در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
دردِ فقر، روماتیسم و بیماری‌های ریوی سهمِ حافظانِ قنات‌های جهانی ایران!
مقنی‌ها را معماران بی‌نام و نشان می‌دانند. افرادی که با تکیه بر دانش تجربی آب را در کویر و شوره‌زارهای ایران حفظ کردند. معمارانی که غالبا بی‌سواد بودند اما با تکیه بر دانش پیشینیان خود، زمین را آباد کردند. اما سهم مقنی‌ها از آبادانی شهرها و روستاها انواع بیماری‌های مفصلی و درد فقر و نداری است. «محمد‌برشان» متخصص قنات‌های ایران می‌گوید: از مقنی‌ها و حافظان قنات دیگر کسی باقی نمانده است. بسیاری از دنیا رفته‌اند و تعداد انگشت‌شمار باقی‌مانده با فقر و بیماری‌های بسیار دست و پنجه نرم می‌کنند. آنها درحالی بیمه ندارند که دارای مشکلات مفصلی و روماتیسم و انواع بیماری‌های ریوی هستند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، زمانی که قنات‌های ایران با افتخار در جهان ثبت شد، هیچگاه افتخار این جهانی شدن به خالقان و حافظان قنات‌ها داده نشد. کسی یاد و نامی از این معماران بی‌نام و نشان نبرد. اما مقنی‌ها هنوز هستند آنهم در فقر و رنج و بیماری. بحران آب درحالی سراسر ایران را فراگرفته که نسل آخرین مقنی‌ها درحال فراموشی است.
«محمد برشان» متخصص قنات در ایران است. او با در کتابی با عنوان «معماران بی‌نشان»، با صد مقنی برجسته در کشور گفتگو کرده است. این متخصص قنات در ایران می‌گوید: مشکلات مقنی‌ها در ایران بسیار است. مشکلات مالی اساسی‌ترین آنهاست. این افراد نه از بیمه برخوردارند نه در برابر بیماری‌ها ایمنی دارند.
این متخصص قنات که پژوهش‌های گسترده‌ای در رابطه با قنات‌های ایرانی دارد، ادامه می‌دهد: مقنی‌ها دارای مشکلات و دردهای بی‌شمار مفصلی هستند. بسیاری از آنها روماتیسم دارند و برخی از آنها به‌دلیل نم چاه و استفاده از چراغ موشی در چاه‌ها دچار مشکلات ریوی شده‌اند.
او می‌گوید: آنها سالها در قنات‌ها کار و فعالیت می‌کردند، در چاه‌های قنات که دارای مار و عقرب بود آنها فقط قنات حفر نمی‌کردند که بسیاری از قنات‌ها وقتی سیل می‌آمد و چاه‌های آنها را پر می‌کرد، با نوکنی؛ آنها را احیاء می‌کردند و آب قنات‌ها را به‌سطح زمین می‌آوردند. در واقع این مقنی‌ها بودند که قنات‌های هزاران ساله را از خشک شدن نجات می‌دادند و با احیاء آنها زمین‌های تشنه را آبیاری می‌کردند.
برشان می‌گوید: قنات‌ها برای مقنی‌ها، حکم فرزندان‌شان را داشتند. اما حالا به‌جای آنکه نسل جدید حافظان قنات‌ها باشند و به حفظ آنها بپردازند، جای خود را به مقنی‌های افغان داده‌اند.
آنطور که این متخصص قنات می‌گوید: مقنی‌ها محروم‌ترین قشر جامعه هستند و با بیماری‌های متعدد دست به گریبانند. دولت لازم است به مقنی‌ها توجه ویژه داشته باشد چراکه بسیاری از آنها نه تنها بیمه ندارند که قانون مشخصی در مورد دستمزد آنها هم وجود ندارد.
او می‌گوید: متاسفانه این شغل را به‌دلیل آنکه در جامعه ارج و منزلت ندارد، بسیاری از فرزندان مقنی‌ها دیگر ادامه نمی‌دهند و نسل جدید کار پدران و نسل قبل خود را دنبال نمی‌کنند. یکی از مقنی‌ها می گفت که فرزندم همیشه به من انتقاد می‌کند که چرا کهکین (مقنی) شده‌ام؟ این شغل رسمیت و ارج و منزلت ندارد درحالی که قدمت شغل کهکینی به درازای تاریخ است.
برشان می‌گوید: تقاضای مقنی‌ها این است که وضعیت بیمه آنها مشخص شود، فهرست بهای منطقی برای کار مقنی‌ها تدوین شود. تشکل‌های مقنی‌گری راه بیفتد و این شغل جزو مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب شود.
