فرستادن بقایای انسان‌های باستانی به فضا، انتقاد باستان‌شناسان را به همراه داشت
برای اولین بار، بقایای فسیل شده بستگان انسان باستانی به فضا فرستاده شدند که انتقادات بسیاری از باستان‌شناسان و دانشمندان را به همراه داشت.
به گزارش خبرنگار ایلنا، ۸ سپتامبر بود که شاهد فرستاده شدن بخش‌هایی از سنگواره‌های دو تن از خویشاوندان باستانی انسان به نام‌های استرالوپیته کوس سدیبا (Australopithecus sediba) و انسان نالدی (Homo Naledi) به فضا بودیم.
این فسیل‌ها توسط لی برگر (کاوشگر انجمن نشنال جئوگرافیک و مدیر مرکز اکتشاف در دانشگاه ویتواترسرند در آفریقای جنوبی) که در کشف هر دو گونه نقش داشت، انتخاب شدند. در این سفر فضایی قطعه‌ای از استخوان ترقوه A. sediba با قدمت ۲ میلیون سال که در سال ۲۰۰۸ کشف شد، و یک استخوان شست از H. naledi، مرد ۳۰۰۰۰۰ساله که در سال ۲۰۱۳ کشف شد و هنوز برای باستان‌شناسان ناشناخته است، توسط فضاپیمای توریستی ویرجین به فضا فرستاده شدند.
استخوان‌های فسیل شده انسان‌های باستانی استرالوپیتکوس سدیبا و هومو نالدی در این لوله به لبه فضا رفتند
لی برگر در بیانیه‌ای خاطرنشان کرد که «سفر این فسیل‌ها به فضا نشان دهنده قدردانی بشر از مشارکت همه اجداد بشریت و خویشاوندان باستانی ما است.» البته متیو برگر نیز حدس می‌زند که این انسان‌ها «هیچ‌وقت در زندگی نمی‌توانستند به عنوان سفیران تمام اجداد بشر، چنین سفری باورنکردنی را ببینند.»
این واقعیت که این گونه‌های باستانی سفر خود به جو بالای زمین را درک نمی‌کردند، یکی از دلایلی است انتقادات بسیاری از انسان‌شناسان و باستان‌شناسان را درخصوص این پرواز فضایی به همراه داشته.
بقایای هومو نالدی، که استخوان شستش در ۸ سپتامبر ۲۰۲۳ در یک سفینه ویرجین گالاکتیک به لبه فضا فرستاده شد.
السیو ونزیانو (انسان‌شناس زیست‌شناختی) با اشاره به آنکه به طور خلاصه چهار موضوع اصلی مورد بحث قرار گرفته است، به لایوساینس گفت: ۱) عدم وجود توجیه علمی پرواز؛ ۲) مسائل اخلاقی مربوط به احترام به بقایای اجدادی انسان؛ ۳) دسترسی برگر به فسیل‌ها که تعداد کمی از محققین در آن سهیم هستند و ۴) ارائه نادرست عمل دیرین انسانشناسی از جمله موضوعات مورد بحث درخصوص سفر فضایی بقایای بستگان انسان باستانی است.
سفر فضایی فسیل‌ها به دلیل نداشتن هدف علمی به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است، به‌ویژه از آنجایی که نقص در این مأموریت می‌تواند نمونه‌های با ارزش را از بین ببرد. درخواست مجوز اولیه برگر، که در نهایت توسط آژانس منابع میراث آفریقای جنوبی (SAHRA) تایید شد، اشاره کرد که هدف از این سفر به جای پرداختن به هرگونه سوال علمی، ترویج علم و به رسمیت شناختن جهانی برای تحقیقات منشأ انسانی در آفریقای جنوبی بود.
جاستین والش (استاد هنر و باستان‌شناسی در دانشگاه چپمن در کالیفرنیا) نیز به لایو ساینس گفت: تأثیرات پرواز فضایی بر اقلام میراثی «منطقه‌ای برای مطالعه علمی نبوده است». باستان‌شناسان فضایی مانند من قطعاً به تأثیر محیط فضایی بر اقلام موجود در فضا علاقه‌مند هستند، اما فکر نمی‌کنم ما از میراثی از اینجا روی زمین به عنوان مقاله آزمایشی استفاده کنیم تا ببینیم چه چیزی چیست.
سونیا زاکرزوسکی (باستان‌شناس زیستی در دانشگاه ساوتهمپتون در بریتانیا) نیز تاکید دارد: من از اینکه به آن‌ها مجوز داده‌اند وحشت دارم. این علم نیست.
والش نگرانی‌های زاکرزوسکی را در مورد اخلاق پرواز تکرار کرده و گفته است: از آنجایی که استخوان‌های فسیل شده فقط نمونه‌های علمی نیستند، بلکه بقایای اجداد جمعی ما هستند، ما مدیون احترام به آن‌ها هستیم. با این حال، برای هدف این مجوز، به نظر می‌رسد که فسیل‌ها به عنوان بقایای دیرینه‌شناسی - و نه انسانی - طبقه‌بندی شده‌اند، که مسائل اخلاقی و حقوقی را مورد بررسی قرار می‌دهد، که به بحث علمی گسترده‌تر و مداوم درباره اینکه ما چه کسی را «انسان» می‌دانیم، صحبت می‌کند.
راشل کینگ (دانشیار مطالعات میراث فرهنگی دانشگاه کالج لندن) نیز عنوان کرده: آفریقای جنوبی به عنوان یک کشور مستقل می‌تواند دارایی ملی خود را هر طور که صلاح می‌داند مدیریت کند، از جمله پرتاب بخشی از آن به فضا مانند ایالات متحده، روسیه، دانمارک و دیگران. اما این واقعیت که از طریق چیزی شبیه به این روش‌ها که عموما در استانداردها نمی‌گنجند، ممکن است میراث باستان‌شناسی در معرض خطر تخریب قرار گیرند، چیزی است که باید همگان را از عواقب آن باخبر کرد.
بقایای فسیل شده Australopithecus sediba، که ترقوه آن در سفینه فضایی Virgin Galactic در ۸ سپتامبر ۲۰۲۳ به لبه فضا پرتاب شد.
حامد وحدتی نسب (باستان‌شناس و دیرینه شناس) نیز در صفحه اینستاگرام خود تاکید کرد: نظر من به عنوان یک مخالف این است که این کار کاملا اشتباه است. آن سنگواره‌ها میراث مربوط به علم بشریت هستند و برگر یا هر کس دیگری مالکشان نیست. در صورت رخ دادن اتفاقی برای فضاپیما (که کم هم نبوده) چه کسی برای این خسران پاسخگوست؟ و چگونه؟ اساسا چرا و برای پاسخ به چه پرسش علمی چنین ریسکی باید پذیرفته شود؟ تاثیر فضا روی سنگواره؟
او ادامه داده: شاید تنها بعد کمی مثبت آن، انجام تبلیغات پیرامون علم دیرین – انسانشناسی و جذب بودجه برای پروژه‌های علمی از صنایع باشد.
