کارگردان سریال «الگوریتم» در گفت‌وگو با ایلنا مطرح کرد؛
وقتی با تلویزیون کار می‌کنید نباید سراغ مصادیق واقعی بروید/ ضرورت ندارد که دزدها را موفق نشان دهیم
بیژن میرباقری گفت: فیلمسازی که برای تلویزیون کار می‌کند نباید به سراغ مصادیقی برود که ما به ازای واقعی دارند تا بخواهد درباره مسائلی چون فساد سیستمی صحبت کند. وقتی ما درباره مقوله فساد صحبت می‌کنیم ذهن تماشاچی این فساد را به هر جایی که لازم می‌داند الصاق می‌کند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، مجموعه تلویزیونی «الگوریتم» به کارگردانی بیژن میرباقری و تهیه‌کنندگی ابوالفضل صفری این روزها از شبکه سه سیما در حال پخش است. «الگوریتم» سریالی پلیسی با موضوعی امنیتی است که از محصولات سیمافیلم به حساب می‌آید.
در این سریال بازیگرانی چون مهدی زمین پرداز، پیام احمدی‌نیا، بهار قاسمی، بهادر زمانی، سعید شریف و امیر کاوه آهنین جان، محسن قصابیان فرشید زارعی فرد، محمد رسول صفری، علی جلالی، سیاوش گرجستانی، مهدی علی‌پور، سانای امیرآبادی، سلمان فرخنده، کامران کاظمی، هدیه رضایی، سعید نبوی، نیکو آزاد، مریم ماهور، صالح صارمی و سام نوری ایفای نقش کرده‌اند و در خلاصه داستان آن آمده است: «پیاده که به ته خط رسید، بازی عوض می شه بازیگر واقعی همون مهره ایه که دیده نمی شه مهره‌ای که نمی‌بینی، سرنوشتت رو رقم می زنه. حرکت بعدی همیشه از تو جلوتره. سربازی که به ته خط می رسه، سرباز نیست ... وزیره!»
به بهانه پخش «الگوریتم» با بیژن میرباقری گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه مشروح آن را از نظر می‌گذرانید:
پس از سال‌ها به تلویزیون برگشتید. «الگوریتم» چه ویژگی‌هایی داشت که نظر شما را برای کارگردانی جلب کرد؟
آنچه که «الگوریتم» روایت می‌کند موضوع روز است و این اصلی‌ترین ویژگی این سریال بود که نظر من را به خود جلب کرد و البته خودم هم فیلمنامه را بازنویسی کردم و توانستم آن را به‌روزتر کنم.
منظورتان از به‌روز بودن همان اتفاقاتی است که در این سریال روایت می‌شود و می‌توانیم مابه‌ازاهایی از آن را در کشورمان ببینیم؟
بله. ما با در ابتدا با یک فیلمنامه پلیسی شروع کردیم و آنچه که مربوط به واقعیت‌های روز می‌شود، مثل سرقت از صندوق امانات بانک در بازنویسی به فیلمنامه افزوده شده است. بنابراین ما در وهله اول فیلمنامه‌ای پلیسی داشتیم که در ادامه با بازنویسی‌هایی که داشتیم برخی موارد که مربوط به مسائل امروز کشور می‌شود را به آن اضافه کردیم.
ولی در جزئیات به واقعیت وفادار نبودید. به عنوان مثال سرقت از صندوق امانات بانک در واقعیت به شکل دیگری بوده و در «الگوریتم» به شکل دیگری انجام می‌شود.
بله قطعاً همینطور است چون واقعیت مسیر دیگری دارد و ما اصلاً نمی‌توانیم تشخیص دهیم که دقیقاً چه اتفاقی و به چه منظوری رخ داده است و از طرفی جریانات مختلف می‌توانند از واقعیتی که مطرح شده استفاده‌های خاصی کنند و ما از واقعیت‌های استفاده دراماتیک داشتیم.
«الگوریتم» عملکرد تبهکاران را در سیستمی پیچیده روایت می‌کند که در بسیاری موارد وارد جزئیات نیز می‌شود. این روایت نیازمند شناختی دقیق از نحوه سرقت‌ها است. چطور به این شناخت رسیدید؟
ما مشورت‌های مختلفی درباره این موضوع داشتیم که البته فیلمنامه‌نویس اثر هم وقتی تصمیم به نگارش «الگوریتم» گرفت تحقیقات خوبی داشت و البته شناخت خوبی هم از موضوع برای ایشان وجود داشت.
سرهنگ شمس‌آبادی و دکتر الستی از مشاوران ما در نگارش فیلمنامه بودند، آقای صفری تهیه‌کننده «الگوریتم» هم شناخت خوبی از موضوع داشتند و همچنین کارشناسان بسیاری از نیروی انتظامی در پروسه تحقیق و پژوهش و همچنین نگارش این اثر با ما همکاری کردند که بیشتر از هر چیز در زمینه پلیسی برای ما کمک‌کننده بودند و در زمینه عملکرد تبهکاران ما از منابع مختلفی اطلاعات کسب کردیم و اطلاعات پراکنده خود را سامان دادیم و در فیلمنامه مورد استفاده قرار گرفت.
شاید جذاب‌ترین عنصر در سریال‌های پلیسی، تقابل تبهکاران و پلیس باشد. در سریال‌های تلویزیونی سرنوشت پلیس و تبهکار محتوم و مشخص است. با این چالش چگونه مواجه شدید و از چه عناصری برای جذابیت بخشیدن به «الگوریتم» استفاده کردید؟
قطعاً برای ساخت فیلم‌ها و سریال‌های پلیسی در کشور ما این مشکل وجود دارد و این اتفاق در آثار ما قطعی است که پلیس باید عنصر موفق داستان باشد اما ما در پیچ و خم داستان سعی کردیم از این ماجرا فرار کنیم هر چند که در نهایت این اتفاق رخ می‌دهد.
ما به طور کل در کشورمان این شرایط مطلوب را نداریم که مثلاً پلتفرمی آزاد وجود داشته باشد و بخواهد قصه‌هایی بسیار متفاوت روایت کند. از آنجا که چنین گفتمانی نیست پس ما به عنوان فیلمساز باید به دنبال راهکارهای دیگری برای جذابیت بخشیدن به اثر باشیم؛ ضمن اینکه به عقیده من برای جامعه ما این ضرورت وجود ندارد که دزدها و سارقان را در فیلم‌ها و سریال‌هایمان هم موفق نشان دهیم.
وقتی مخاطبان می‌دانند که قصه در نهایت با غلبه پلیس بر گروه تبهکار به پایان می‌رسد. برای جذاب شدن قصه «الگوریتم» از چه عناصر دراماتیکی استفاده کردید؟
وقتی می‌گوییم که در نهایت این قصه با موفقیت پلیس به پایان می‌رسد و فقط پایان ماجرا را مهم می‌دانیم کل زندگی‌مان هم با این نگرش می‌تواند زیر سوال برود چون می‌توانیم با خود بگوییم که در نهایت می‌میریم پس لازم نیست از زندگی لذت ببریم یا اصلاً لازم نیست زندگی کنیم یا حتی لازم نیست ناهار بخوریم چون در نهایت سیر می‌شویم در حالیکه مسئله این است که ما می‌توانیم از ناهار خوردن یا در مسیر بودن لذت ببریم و چندان به نهایت ماجرا فکر نکنیم.
در سریال «الگوریتم» هم همین نگرش را داشتیم و با تعریف روابط انسانی و موقعیت‌هایی از زندگی واقعی در قصه سعی کردیم مسیری را تعریف کنیم که مخاطب از آن لذت ببرد و حداقل درگیر معادلات داستانی، درامی، فلسفی، نوع زیست تبهکاران و نوع زیست پلیس‌ها بشود.
فسادی که در سریال «الگوریتم» به عنوان یک اثر تلویزیونی به تصویر کشیده می‌شود متوجه هیچ مسئولی نیست و فساد در جریانی کاملاً خارج از نهادهای رسمی روایت شده است. آیا این نوع روایت دور از واقعیت نیست؟
به نظر من فیلمساز یا کسی که برای تلویزیون کار می‌کند نباید به سراغ مصادیقی برود که ما به ازای واقعی دارند تا بخواهد درباره مسائلی چون فساد سیستمی صحبت کند. وقتی ما درباره مقوله فساد صحبت می‌کنیم ذهن تماشاچی این فساد را به هر جایی که لازم می‌داند الصاق می‌کند. ما به عنوان فیلمساز نباید برای ذهن تماشاچی خط تعیین کنیم.
من به عنوان فیلمساز در این اثر راجع به فساد حرف زده‌ام و ارتباط دادن این فساد به مصادیقی که واقعیت دارد بر عهده تماشاچی است.
با توجه به اینکه «الگوریتم» موضوع حساسی را روایت می‌کند. با حذف یا تغییر فیلمنامه یا اثر مواجه نشدید؟
خوشبختانه تا الآن با هیچ ممیزی یا اصلاحی در سریال مواجه نشدیم اما در مرحله پخش در حال حاضر با مسائلی مواجه هستیم که سعی داریم با گفت‌وگو این مسائل را حل کنیم.
رویکرد نیروی انتظامی نسبت به مقوله‌های اینچنینی که در «الگوریتم» روایت می‌شود، تغییر کرده و به نظر می‌رسد تلویزیون هم با توجه به برخوردی که با این سریال داشته، نگاهش نسبت به گذشته کمی متفاوت شده است.
برخی از فیلمسازان که به سراغ آثار پلیسی می‌روند از عدم همکاری نیروی انتظامی با مجموعه تولید این اثر می‌گویند. آیا پلیس با «الگوریتم» همکاری لازم را داشت؟
بله، اگر این سریال به کیفیت مطلوبی رسیده، محصول همه گروه تولید و به خصوص تیم تهیه اثر است. همه برای بالا بودن سطح کیفی اثر دغدغه داشتند و واقعاً تیم تولید هیچ کم‌کاری نداشت و بخشی از همکاری‌های لازم هم از سوی نیروی انتظامی صورت گرفت که خوشبختانه با وجود برخی مشکلات شرایط خوبی برای تولید «الگوریتم» فراهم کرد.
بخش‌هایی از سریال که در کشور ترکیه ضبط شده، کارگردان دیگری دارد. این همکاری چگونه انجام شد؟
در یک نظام تولید که تهیه اثر اولویت دارد، ممکن موازی‌کاری‌هایی به تبع شرایط صورت بگیرد. در این پروژه به انتخاب خودم آقای سید جواد حسینی با من همکاری کردند و بخش‌های کشور ترکیه را کارگردانی کردند و به نظر من به خوبی از پس آن قسمت‌های سریال برآمدند.
آیا در جامعه با بازخوردی هم از پخش «الگوریتم» مواجه شدید؟
بخش‌های اندکی از تصویربرداری سریال باقی مانده و ما این روزها در سطح شهر مشغول ضبط هستیم و با وجود اینکه تا امروز بخش اندکی از سریال پخش شده مردم در خیابان با حسن نیت و خوش‌رفتاری نسبت با شخصیت پلیس سریال برخورد می‌کنند و این اتفاق نشان می‌دهد، سریالی که هنوز بخش اندکی از آن به پخش رسیده توانسته با مخاطب خود ارتباط خوبی برقرار کند.
