ایلنا از سیستان و بلوچستان گزارش می دهد؛
دانش آموزان فاقد مدارک هویتی از تحصیل محرومند/خانواده ها با یارانه برای فرزندان شان کفش می‌خرند
قوانین سخت انضباطی در مدارس نباید باعث ترک تحصیل دانش‌آموزان شود
گویا دیگر تحصیل علم و نوشتن مشق را هم باید به فهرست بلندبالای نیازهای پرهزینه خانواده‌های ایرانی اضافه کرد. خانواده‌هایی که در کنار دیگر مشکلات معیشتی باید دغدغه شروع سال تحصیلی را داشته و تأمین دفتر و مداد فرزندانشان را هم بیش از پیش داشته باشند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، گویا دیگر تحصیل علم و نوشتن مشق را هم باید به فهرست بلندبالای نیازهای پرهزینه خانواده‌های ایرانی اضافه کرد. خانواده‌هایی که در کنار دیگر مشکلات معیشتی باید دغدغه شروع سال تحصیلی را داشته و تأمین دفتر و خودکار فرزندانشان را هم بیش از پیش داشته باشند.
چراکه قیمت لوازم التحریر نیز همچون بسیاری از کالاها در سال جاری رشد قابل توجهی داشته و خانواده‌ها به دلیل این رشد قیمتی با چالش‌های گوناگونی مواجه شده‌اند.
بیش از نیمی از جمعیت شهر زاهدان در سکونتگاه‌های غیررسمی و مناطق حاشیه‌نشین زندگی می‌کنند. مناطقی که فاقد بسیاری از استانداردهای لازم برای زندگی شهری هستند و خانواده‌های ساکن آن اغلب با مشکلات اقتصادی جدی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
ارتباط مستقیمی میان فقر اقتصادی و بازماندگی از تحصیل دانش‌آموزان در این مناطق وجود دارد. خانواده‌های پرجمعیت، با داشتن پنج تا شش فرزند، قادر به تأمین هزینه‌های آموزشی و لوازم‌التحریر نیستند. در کنار این مسائل، برخی باورهای فرهنگی و اجتماعی نیز مانع ادامه تحصیل به‌ویژه برای دختران می‌شود؛ به‌طوری‌که بسیاری از آنها پس از مقطع ابتدایی از مدرسه بازمی‌مانند.
توان خرید لوازم مدرسه را ندارم
«زهرا» مادر ۳۵ سالهای است که در محله شیرآباد زاهدان زندگی می‌کند. او سه فرزند مدرسه‌ای دارد و در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا می‌گوید: دو فرزندم در مقطع دوم و پنجم ابتدایی مشغول تحصیل هستند، اما تاکنون نتوانسته‌ام برای آنها کیف و دفتر تهیه کنم. همسرم کارگر روزمزد است و بسیاری از روزها بدون درآمد به خانه بازمی‌گردد. فرزندانم با کیف و لوازم التحریر کهنه سال گذشته به مدرسه می‌روند و این موضوع موجب ناراحتی عمیق آن‌هاست. نگرانم این شرایط باعث شود رغبتی به ادامه تحصیل نداشته باشند.
او ادامه می‌دهد: دخترم اکنون در سن حساسی قرار دارد. بسیاری از خانواده‌های اطراف ما، دخترانشان را زودتر از مدرسه بیرون می‌آورند و به ازدواج وادار می‌کنند. تمام تلاش من این است که چنین سرنوشتی برای فرزندانم رقم نخورد، اما فشارهای مالی، ادامه تحصیل را بسیار دشوار کرده است.
ناچارم به فرزندانم بگویم از لوازم التحریر سال گذشته خود استفاده کنند
«عبدالله» پدر ۴۲ سالهای که چهار فرزند مدرسه‌ای دارد و ساکن زابل است، چنین روایت می‌کند: هزینه‌های تهیه نوشت افزار و کتاب برای خانواده‌ای پرجمعیت مانند ما بسیار سنگین است. ناچار شدم به فرزندانم بگویم از لوازم التحریر سال گذشته استفاده کنند، هرچند بسیاری از صفحات دفاتر آن پاره و ناقص است. معلمان نیز به‌درستی چنین وضعی را نمی‌پذیرند و همین مسئله موجب سرخوردگی فرزندانم می‌شود.
او با تأثر می‌افزاید: پسرم که امسال باید وارد دوره متوسطه اول می‌شد، وقتی متوجه شد توان خرید کیف و لباس فرم را ندارم گفت امسال مدرسه نمی رود. این موضوع به شدتت نگرانم کرده است. احساس می‌کنم آینده فرزندانم به دلیل فقر اقتصادی در معرض نابودی قرار گرفته است.
تأمین هزینه‌های اولیه آموزش به چالشی بزرگ برای ما تبدیل شده است
مریم ، مادر ۳۸ سالهای است که همسرش به صیادی در چابهار، مشغول است. او در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا بیان می‌کند: شوهرم تنها در روزهایی که دریا آرام است، قادر به صید و کسب درآمد است و همین امر زندگی ما را به‌شدت متزلزل کرده است. دو دخترم در مقطع سوم و ششم ابتدایی تحصیل می‌کنند، اما به دلیل ناتوانی مالی نتوانسته‌ام لوازم‌التحریر نو برایشان تهیه کنم. هر روز با شرمندگی به مدرسه می‌روند و این موضوع برای من رنج‌آور است.
وی ادامه می‌دهد: در بسیاری از خانواده‌های اطراف ما، دختران پس از یادگیری خواندن و نوشتن از مدرسه بازمی‌مانند و ازدواج می کنند. آرزو دارم فرزندانم بتوانند تحصیل خود را ادامه دهند و آینده‌ای متفاوت از من داشته باشند، اما تأمین هزینه‌های اولیه آموزش حتی برای خرید چند دفتر ساده، به چالشی بزرگ برای ما تبدیل شده است.
دانش آموزان فاقد مدارک هویتی نمی توانند در مدارس ثبت نام کنند
یک فعال اجتماعی هم در این باره در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا توضیح می‌دهد: نزدیک به نیمی از جمعیت زاهدان در حاشیه‌نشینی زندگی می‌کنند. این خانواده‌ها اغلب پرجمعیت هستند و هزینه‌های تحصیل فرزندان خود را نمی‌توانند تأمین کنند. از سوی دیگر، برخی خانواده‌ها فاقد مدارک هویتی‌اند و همین امر سبب می‌شود فرزندانشان امکان ثبت‌نام در مدارس را از دست بدهند.
وی ادامه می‌دهد: پس از دوران کرونا، موج گسترده‌ای از بازماندگی از تحصیل، به‌ویژه در میان دختران، پدید آمد. بسیاری از این کودکان به جای مدارس رسمی به مکاتب سنتی و قرآنی روی آورده‌اند. این روند در بلندمدت می‌تواند موجب بروز آسیب‌های اجتماعی از جمله کودک‌همسری و چندهمسری شود.
ضرورت ایجاد مدارس برای بازماندگان از تحصیل
این فعال اجتماعی با اشاره به اقدامات انجام‌شده در سالهای اخیر می‌گوید: از سال ۹۸ تاکنون، ۱۶ مدرسه ویژه بازماندگان از تحصیل در حاشیه زاهدان ایجاد شده است. با این حال، مشکل اصلی همچنان پابرجاست. بسیاری از خانواده‌ها حتی توان خرید لوازم تحریر ابتدایی را ندارند. این مسئله هرساله تکرار می‌شود و موجب حذف تدریجی شمار زیادی از دانش‌آموزان از چرخه آموزش رسمی می شود.
ضرورت نظام مند شدن توزیع لوازم‌التحریر توسط خیرین در سیستان و بلوچستان
نماینده شورای عالی استان‌ها در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، با اشاره به مشکلات دانش‌آموزان در تأمین لوازم‌التحریر و لباس فرم مدارس، گفت: در بخش پوشش دانش‌آموزان پسر، خوشبختانه مشکل خاصی وجود ندارد و لباس محلی رسمی آنان در مدارس پذیرفته می‌شود. تاکنون نیز گزارشی مبنی بر بروز مشکل در این زمینه از سوی خانواده‌ها، نهادهای اجتماعی یا شوراها دریافت نشده است.
فاروق اعظمی افزود: اما در مورد لباس فرم دختران، قطعاً کمبودها و مشکلاتی وجود دارد که بعضاً در فضای رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی منعکس می‌شود. بر اساس مراجعات مردمی و تماس‌ها با شورای استان، این مسئله جدی است. هرچند مدیران مدارس به‌ویژه در جنوب و شمال استان همکاری‌های خوبی دارند، اما لازم است مؤسسات خیریه در این زمینه به‌جای کمک‌های پراکنده و احساسی، در چارچوب مشخصی با آموزش و پرورش و مدیران مدارس هماهنگ شوند. به این ترتیب، دانش‌آموزان نیازمند شناسایی می‌شوند، اندازه لباس‌ها دقیق گرفته می‌شود و مسئله به‌صورت اصولی حل خواهد شد.
نماینده شورای عالی استان‌ها با اشاره به وضعیت لوازم‌التحریر دانش‌آموزان خاطرنشان کرد: در فضای مجازی افراد زیادی اعلام آمادگی می‌کنند تا به دانش‌آموزان کم‌برخوردار کمک کنند. اما آنچه مشاهده می‌شود، نبود یک سامانه یا نظام توزیع درست از سوی آموزش و پرورش است. همین مسئله باعث شده است که برخی خیرین به دستگاه رسمی اعتماد نکنند و ترجیح دهند به‌صورت مستقیم ورود کنند. به نظر من، خیرین حتماً باید توزیع کمک‌ها را با آموزش و پرورش هماهنگ کنند تا این اقلام به دست دانش‌آموزان واقعا نیازمند برسد. در غیر این صورت، در یک منطقه اقلام مازاد توزیع می‌شود و در جای دیگر، دانش‌آموزان محروم از دریافت آن بازمی‌مانند.
اعظمی در ادامه به تجربه‌های موفق اشاره کرد و گفت: در منطقه آزاد تجاری ـ صنعتی چابهار، مدیرعامل سازمان مبلغ ۳۰ میلیارد تومان اعتبار برای تأمین لوازم‌التحریر دانش‌آموزان در چهار شهرستان ساحلی (چابهار، کنارک، دشتیاری و راسک) اختصاص داده است. این اقدام ارزشمند می‌تواند الگویی برای سایر مناطق استان باشد.
قوانین سخت انضباطی نباید باعث ترک تحصیل دانش‌آموزان شود
وی همچنین درباره برخی سخت‌گیری‌ها در مدارس اظهار داشت: نباید فراموش کنیم که اجرای قوانین انضباطی در مدارس باعث ترک تحصیل دانش‌آموزان شود. خود من در دوران مدیریت مدارس، شاهد دانش‌آموزی بودم که به دلیل نداشتن کفش مناسب مورد مؤاخذه قرار گرفت. پس از بررسی متوجه شدیم خانواده او از نظر مالی در تنگناست و منتظر دریافت یارانه بودند که به توانند برای فرزندشان کفش بخرند. در چنین شرایطی، باید از زاویه دید خانواده‌ها و مشکلات واقعی آنان تصمیم بگیریم و نه از سر لجاجت یا برخورد خشک انضباطی. در آن مورد خاص، با کمک همکاران، کفش برای دانش‌آموز تهیه شد و این روند در سالهای بعد نیز ادامه یافت.
نماینده شورای عالی استان‌ها در پایان تأکید کرد: امروز بیش از هر زمان دیگر نیاز داریم نگاه انسانی و واقع‌بینانه به مشکلات دانش‌آموزان داشته باشیم. هرگونه تصمیم‌گیری در مدارس باید با توجه به شرایط خانواده‌ها و با هدف جلوگیری از ترک تحصیل انجام شود.
گزارش: فائقه راغی
