فستیوال «کاوان» و ماجرای جزیره بی‌مجوز؛ وقتی موسیقی قربانی بی‌برنامگی می‌شود

به گزارش خبرنگار ایلنا از بندرعباس، فستیوال موسیقی و هنر «کاوان» در جزیره قشم که قرار بود به‌عنوان رویدادی فرهنگی و گردشگری با محوریت موسیقی بومی جنوب برگزار شود، در نخستین شب برگزاری با دستور توقف روبه‌رو شد؛ خبری که در ساعات ابتدایی با عنوان «لغو فستیوال» منتشر شد و واکنش‌های گسترده‌ای را در میان هنرمندان، فعالان فرهنگی و حتی مسئولان به‌دنبال داشت.

در حالی که فرماندار قشم تأکید دارد فستیوال لغو نشده و تنها اجرای شب نخست برای «هماهنگی‌های امنیتی» متوقف شده است، مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرده که اصولاً چنین فستیوالی هیچ مجوزی برای برگزاری نداشته است.

بی‌مجوز یا بی‌برنامه؟

بابک رضایی، مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد، در واکنش به این رویداد گفت: «ما مانند دیگران از طریق رسانه‌ها از برگزاری این فستیوال مطلع شدیم. هیچ درخواستی برای صدور مجوز از سوی برگزارکنندگان به دفتر موسیقی ارسال نشده بود.» او تأکید کرد که صدور مجوز برای فستیوال‌های موسیقی صرفاً در اختیار وزارتخانه است و حتی ادارات کل استانی نیز چنین مجوزی صادر نمی‌کنند.

به گفته او، در صورت برگزاری یک رویداد بدون مجوز رسمی، همه فعالیت‌های آن از جمله بلیت‌فروشی غیرقانونی محسوب می‌شود. رضایی همچنین تلویحاً منطقه آزاد قشم را متهم کرد که بدون طی مراحل قانونی و هماهنگی‌های لازم، اقدام به برگزاری فستیوال کرده است.

موضع فرمانداری: «لغو نشده، در حال هماهنگی است»

در مقابل، فرماندار قشم روایت متفاوتی دارد. او در گفت‌وگو با رسانه‌ها اظهار کرد: «زمینه اجرای این برنامه توسط منطقه آزاد قشم ایجاد شده و ما نیز در حال پیگیری برای اخذ مجوزهای قانونی هستیم تا از تبعات احتمالی جلوگیری شود. این فستیوال لغو نشده و صرفاً مجوز رسمی نداشته است.»

فرماندار همچنین تأکید کرد که از امشب برنامه‌های فستیوال در نقاط مختلف جزیره از سر گرفته می‌شود و توقف شب گذشته تنها برای تأمین امنیت و آرامش شرکت‌کنندگان بوده است.

تعارض گفتارها و سردرگمی مردم

این تناقض آشکار میان سخنان وزارت ارشاد و فرمانداری قشم، سبب سردرگمی هنرمندان، مسافران و مخاطبانی شده که بلیت تهیه کرده بودند. از یک‌سو سخن از لغو و غیرقانونی بودن برنامه است و از سوی دیگر، اعلام ادامه برگزاری فستیوال با حضور گروه‌های موسیقی جنوب.

چنین بی‌نظمی در هماهنگی میان نهادهای مسئول، نه‌تنها به اعتماد عمومی آسیب می‌زند بلکه هزینه سنگینی را نیز برای فعالان فرهنگی و گردشگری منطقه به همراه دارد.

نقدی بر نگاه تجاری به آیین‌های بومی

فارغ از جنبه اداری و قانونی، فستیوال «کاوان» با انتقادهایی از سوی هنرمندان و دغدغه‌مندان فرهنگی نیز روبه‌رو شد. در بخشی از برنامه‌های این فستیوال، اجرای آیین سنتی «زار» در نظر گرفته شده بود؛ آیینی که ریشه در فرهنگ و باورهای جنوب ایران دارد و اجرای آن در قالبی تجاری و سرگرم‌کننده، از نگاه بسیاری نوعی بی‌احترامی به میراث معنوی مردم منطقه تلقی می‌شود.

فعالان فرهنگی معتقدند که آیین‌ها و نمادهای بومی باید با حفظ حرمت و اصالت خود به مخاطب معرفی شوند، نه صرفاً برای جذب گردشگر و فروش بلیت. انتقادها بیشتر متوجه شرکت گردشگری برگزارکننده یعنی «جاباما» است که بدون مشورت کافی با اهالی فرهنگ و جامعه محلی، اقدام به طراحی این بخش‌ها کرده است.

منطقه آزاد قشم؛ فرصت یا چالش فرهنگی؟

منطقه آزاد قشم در سال‌های اخیر تلاش کرده با برگزاری رویدادهای گردشگری و فرهنگی، چهره‌ای جدید از جزیره ارائه دهد؛ اما ماجرای فستیوال «کاوان» نشان داد که بدون هماهنگی نهادی، این تلاش‌ها می‌تواند نتیجه‌ای معکوس داشته باشد.
وقتی رویدادی فرهنگی بدون مجوز رسمی آغاز می‌شود، در همان قدم اول اعتماد عمومی و مشروعیت فرهنگی خود را از دست می‌دهد.

در شرایطی که فستیوال‌های موسیقی می‌توانند زمینه‌ساز رونق فرهنگی و اقتصادی مناطق کمتر دیده‌شده باشند، بی‌برنامگی و ناهماهنگی میان نهادهای تصمیم‌گیر، عملاً این فرصت را به بحران تبدیل می‌کند.

در انتظار پاسخ روشن

اکنون پرسش اصلی این است که چه نهادی مسئول این نابسامانی است؟ اگر وزارت ارشاد از برگزاری بی‌اطلاع بوده، چرا منطقه آزاد قشم بدون مجوز اقدام کرده است؟ و اگر فرمانداری مجاز به صدور مجوز بوده، چرا هماهنگی لازم با شورای تأمین و وزارتخانه انجام نشده است؟

فستیوال کاوان می‌توانست الگویی برای تعامل میان فرهنگ، گردشگری و اقتصاد باشد، اما به‌دلیل نبود مدیریت واحد و شفاف، در نخستین گام به حاشیه رفت.