طغیان تشنگی در پایتخت کشاورزی ایران/ ۳۵ شهرستان فارس دچار تنش آبی است

به گزارش خبرنگار ایلنا، سال‌هاست مدیریت ناکارآمد منابع آبی، استفاده بی‌رویه از ذخایر زیرزمینی، سدسازی‌های غیراصولی، و کشت‌های آبدوست، استان فارس را درگیر «تنش آبی» کرده است.

به استناد آمارها، ۳۵ شهر و ۷۶۸ روستای استان فارس در معرض تنش آبی قرار گرفته و با کمبود و یا نبود آب آشامیدنی روبرو هستند. در بیشتر مناطق این استان آب جیره‌بندی شده و ۴۰۰ روستا با تانکر آب‌رسانی می‌شوند.

مساله تنش آبی در این استان به‌ویژه در مناطق جنوبی، با تداوم خشکسالی ها، تشدید شده و همین دو هفته پیش در دو روستای «چاه زبر و بُن دشت» شهرستان زرین دشت در جنوب شرق استان فارس پس از دو ماه قطعی آب، مناقشه آب میان اهالی روستای گلکویه با دو روستای یاد شده، باعث خسارت‌های مالی به خط انتقال آب شد و نهایتاً آب مصرفی جمعیت ۲ هزار نفری دو روستای «بُن دشت و چاه زبر» از یک چاه آب کشاورزی بصورت استیجاری و بطور موقت تامین شد.

پایتخت کشاورزی ایران، طلایه دار بی‌آبی

استان فارس؛ که روزی لقب پایتختی کشاورزی ایران را یدک می‌کشید، امروز به طلایه دار بی‌آبی مبدل شده و بخشی از روستاهای این استان با مهاجرت اجباری ساکنانش، خالی از سکنه شده است.

این در حالیست که بر اساس اظهارات مدیر عامل آبفای استان فارس؛ «بیش از ۸۰ درصد  تولید آب این استان از منابع زیرزمینی است که وابسته به بارندگی سالانه آنهم بیش از سایر نقاط کشور است.

علی شبانی به «ایلنا» توضیح می‌دهد: «جمع بارندگی سال زراعی جاری فارس به طور میانگین، حدود ۴۰ درصد نسبت به بلند مدت  استان کمتر است که با توجه به تمرکز بارندگی در غرب استان، شهرهای جنوبی و شرقی استان با کاهش بیشتری نسبت به بلند مدت روبرو بوده است.

اتمام پروژه‌های آبی فارس نیازمند ۲۰ هزار میلیارد ریال اعتبار

به گفته وی؛ «براثر خشکسالی و افزایش زود هنگام دمای هوا، ۳۵ شهر و ۷۶۸ روستای استان فارس در معرض تنش آبی شدید قرار گرفته است.» وضعیتی که برای پایان بخشی به آن ۲۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است تا پروژه‌های آبی این استان اتمام و در مدار بهره برداری قرار بگیرد.

در این میان مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای فارس، هم در گفت و گو با «ایلنا» از کاهش ۳۲ درصدی بارندگی نسبت به مدت مشابه سال گذشته و ۴۵.۷ درصدی نسبت به میانگین بلند مدت (۵۶) ساله خبر می‌دهد و می‌گوید: از ابتدای سال آبی جاری تا سوم خرداد، تنها ۱۶۴.۴ میلیمتر بارش در ایستگاههای منتخب استان ثبت شده است.

سیاوش بدری با تاکید بر اینکه در سدهای فارس تنها ۵۸۹ میلیون مترمکعب آب مفید و قابل استفاده و ۱۰۵۶ میلیون متر مکعب از مجموع کل حجم ذخیره سدها (۲۹۳۶ میلیون متر مکعب) آب موجود است، یادآور می‌شود که امسال تنها ۳۶ درصد از ظرفیت کل مخازن سدهای این استان پُر است.

طبق آخرین آمارهای شرکت آب منطقه‌ای استان فارس ۶۴ هزار حلقه چاه در این استان وجود دارد که از این تعداد ۲۹ هزار حلقه چاه، غیر مجاز است.

کاهش ۳۰ درصدی باران در فارس

در همین پیوند معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس هم در گفت و گو با «ایلنا» از کاهش ۳۰ درصدی بارش‌های این استان به نسبت سال گذشته سخن می‌گوید و اعلام می‌کند که حدود ۴۰ شهر و بیش از ۷۰۰ روستای فارس دچار تنش آبی است.

محمود رضایی کوچی از افت سفره‌های زیر زمینی به دلیل بارش‌های کم این استان خبر می‌دهد که وضعیت آب شرب و کشاورزی این استان را تحت الشعاع قرار داده است.

وی پیروی از سیاست های وزارت نیرو برای برون رفت از بحران کم آبی را اولویت‌های آبی این استان می‌داند که برای اجرای آن، با تدوین برنامه «گذر از تنش آبی» بسته به ظرفیت و استعداد آبی به تفکیک شهرستانها، عملیات حفر و یا تجهیز چاه، اصلاح شبکه‌های موجود و یا استفاده از چاههای جایگزین انجام می‌شود.

به گفته معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس، برای همه شهرستانهای این استان، برنامه جامع برای گذر از «تنش آبی» تدوین شده و در همین راستا شرکتهای آبفا استان و شیراز در حال عملیات اجرایی هستند تا به شکل مطلوبی از وضعیت تنش آبی عبور کنیم.

رهاسازی ۱۲۰ میلیون متر مکعب آب از سد درودزن برای مصارف کشاورزی

رضایی کوچی می‌افزاید: بر اساس ظرفیت‌های محلی، پروژه‌های مختلفی در سطح شهرستانها تعریف شده که شرکت آبفا مشغول انجام آن است، در خصوص آب کشاورزی نیز در اراضی پایین دست سد درودزن که در حوزه شهرستانهای مرودشت، زرقان و خرامه است، حدود ۱۲۰ میلیون متر مکعب آب برای کمک به آبیاری سطح زیر کشت شهرستانهای یاد شده رهاسازی شده، اگرچه معتقدیم به دلیل کاهش بارندگی در سال آبی جاری به نسبت مشابه سال گذشته نتوانستیم آب رها کنیم اما در حد مقدورات برای کشاورزی کمک شده است.

محیط زیست فارس، ۳۰میلیون متر مکعب حقابه گرفت

عضو کار گروه سازگاری با کم آبی در استان فارس، با اشاره به سهم محیط زیست از رهاسازی آب از محل سد درود زن، اظهار می‌کند: در حوزه محیط زیست هم «حدود ۳۰ میلیون متر مکعب آب رهاسازی شده که نهایتاً به تالاب بختگان می‌رسد.»

تداوم کشت برنج به رغم ممنوعیت‌ها

او همچنین با اشاره به ممنوعیت کشت برنج در استان فارس اضافه می‌کند: با توجه به اینکه در سال‌جاری مصوبه ممنوعیت کشت برنج در این استان ابلاغ شده، اما بر اساس عُرف سالهای گذشته، چند شهرستان فارس مثل کامفیروز و شهرستانهای غربی استان فارس که با تنش آبی کمتری مواجهند بصورت خیلی محدود و با استفاده از روان آبها اقدام به کشت برنج کرده اند.

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس ادامه می‌دهد: «حدود ۳۶ درصد از ظرفیت سدهای ما فعلاً آب دارد که می‌بایست با برنامه ریزی‌های دقیق ضمن تامین آب شرب مردم در سال‌جاری، به دنبال ذخیره آب برای شهریور سال آینده هم باشیم که اگر بارشی اتفاق نیفتاد، امکان استفاده از آبهای ذخیره شده پشت سدها وجود داشته باشد.

رضایی کوچی تاکید می‌کند: در برخی از شهرستانهای استان فارس مثل خرامه پروژه انتقال آب در دست اجراست و بعضی دیگر از مناطق درگیر با تنش آبی استان نیز با اتمام سدهای «نرگسی در کازرون، سد شهید سلیمانی در کوار و سد هایقر در شهرستان فیروز آباد آبرسانی خواهند شد.»

سد نرگسی سال آینده آبگیری می‌شود

وی ابراز امیدواری می‌کند: سد نرگسی با ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی تا سال آینده آبگیری و با اتمام عملیات احداث دو سد شهید سلیمانی کوار و سد هایقر بخشی از مشکلات آب شرب استان فارس حل می‌شود.

عضو کار گروه سازگاری با کم آبی در استان فارس، در ادامه بیان می‌کند: مابقی مناطق درگیر با تنش آبی استان هم با اتمام عملیات پروژه انتقال آب از خلیج فارس از بحران کم آبی گذر می‌کنند.

رضایی کوچی یادآور می‌شود: عملیات اجرایی انتقال آب از خلیج فارس یک پروژه زمان بر است که در فاز اول با انتقال ۶۰ میلیون متر مکعب آب، تنش‌های آبی جنوب استان فارس را مرتفع می‌کند.

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس تاکید می‌کند که این استان، سالیانه حدود ۷۰۰ میلیون متر مکعب مصرف آب شرب دارد که ۸۰ درصد از این مقدار از طریق چاه‌ها و ۲۰ درصد باقی مانده از طریق روان آبها و ذخیره سدها تامین می‌شود.

گزارش: آمنه سپهر