ایرانیان باستان طبیعت را از طریق ساز می‌شنیدند

به گزارش ایلنا، عبدالمجید کیانی با حضور در برنامه «گفتاهنگ» رادیو گفتگو، ردیف موسیقی را همساز و همسو نمودن نغمات موسیقی تعریف کرد و افزود: موسیقی ایرانی از پیشینه بسیار دور به امروز رسیده است و فرهنگ شفاهی ایرانیان، شاخص‌های هنری و موسیقیایی را به خوبی حفظ کرده است.

وی با اشاره به اینکه فواصل موسیقیایی باید به خوبی حفظ شده و به نسل‌های بعدی منتقل شود، افزود: موسیقی ایرانی سینه به سینه به ما رسیده است؛ لذا کارشناسان موسیقی باید اقدام به حراست و حفظ آن نموده و هر یک را در مجموعه‌ای خاص با نام دستگاه قرار دهند.

کیانی یادآور شد: در گذشته دستگاه شور به عنوان نخستین آوردگاه آموزش موسیقی مورد نظر بود. این دستگاه گویی قصص مختلفی است که باید نسل به نسل روایت و حفظ شود.

وی در این میان فرهنگ شفاهی را دارای صفت ممتاز امانتداری خواند و افزود: با تاسیس مدرسه دارالفنون، بر اساس شیفتگی موسیقی کلاسیک غرب، علم نظری موسیقی ایران که به واقع بی نظیر است و از دوران کهن بر آمده و با فرهنگ و حکمت و فلسفه قرابت دارد، کنار گذاشته شد و تئوری دیگری جای آن را گرفت.

کیانی با بیان اینکه تئوری موسیقی غرب را نمی‌توان نفی کرد، افزود: تفکر مدرن نیز به موسیقی وارد شده و موجب برخی نوآوری‌ها می‌گردد؛ لذا قصص موسیقی بر هم خورده و تخریب می‌شوند و آنچه در اختیار نسل امروز است، برگرفته از تلاش و امانتداری اساتید موسیقی است.

این استاد موسیقی سنتی گفت: امروز متاسفانه موسیقی‌دانان به صرف دانستن ردیف، تصور می‌کنند قادر به سراییدن هستند؛ در حالیکه موسیقی‌دان باید آداب این رشته را نیز بشناسد.

کیانی افزود: موسیقی دستگاهی به قرون قبل از یازدهم برمی‌گردد و قبل از آن موسیقی مقامی رواج داشت ولی با تغییراتی، این موسیقی سنتی به موسیقی ادواری بدل شد.

وی چیستی موسیقی را برآمده از حکمت و فلسفه دانست و افزود: در این بین فارابی قبل از اینکه موسیقی دان باشد، یک فیلسوف بوده و حتی قبل از آن می توان او را موسیقی دان دانست.

کیانی ادامه داد: فارابی قبل از پرداختن به موسیقی، مسائلی دیگر را طرح موضوع کرد. او موسیقی را واژه‌ای یونانی می‌دانست. همچنین زبان‌های بسیاری را آموخته بود و با ترجمه آثار ارسطو، موسیقی غرب را شناخت. البته تحت تاثیر قرار نگرفت و تنها ابزاری شد تا به شناخت موسیقی خودش بپردازد.

وی آهنگ و الحان را متشکل از نغماتی مختلف دانست و افزود: فارابی صوت و نغمه را بن مایه موسیقی می‌دانست و حکمت نظری این صوت را به دو بخش ملایم و غیر ملایم تبدیل می‌کرد.

کیانی صدای باد، انسان، باران و حیوانات را اصوات طبیعی خواند و گفت: صوت‌های غیرطبیعی از طریق سازها ایجاد می شود و جالب اینجاست که ساز موسیقی ایرانیان بر اساس طبیعت بوده و گویی صدای طبیعت را به صورت شهودی در قالب ساز به گوش می‌رساند.

این استاد ردیف نواز اضافه کرد: بین هر صوت موسیقی فاصله ای وجود دارد که آن را بعد می‌خوانند و این ابعاد منجر به ملایمت و تنظیم نغمات موسیقی می‌شود.

کیانی تفاوت موسیقی ایران و موسیقی کلاسیک غربی را اینگونه تشریح کرد: گردش نغمات ایرانی در 4 نوت یا دانگ گردۀوری می‌شود. موسیقی از صداهای بم آغاز می‌گردد و کم کم به اوج و صدای زیر ختم می‌شود و لذا بایستی دانگ‌های دیگری نیز بدان اضافه شود و این چنین پرده‌های موسیقی شکل می‌گیرد. موسیقی کلاسیک غرب اما از دو دانگ، تشکیل گام‌ها را می‌دهد و امروز این مسئله، ترتیب موسیقی ایرانی را بر هم زده است.

وی افزود: موسیق دستگاهی و ردیف‌های ایرانی به صورت سینه به سینه بدست ما رسیده و زمانیکه یونسکو قصد ثبت آن را داشت، تاکید کردیم که این میراث شفاهی و سینه به سینه است و این مسئله برای جهانیان نیز جالب و مورد توجه است.