پرستاران و ماماها؛ عاملان بیشترین کار و صاحبان کمترین دستمزد

به گزارش خبرنگار ایلنا به نقل از سازمان جهانی کار، این سازمان در نیمه ماه می، که در آستانه روز جهانی ماما و روز جهانی پرستار است، این دو گروه از نیروی کار فعال جهان که نقش اساسی در هر سیستم مراقبت‌های بهداشتی ایفا می‌کنند را مورد ستایش قرار داده و درباره وضعیت صنفی آنان مطلبی انتقادی منتشر کرد. 

این سازمان اعلام کرد: هر دو حرفه -که بیشتر از مشاغل مربوط به زنان هستند- با ساعات طولانی و دستمزد کم از سایر مشاغل قابل تمایز هستند. بنابراین، برای بهبود شرایط کاری و کمک به پرستاران و ماماها در ارائه بهترین کیفیت خدمات به بیماران چه می‌توان کرد؟ 

بر اساس تخمین‌های سازمان جهانی کار، پرستاران و ماماها به طور متوسط تنها ۱.۳ درصد از نیروی کار در کشورهای دارای داده‌های موجود را تشکیل می‌دهند، با این حال آن‌ها ستون فقرات هر سیستم مراقبت‌های بهداشتی هستند و معمولاً حدود نیمی از کارگران در سلامت انسان و خدمات اجتماعی را تشکیل می‌دهند. نقش آن‌ها در مواقع بحرانی حیاتی‌تر می‌شود. 

نیروی کار عمدتاً زن

حرفه پرستاری و مامایی اغلب به عنوان یک رشته عمدتاً زنانه تلقی می‌شود و دلیل خوبی دارد: از هر پنج پرستار و ماما، چهار نفر زن هستند. با این حال، این در کشورهای مختلف با برخی الگوهای منطقه‌ای و گروه درآمدی متفاوت است. تسلط اشتغال زنان به ویژه در کشورهای با درآمد بالا و متوسط رو به افزایش است. 

در میان تمام کشورهایی که داده‌های موجود را دارند، به ازای هر ۱۰۰۰ نفر، ۵ پرستار و ماما در واحدها آماده پاسخگویی به نیازهای بهداشتی مردم و ارائه خدمت هستند. این رقم در کشورهای با درآمد بالا ۱۰ نفر در هر ۱۰۰۰ نفر است، اما در کشورهای با درآمد پایین و متوسط به حدود ۳ نفر در هر ۱۰۰۰ نفر است. 

در حالی که کشورهای با درآمد بالا از قوی‌ترین سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی برخوردار هستند، جمعیت سالخورده‌ای نیز دارند که تقاضا برای این خدمات بهداشتی را افزایش می‌دهد. در همین حال، علیرغم داشتن منابع کمتر به طور کلی، کشورهای کم درآمد بیشترین تعداد پرستار را به ازای هر ۱۰۰۰ سالمند (۶۵ سال به بالا) دارند که عمدتاً به دلیل ساختار جمعیتی جوان است. جالب اینجاست که آن‌ها همچنین بیشترین ماما را به ازای هر زن در سنین باروری (۱۵ تا ۴۴ ساله) دارند. 

در تقاضا؛ بالا و در عرضه؛ کم

از آنجا که جهان با کمبود نیروی کار و محدودیت ظرفیت در مراقبت‌های بهداشتی و مراقبت‌های طولانی مدت دست و پنجه نرم می‌کند، آمار ارائه شده در بالا ممکن است به زودی بدتر شود. کمبود جهانی کارکنان مراقبت‌های بهداشتی یک بمب ساعتی زیر پای نظام بهداشتی و درمانی جهان است و همه‌گیری کرونا آن را بدتر کرده است. 

سازمان بهداشت جهانی (WHO) نسبت به مهاجرت فزاینده کارکنان مراقبت‌های بهداشتی از کشورهای فقیر به کشورهای ثروتمند هشدار داده است، روندی که پیش از همه‌گیری در جریان بود. پنجاه و پنج کشور با برخی از شکننده‌ترین سیستم‌های بهداشتی جهان، کارکنان بهداشتی کافی ندارند (تراکم کمتر از میانگین جهانی ۴۹ پزشک، پرسنل پرستاری و مامایی به ازای هر ۱۰۰۰۰ نفر)، و بسیاری از آن‌ها را به دلیل مهاجرت بین‌المللی از دست می‌دهند. 

علاوه بر جزایر کوچک و کشورهایی که عمدتاً نیروی کار خارجی در حوزه بهداشت و درمان دارند، کشورهای با درآمد بالا در صدر فهرست سهم پرستاران و ماماهای خارجی (یا غیر شهروند) قرار دارند. این روند منحصر به این حرفه مراقبت‌های بهداشتی نیست، زیرا شرایط و فرصت‌های کاری مطلوب‌تر به طور تاریخی مهاجرت به کشورهای ثروتمندتر را هدایت کرده است. برای درک بهتر این پدیده، نگاه دقیق‌تر به دو جزء حیاتی شرایط کار مهم است: درآمد و ساعات کار. 

کار بیش از حد و کم دستمزد

پرستاران و ماماها معمولا ساعات کاری طولانی دارند. این موضوع به فرسودگی شغلی و کمبود کمک می‌کند، نه اینکه به کیفیت مراقبت‌های پایین‌تر اشاره کنیم. ساعات کاری بیش از حد (به عنوان کار بیش از ۴۸ ساعت در هفته) به ویژه در میان پرستاران و ماماها در کشورهای با درآمد پایین و متوسط رواج دارد و بسیاری از کشورهای آفریقایی در صدر این فهرست قرار دارند. این ساعات کاری طولانی لزوماً در این کشورها عادی نیست. 

زمان کار طولانی به معنای دستمزد بهتر برای پرستاران و ماماها نیست. در واقع، دستمزد پایین یک نگرانی فزاینده در میان حداقل یک سوم پرستاران و ماماها بوده است. آمارگیری ILO از ۳۱ کشور نشان می‌دهد که دستمزد کم در برخی کشورها همچنان قابل توجه است و بسیاری از این متخصصان مراقبت‌های بهداشتی را در کشورهای کم درآمد و با درآمد بالا به طور یکسان تحت تأثیر قرار می‌دهد. 

در مورد درآمد ماهانه، سازمان جهانی کار متوجه شد که که در ۳۴ کشور از ۴۹ کشور، پرستاران و ماماها کمتر از میانگین کارگران با مهارت بالا دستمزد می‌گیرند. آن‌ها همچنین کمتر از میانگین در میان کارکنان بخش بهداشت تقریباً در نیمی از کشورهای دارای داده‌های موجود درآمد دارند. 

شکاف دستمزد جنسیتی در بخش بهداشت و درمان نیز نگران کننده است، زیرا با تفاوت‌های بیشتر نسبت به بسیاری از مشاغل دیگر فعالیت آن‌ها وجود دارد. تجزیه و تحلیل دستمزد ساعتی نشان می‌دهد که پرستاران و ماماهای زن در مقایسه با همتایان مرد خود در ۵۰ درصد از کشورهای مورد بررسی درآمد کمتری دارند. 

نتیجه

پرستاران و ماماها ستون فقرات واقعی هر سیستم مراقبت بهداشتی هستند که خستگی ناپذیر برای اطمینان از دریافت بهترین مراقبت از بیماران خود تلاش می‌کنند. علیرغم کمک‌های ارزشمندشان، آن‌ها اغلب بیش از حد کار می‌کنند، اما دستمزد کمتری می‌گیرند. جای تعجب نیست که بسیاری از این متخصصان مراقبت‌های بهداشتی کشور خود را ترک می‌کنند تا فرصت‌های بهتری را در جای دیگری جستجو کنند. با این حال، از آنجایی که روز پاسداشت فداکاری و کار سخت آن‌ها را جشن می‌گیریم، بسیار مهم است که برای رفع کمبود جهانی پرستاران و ماماها و بهبود معیشت این گروه از شاغلان اقدام کنیم. ما باید روی دستمزدهای منصفانه و شرایط کاری مناسب برای حفظ و جذب این قهرمانان گمنام در بازار کار کشورها، سرمایه‌گذاری کنیم. بیایید ضروری بودن آن‌ها را بازشناسی کرده و از آن‌ها قدردانی کنیم، به ویژه در مواقع بحران‌هایی که ممکن است مانند بیماری حاد کرونا جهان ما را در بر بگیرند. 

مطالب این بیانیه باید به عنوان فراخوانی برای اقدام برای حمایت از کنوانسیون پرسنل پرستاری سال ILO، ۱۹۷۷ (شماره ۱۴۹) و اجرای توصیه‌نامه (شماره ۱۵۷) و اولویت دادن به رفاه پرستاران و ماماها در جهان، مدنظر کشورهای عضو سازمان جهانی کار باشد.