آتش برای مهار علف‌های هرز تپه ۷۰۰۰ساله پوستچی

به گزارش خبرنگار ایلنا، بسیاری از محوطه‌های باستانی ایران پس از کاوش‌های باستان شناختی رها می‌شوند و حفاظت از آن‌ها به فراموشی سپرده می‌شود. شاید به همین دلیل است که بخشی از باستان‌شناس‌ها بر انجام ندادن کاوش‌های باستان شناختی در محوطه‌های باستانی پیش از طرح مصوب حفاظت از محوطه‌های باستانی تاکید دارند و معتقدند که پنهان ماندن محوطه‌های تاریخی زیر خاک امن‌تر از بیرون آوردن آن‌ها از دل خاک بدون داشتن برنامه حفاظت است.

تپه پوستچی شیراز از حدود یک دهه قبل براساس گزارش‌های موجود برای کاوش باستان شناختی در اختیار دانشگاه هنر شیراز قرار گرفت. این تپه باستانی که کاوش‌های باستان شناختی آن تاریخ شهر شیراز را به دوره پیش از تاریخ و حتی دوره نوسنگی و آغاز شکل گیری روستاهای بزرگ در آن دوره رساند، دو شب قبل به دلیل آن که انبوه علف‌های رشد کرده بر سطح آن طی سال‌ها دست نخورده باقیمانده بود، طعمه حریق شد.

حریق در تپه پوستچی شیراز که در فهرست آثار ملی کشور نیز ثبت شده است به اندازه‌ای وسیع بود که برای مهار آن از خودروهای آتش نشانی استفاده و آتش نشان‌ها برای مهارش اقدام کردند.

براساس گزارش‌های باستان شناختی، تپه پوستچی شیراز سفال‌های منقوش با نقوش هندسی خاص را در اختیار باستان‌شناس‌ها قرار داد که به همراه مهرهای یافت شده در لایه‌های باستان شناختی این تپه، باستان‌شناس‌ها دریافتند که ساکنان روستای که ۷ هزار سال قبل در شیراز فعلی شکل گرفته بود به نظام خان سالاری در دوران پیش از تاریخ اعتقاد داشتند.

علیرضا سرداری (سرپرست هیات کاوش باستان شناختی تپه پوستچی شیراز در سال ۱۴۰۱) در گفتگو با ایلنا اعلام کرد که سازه‌های معماری روستای کشف شده در تپه پوستچی که قدمت آن به دوره نوسنگی و پیش از تاریخ می‌رسد، از ملات خشت و چوب ساخته شده و چندین بار در همان دوره پیش از تاریخ دستخوش ساخت‌وساز، تخریب و بازسازی شده است. اقدامی که در عصر نوسنگی به دلیل استفاده از ملات ساده خشت و چوب در سازه‌های معماری امری طبیعی و مرسوم بوده است.

باستان‌شناسان همچنین براساس سفال‌های یافت شده در تپه پوستچی شیراز به این نتیجه رسیده بودند که قدمت این روستای باستانی به اواخر هزاره ششم پیش از میلاد می‌رسد و اوایل هزاره ششم پیش از میلاد می‌رسد. این دو دوره که به دوره شمس آباد و باکون در زبان باستان‌شناسی مشهور است با سفال‌های ساده که استفاده از کاه ساخته می‌شدند و همچنین سفال‌های منقوش نخودی رنگ از یکدیگر متمایز می‌شوند.

پنجمین فصل کاوش در تپه پوستچی شیراز مشخص کرد که نخستین لایه‌های باستانی این محوطه ثبت ملی شده کشور به ۷۳۵۰ سال پیش بازمی‌گردد و سکونت در روستای پیش از تاریخ شکل گرفته در تپه پوستچی به مدت ۶۵۰ سال تداوم یافته است. اما مردم این روستا حدود ۶۷۰۰ سال پیش از تپه پوستچی مهاجرت کردند که دلیل آن ممکن است به نبود آب و خشکسالی، بیماری و ارتفاع بالای تپه بازگردد.

تپه پوستچی که بخشی از آن در آتش سوزی شبانه دوشنبه گذشته طعمه حریق شد و علف‌های بلند قد روییده در این تپه باستانی چنان آتش گرفت که مهار آن با ورود نیروهای آتش نشانی ممکن شد، در دوره نوسنگی و پیش از تاریخ به اعلام باستان‌شناس‌ها حدود ۸۰۰ تا هزار نفر جمعیت داشته که نشانه آغاز شکل گیری روستاهای بزرگ در آن دوره از عصر نوسنگی و پیش از تاریخ بود.

اما یافته‌های بعدی در کاوش‌های باستان شناختی تپه پوستچی شیراز که شامل ابزارهای سنگی و استخوانی، دوک‌های نخ ریسی، مهره‌های تزئینی و صدف‌های کار شده بود به اعتقاد باستان‌شناس‌ها شکل گیری جامعه دامپروری در دوره پیش از تاریخی را نوید داده است.

تپه باستانی پوستچی شیراز حدود ۱۴ هکتار وسعت داشته است که به دلیل ساخت و سازهای شهری شیراز در دهه‌های گذشته این میزان وسعت به حدود ۴ هکتار رسیده است. اما همین مقدار باقیمانده از این محوطه باستانی توانسته است قدمت تپه پوستچی را از دوره ساسانی به لایه‌های زیرین‌تر و به عصر نوسنگی و پیش از تاریخ برساند.

اهمیت تپه پوستچی و کاوش‌های باستان شناختی آن مشخص کرد که این محوطه باستانی به اندازه‌ای مهم است که جدای از کاوش‌های باستان شناختی حفاظت از آن اهمیت بیشتری دارد. موضوعی که در سال‌های گذشته نادیده گرفته شده و حتی مجری کاوش‌های باستان شناختی این تپه یعنی دانشگاه هنر شیراز در رسیدگی به این تپه باستانی کوتاهی کرده است.

علیرضا سرداری در مورد تاثیر آتش سوزی‌های سطحی در محوطه‌های باستانی از جمله در تپه پوستچی گفت: درباره آتش‌سوزی تپه پوستچی می‌توان گفت آنچه آتش سوزی را تشدید کرد علف‌های سطحی روییده شده بر این تپه بود که بر لایه‌های سطحی خاک تاثیرگذار هستند.

او افزود: شدت آتش سوزی تاثیر زیادی بر میزان خسارات وارد شده بر لایه‌های خاک دارد و نباید اجازه داد که علف‌های هرز در سطح محوطه‌های باستانی بمانند و منجر به آتش سوزی سطحی شوند تا از آسیب به لایه‌های پایین‌تر از لایه‌های سطحی جلوگیری شود.