سینمای بخش خصوصی در وضعیت مخاطره‌آمیزی قرار دارد

به گزارش ایلنا به نقل از اداره کل روابط عمومی سازمان سینمایی، در ابتدای پنل فیلمسازی تجاری، حسین یزدانشناس دبیر همایش «هزینه‌ها و شیوه‌های تامین سرمایه فیلمسازی در ایران» با بیان اینکه فیلمسازی تجاری همان طور که از اسمش برمی‌آید به دنبال کسب سود از طریق پاسخ به نیاز مردم به سرگرمی یا به اصطلاح گریزخواهی (Escapism) است، گفت فیلمسازی تجاری، جریان اصلی فیلمسازی در جهان است و این نوع فیلمسازی است که با کشاندن مخاطب انبوه به سالن‌های سینما، صنعت سینما را سر پا نگه داشته است. وی ادامه داد فیلم‌های تجاری بر خلاف فیلم‌های مستقل که هویت خود را از نگاه مؤلفشان به جهان می‌گیرند، هویتشان را از توجهشان به نیاز مخاطب به دست می‌آورند و گاه چنان در جهت دنباله‌روی از مخاطب افراط می‌کنند که به ورطة تکرار و کلیشه می‌افتند و ارزش‌های هنری و خلاقانه را فدای فروش می‌کنند. مخاطب این فیلم‌ها وسیع‌اند و سازندگان آن‌ها معمولاً توجهی به موفقیت در جشنواره‌های داخلی یا خارجی ندارند. یزدانشناس در ادامه از سعید خانی، مسعود اطیابی، مجید شیخ‌انصاری و سیدمصطفی احمدی دعوت کرد تا برای شروع پنل دوم به روی سن بیایند.

فیلمسازی تجاری در ایران به مدل اقتصادی نزدیکتر است

در این پنل، دکتر مجید شیخ‌انصاری با برشمردن انواع فیلمسازی گفت فیلمسازی تجاری در ایران به مدل اقتصادی نزدیکتر است. تفاوتی که در مدل‌های فیلمسازی وجود دارد در شکل تامین هزینه و نوع مصرف کردن هزینه است. رفتار اقتصادی فیلمسازی حرفه‌ای با رفتار فیلمسازی هنری متفاوت است و متغیری مثل درآمد را نمی‌توان به تنهایی برای سنجش موفقیت فیلم‌ها مبنا قرار داد. فیلمسازی مستقل معمولاً بیانگراست یعنی فیلمساز با ساختن فیلم نظرش را درباره جهان بیان می‌کند؛ در حالی که فیلمسازی تجاری در پی ایجاد سرگرمی است.

شیخ‌انصاری به تفکیک میان نقدینگی و هزینه به عنوان یک ضرورت در فیلمسازی اشاره کرد و گفت تولید فیلمی که برای مثال صد میلیارد تومان هزینه دارد، نیاز به صد میلیارد تومان نقدینگی ندارد. یک تهیه کننده خوب باید مدیریت نقدینگی داشته باشد نه فقط مدیریت هزینه.

اگر با گدایی فیلم بسازید، باید برای دیدنش هم گدایی کنید

در ادامه این پنل، مسعود اطیابی کارگردان سینما گفت: یکی از اساسی‌ترین موضوعات درباره فیلم‌ها بحث بودجه است و قطعا بدون تبلیغات و بازاریابی فیلم موفق نمی‌شود و اگر کسی می‌خواهد وارد فیلمسازی شود باید قدرت مدیریت سرمایه را داشته باشد.

وی با اشاره به اینکه فیلم‌هایش با صد میلیارد تومان هزینه ساخته می‌شود، ادامه داد: معمولا تهیه‌کننده در پیش‌تولید باید ۱۵ درصد هزینه کند و در فیلم‌های حرفه‌ای قطعا بدون هزینه نمی‌توانید فیلم بسازید. برنامه‌ریزی تولید و انتخاب بازیگر در پیش‌تولید انجام می‌شود و تولید بخش دوم است که پنجاه درصد در این بخش هزینه می‌شود و شامل دستمزد عوامل، بازیگران و فیلمبرداری است که البته بنا به حضور بازیگران کمی هزینه‌های این مرحله متفاوت است و ممکن است تا پنج درصد تغییر کند. حدود ده درصد از هزینه به مرحله پس‌تولید تعلق دارد و ۲۵ درصد باید صرف تبلیغات فیلم شود و این مرحله در موفقیت فیلم بسیار مهم است.

وی با اشاره به روش‌های تامین سرمایه فیلم‌ها نیز گفت: تأمین سرمایه زیرکانه‌ترین کار یک تهیه‌کننده است و همانطور که می‌دانید منابع برای فیلمسازی زیاد است. درواقع دو نوع سرمایه‌گذار داریم؛ سرمایه‌گذاری که سود خود را می‌گیرد و در هیچ کاری دخالت نمی‌کند و سرمایه‌گذاری که در کار تولید فیلم دخالت می‌کند و دوست و آشناهایش را به عنوان بازیگر یا عوامل معرفی می‌کند. برای تهیه‌کننده، سرمایه‌گذار نوع دوم بهتر است زیرا در این شیوه سرمایه‌گذار در ریسک سهیم می‌شود.

اطیابی تاکید کرد دولت باید از سینمای جریان اصلی حمایت کند با ایجاد زیرساخت‌هایی مثل سالن سینما و استودیوهای فنی مجهز به دانش روز، مشارکت در آموزش دادن سینماگران با فرستادن آن‌ها به ورکشاپ‌های بین‌امللی و برگزاری کارگاه‌های آموزشی با استفاده از ظرفیت داخلی، دادن وام‌های کم‌بهره، جبران کسری قیمت بلیت سینما که باید ۵۰۰ هزار تومان باشد و الان ۱۰۰ هزار تومان است و تهیه‌کنندگان سینما دارند این فاصله را از جیب می‌دهند. دولت همچنین باید در پروژه‌های خاص و بزرگ مانند ساختن رستم و سهراب به کمک بخش خصوصی بیاید.

وی با بیان اینکه دستمزد بازیگران، عوامل، و… در سینمای ایران پایین است، ادامه داد: سینما باید آن قدر قوی باشد که یک کارگردان اگر یک سال کار می‌کند سه سال نیازی به ساختن فیلم نداشته باشد.

وی تأکید کرد: باید در سینما هزینه کنید تا درآمد داشته باشید، فیلم را اگر با گدایی بسازید باید از مردم گدایی کنید تا آن را ببینند.

امروز پلتفرم‌ها رقیب جدی سینما هستند

در بخش دیگری از این همایش، سعید خانی تهیه‌کننده و پخش‌کننده سینما نیز گفت: ما به عنوان تهیه‌کننده باید پیش‌تولیدها را طولانی‌تر در نظر بگیریم تا تعداد جلسات فیلمبرداری کمتر شود چون هر روز فیلمبرداری هزینه‌ای حدود ۳۰۰ میلیون تومان دارد. وی ادامه داد: قبلاً ۷۰ درصد هزینه دستمزدها متعلق به عوامل بود و ۳۰ درصد بازیگران ولی امروز برعکس شده است. هزینه یک فیلم بعد از فروش باز نمی‌گردد؛ مثلا برای فیلم «رها» حدود ۲۸ درصد هزینه ساخت فیلم از فروش آن بازگشت و برای فیلم «زن بچه» هم که پخش آن را دفتر من به عهده دارد، تخمین ما رقمی حدود ۲۵ درصد است. وی ادامه داد: متاسفانه شیوه‌های تولید فیلم در ایران متعلق به دهه ۶۰ و ۷۰ است و به‌روزرسانی نشده است.

وی با بیان اینکه در بخش دولتی فیلم خوب ساختن مهم نیست، ادامه داد: در سینمای ایران برخی فیلمسازان، دوست دارند زمان فیلمبرداری را طولانی کنند زیرا این امر را برای خود یک امتیاز می‌دانند در صورتی‌که به جای اینکه تولید و فیلمبرداری طولانی شود، باید پیش‌تولید فیلم کامل باشد.

خانی با بیان اینکه سینما به هیچ وجه با شبکه نمایش خانگی نمی‌تواند رقابت کند، بیان داشت: شرایط فعلی سینما خوب نیست، حتی در شرایط جنگ پلتفرم‌ها سود خوبی داشتند زیرا مردم در خانه فیلم می‌دیدند. امروز بخش خصوصی در مخاطره است زیرا هزینه بازیگرها بسیار بالا رفته و پلتفرم‌ها رقیب جدی سینما شده‌اند.

این پخش‌کننده سینما با بیان اینکه ساخت فیلم در بخش خصوصی ریسک بالایی دارد، گفت: باید طوری فیلم ساخت که هزینه‌های تولید پایین بیاید. اگر می‌خواهیم فیلم بسازیم، پیش‌تولید را جدی بگیریم و باید طوری فیلم بسازیم تا اصل پول برگردد. نکته مهم دیگر این است که برای ساختن فیلم از پخش‌کنندگان مشورت بگیرید تا به شما بگوید آیا این فیلمی که می‌خواهید بسازید موفق می‌شود یا نه. پیشنهاد من این است که یک پخش‌کننده در شورای پروانه ساخت حضور داشته باشد.

خانی درباره موضوعات فیلم‌ها خاطرنشان کرد: من معتقدم باید براساس فضای فعلی جامعه فیلم بسازیم و تلاش کنیم سرمایه در سینما باقی بماند. از پارسال تا الان پخش ۵۰ فیلم را قبول نکردم چون فیلم‌های ضعیفی بودند. فیلم را باید برای پرده سینما ساخت متاسفانه برخی فیلم‌ها آنقدر ضعیف هستند که حتی به برای اکران آنلاین نیز مناسب نیستند.

سعید خانی نقش دولت در پشتیبانی حقوقی از سینما را حیاتی خواند و گفت شبکه‌های ماهواره‌ای به محض اینکه فیلم‌ها و سریال‌ها در شبکه نمایش خانگی پخش می‌شوند، آن‌ها را برمی‌دارند و پخش می‌کنند و پیگیری‌های ما به جایی نرسیده است چون قانون کپی‌رایت در کشور ما وجود ندارد و هر کدام از این پلتفرم‌های ایرانی هم فیلم‌ها و سریال‌های روز جهان را بدون پرداخت کپی‌رایت پخش می‌کنند.

این تهیه‌کننده سینما در پاسخ به سوالی درباره هزینه تولید فیلم در ایران: هزینه فیلم رها را حدود ۱۵ میلیارد تومان عنوان کرد و گفت با مشارکت دادن بازیگران در فروش فیلم، بخشی از هزینه تولید را تأمین کرده است.

در ادامه سیدمصطفی احمدی تهیه کننده سینما در سخنان کوتاهی درباره هزینه فیلم‌ها گفت: هزینه فیلم سینمایی صبحانه با زرافه‌ها بین ۲۵ تا ۳۰ میلیارد بوده است و هزینه فیلم بی‌بدن ۲۸ میلیارد تومان بود که ۱۴ میلیارد آن را خودم و ۱۴ میلیارد آن را موسسه تصویر شهر تقبل کرد و خداروشکر بی‌بدن موفق شد هزینه خود را برگرداند و تصویر شهر توانست در فیلم‌های دیگری سرمایه‌گذاری کند.

احمدی در پایان خاطرنشان کرد: من سرمایه گذار فیلم سینمایی ساعت پنج عصر ساخته مهران مدیری نیز بودم که توانست سرمایه خود را در زمان فروش بازگرداند و فیلم درخت گردو را هم با هزینه شخصی ساختم که هرچند سود اقتصادی نداشت ولی تجربه‌های بسیار خوبی نصیبم کرد. کسانی که در جریان پروژه درخت گردو قرار می‌گرفتند باورشان نمی‌شد که این فیلم تماماً در بخش خصوصی تهیه شده است و دنبال ارتباط ما با نهادهای دولتی می‌گشتند.

سیدمصطفی احمدی سخنان خود را به اختصار بیان کرد و ترجیح داد بیشتر وقت خود را در اختیار حاضران برای بحث و تبادل نظر قرار دهد.

در این همایش افرادی همچون: علی دهکردی، امیر اثباتی، لادن طاهری، محمدحسین فرج، احمد امینی، فریبا کوثری، اصغر پورهاجریان، رسول بابارضا، علیرضا حسینی، سهیل موفق، محمدعلی حسین‌نژاد، سید امیر سیدزاده و… حضور داشتند.