳ به نظرات رسمی و کارشناسانه سازمان جهاد کشاورزی بیتوجهی نمودند و راسا" با ارقام غیر کارشناسی و غیر تخصصی برای شبکههای مدرن هکتاری ۰۰۰/۷۲۰/۳۶ ریال و شبکه نیمه مدرن هکتاری ۰۰۰/۴۸۰/۲۴ ریال صدور قبض و از کشاورزان دریافت گردید. درحالیکه چنانچه مانند سنوات گذشته اگر با نظرات کارشناسی سازمان جهاد کشاورزی عمل مینمودند برای شبکه مدرن ۲۵۰/۳۳۲/۳۰ ریال و برای شبکه نیمه مدرن ۵۰۰/۲۲۱/۲۰ ریال باید دریافت مینموند ولی با بیتوجهی به نظر کارشناسی سازمان جهاد کشاورزی در شبکه مدرن مبلغ ۷۵۰/۳۸۷/۶ ریال در هکتار دو در شبکه نیمه مدرن ۵۰۰/۲۵۸/۴ ریال در هکتار بیشتر از واقع کشاورزان دریافت نموده است. اگر چنانچه برابر آمار شرکت آب منطقهای از کل ۱۷۱ هزار هکتار اراضی کشاورزی تحت پوشش سد سفید رود و ۸۴ هزار هکتار را شبکه مدرن و بقیه تلفیقی و نیمه مدرن در نظر بگیریم. در مجموع شرکت آب منطقهای گیلان در سال ۱۴۰۳ مبلغ ۰۰۰/۵۰۰/۴۷۸/۹۰۶ ریال بر خلاف قانون و مقررات از کشاورزان زحمتکش گیلانی اضافه دریافتی داشته است. و باید به کشاورزان گیلانی برگشت دهد.
۳ - عملکرد شرکت آب منطقهای گیلان در تعیین آب بهاء کشاورزی در سال ۱۴۰۴
در ادامه روند خلاف قانون و مقررات در تعیین آب بهاء کشاورزی توسط شرکت اب منطقهای گیلان، در سال ۱۴۰۴ بدون رعایت مواد ۱.۵ و۶ آیین نامه اجرایی و صرفا با نظر کارشناسی خود مبلغ آب بهای کشاورزی سال ۱۴۰۴ را برای شبکه مدرن ۵۰۰/۲۵۲/۶۷ ریال در هکتار و برای شبکه تلفیقی و نیمه مدرن ۰۰۰/۸۳۵/۴۴ ریال در هکتار مصوب (سند محفوظ) و قبض صادر مینماید. شرکت اب منطقهای به بهانه افزایش قیمت برنج در بازار آزاد ۸۳٪ قیمت اب بها ء کشاورزی را افزایش میدهد و عملا دست در سفره کوچک کشاورزان زحمتکش نموده و سهم خواهی مینماید. در صورت اعمال قیمت تمام شده و رعایت قانون بشرح ذیل قیمت آب بها کشاورزی به کمتر از یک پنجم کاهش مییابد
تعرفه برحسب قیمت تمام شده آب کشاورزی
شرکت آب منطقهای گیلان بر خلاف بند الف ماده ۳۳ قانون توزیع عادلانه اب و ماده ۱.۵ و ۶ آییننامه نحوه اجرای قانون تثبیت آب بهای زراعی (عین قوانین اشاره شده در پاورقی گرازش آمده است)، هرساله درصدی از محصول را به عنوان آب بهاء (سهم مالکانه!) از کشاورزان گیلانی دریافت مینماید این در حالیست که باید هرساله نرخ قیمت تمام شده هر متر مکعب آب را برای مصارف مختلف (محصول) در همان سال بصورت حجمی محاسبه ودریافت نماید.
بنابراین برابر ماده ۵ و ۶ آییننامه نحوه اجرای قانون تثبیت آب بهای زراعی، بهاء آب زراعی از حاصل ضرب قیمت تمام شده آب برحسب مترمکعب در مقدار آب مورد نیاز بدست میآید. با این توصیف دریافت آب بهاء برحسب درصدی از ارزش محصول خلاف مقررات بوده و باید اصلاح گردد. حال با توجه به تحقیقات بعمل آمده میزان اب مصرفی برنج از کاشت تا برداشت حداکثر ۱۰۰۰۰ متر مکعب در هکتار میباشد که با توجه به آمار حداقل ۳۵٪ آب مصرفی کشاورزان شامل شخم زمستانه و بارانهای فصلی زمستان و بهار تامین میگردد به عبارت دیگر تامین آب توسط شرکت آب منطقهای گیلان بطور متوسط ۶۵۰۰ متر مکعب در هکتار بوده است. با توجه به قیمت فروش آب خام از سد سفید رود به شرکت آب و فاضلاب استان (تعرفه تجاری) مندرج در صورتحساب نیمه اول سال ۱۴۰۳ (سند محفوظ) تحویلی در تصفیه خانه رشت برای هر متر مکعب آب خام با قابلیت شرب را ۵۶۶ ریال در نظر بگیریم و با احتساب۱۰۰٪ افزایش بابت طول شبکه و… در انتهایترین نقطه بهره برداری (ماسال و لنگرود) تعمیم دهیم نرخ هر متر مکعب آب خام معادل با احتساب دو برابر نسبت به فروش تعرفه آب تجاری ۱۱۳۲ ریال در نظر بگیریم با این اوصاف اب بهاء حداکثری کشت برنج در استان گیلان با مصرف آب حداکثر ۱۰۰۰۰ متر مکعب برابر ۰۰۰/۳۲۰/۱۱ ریال (یک میلیون و صد و سی و دو هزار تومان) در هکتار و برای مصرف ۶۵۰۰ مترمکعب در هکتار معادل ۰۰۰/۳۵۸/۷ ریال میشود. این درحالیست که شرکت آب منطقهای گیلان بطور میانگین در سال ۱۴۰۳ برای شبکه مدرن ۰۰۰/۷۲۰/۳۶ ریال در هکتار و برای شبکههای تلفیقی و نیمه مدرن۰۰۰/۴۸۰/۲۴ ریال در هکتار در سال ۱۴۰۴ برای شبکه مدرن ۵۰۰/۲۵۲/۶۷ ریال در هکتار و برای شبکه تلفیقی و نیمه مدرن ۰۰۰/۸۳۵/۴۴ ریال در هکتار از کشاورزان گیلانی آب بهاء دریافت نمود ه و مینماید.
در بخش دوم گزارش، ماده ۳۳ قانون توزیع عادلانه آب مصوب ۱۶/۱۲/۱۳۶۱، «قانون ماده واحده تثبیت آب بهای زراعی مورخ ۱۳۶۹، آییننامه نحوه اجرای قانون تثبیت آب بهای زراعی، شبکه مدرن و نیمه مدرن، آلودگی آب کشاورزی و تلفیق آن با فاضلاب و تعیین اب بهاء استخرهای پرورش ماهی را مورد کنکاش قرار خواهد گرفت.
پاورقی گزارش:
ماده ۵: سازمانهای آب منطقهای و سازمان آب و برق خوزستان بر اساس درصدهای تعیین شده بهعنوان آب بهای هر محصول هرساله نرخ هر متر مکعب آب را برای مصارف مختلف در همان سال محاسبه و ملاک دریافت آببها قرار میدهند.
بند الف ماده ۳۳- در مواردی که استحصال آب به وسیله دولت انجام پذیرفته و به صورت تنظیم شده در اختیار مصرفکننده قرار گیرد، نرخ آب با در نظرگرفتن هزینههای جاری از قبیل: مدیریت، نگهداری، تعمیر، بهرهبرداری و هزینه استهلاک تأ: سیسات و با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی هر منطقه تعیین و از مصرفکننده وصول میشود.
ماده ۶: نیاز آبی هر محصول در هر منطقه (مصرف معقول) از طرف هیأتهای ۳ نفره موضوع ماده ۱۹ قانون توزیع عادلانه آب مشخص خواهد شد، در صورتعدم تشکیل این هیأتها نیاز آبی معقول هر کشت از مراجع ذیصلاح و ترجیحاً مراکز تحقیقات کشاورزی اخذ میگردد،