بلاتکلیفی «هورالعظیم» در برزخ دیپلماسی / یک میلیون نفر در اهواز زیر آتش و خاکستر نفس می کشند

به گزارش خبرنگار ایلنا، بخش عراقی هورالعظیم در آتش می‌سوزد و دودش به چشم اهواز می‌رود، ریه‌های تنفسی خوزستان زیر دود و خاکستر مسدود شده و اهواز دیگر نفس ندارد.

این روزها سرزمین آب و شرجی و نخلستان، که نفس‌هایش زیر آتش و دود خاکستر «هور العظیم» به شماره افتاده، به قلب تپنده بحران تنفسی کشور بدل شده است.

همین چند کلمه پیشین توضیح شرایط هوایی است که جمعیت بیش از یک میلیون نفری شهر اهواز هر لحظه در آن نفس می‌کشند.

سوختن فلرها، فعالیت صنایع بزرگ، پدیده گرد و غبار و ریزگرد و فعالیت‌های سنگین نفتی تا توانستند به آلودگی هوای اهواز و دیگر شهرهای خوزستان دامن زدند و سلامت ساکنان این استان را در تیررس حملات زیستی خود قرار دادند، تا آنجا که بیش از یک هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا در خوزستان در سال گذشته تایید شده است.

آماری از بیماران بستری اهواز به دلیل آلودگی هوا، در دست نیست!

تماس‌ها و پیامک‌های ارسالی با معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی اهواز نتیجه ندارد، آماری از آخرین وضعیت بستری شدن بیماران در اهواز به دلیل آلودگی هوا در دسترس نیست. اما در گذشته گزارش‌هایی از افزایش مراجعه به بیمارستان‌ها به دلیل مشکلات تنفسی و قلبی ناشی از آلودگی هوا منتشر شده است.

کنشگران محیط زیست سالهاست که فریاد می‌زنند؛ قطع حقابه تالاب ها، تیر خلاص به سلامت زیستی است.

نمونه عینی این وضعیت، خشک‌شدن هورالعظیم – این تالاب حیاتی و مشترک میان ایران و عراق – در قلب این بحران است.

دغدغه مندان زیستی بارها و بارها از تریبون‌های مختلف هشدار داده‌اند که مرگ تالاب‌ها یعنی مرگ سرزمین و قطع شریان حیاتی محیط زیست.

اگرچه دود بی‌تدبیری‌ها سالهاست که در چشم مردم خوزستان لانه کرده و دردشان دیگر آسمان خاکستری و زمین سوزان نیست، درد مردم این خطه از غرب کشور انفعال مدیران و تصمیمات خلق الساعه بی‌نتیجه ایست که سالهاست گوش آنان را از شعارهای پوچ و تو خالی پر کرده است.

دیگر در این سرزمین مردم دلخوش به شعارها نیستند، چرا که پزشکان با صراحت از ارتباط مستقیم آلاینده‌ها با شیوع انواع سرطانها، سکته‌های قلبی، آلزایمر، دیابت و سایر بیماری‌ها هشدار می‌دهند، اما آیا متولیان این استان برای جلوگیری از این بحران‌های یاد شده اقدامی کرده اند؟

بی‌توجهی به حقابه تالاب ها، عامل اصلی آلودگی هوای خوزستان

در همین رابطه یک کنشگر محیط زیست با تأکید به دلایل اصلی آلودگی هوای استان خوزستان می‌گوید: شاید مهمترین عامل آلودگی هوای خوزستان، بی‌توجهی به حقابه تالاب هاست.

محمد درویش، با اشاره به پنج تالاب حیاتی استان خوزستان (هورالعظیم، شادگان، بامدژ، میانگران و شیمبار) تصریح می‌کند: «متاسفانه هیچ‌یک از این تالاب‌ها حقابه‌شان را دریافت نمی‌کنند و بخش بزرگی از مساحت این تالاب‌ها خشک و تبدیل به چشمه‌های تولید گرد و خاک شده‌اند که همین موضوع باعث کاهش ظرفیت گرمایی ویژه شده و از بستر این تالاب‌های خشک شده، غبار فراوانی در فضا منتشر می‌شود.»

قطب صنعت نفت ایران، زیر سلطه آتش و فلرینگ

بر اساس تحقیقات انجام شده، سهم صنعت در آلودگی هوای کلانشهر اهواز ۶۵ درصد است که ۸۵ درصد این آلودگی مربوط به فعالیت فلرینگ هاست.

این کنشگر محیط زیست کشور، در این باره می‌گوید: وجود فلرها در قطب صنعت نفت ایران، عامل دیگر آلودگی هوای خوزستان است که هنوز هیچ طرح قابل توجهی برای مهار آن‌ها ارائه نشده است و «متاسفانه میلیاردها متر مکعب گاز در قالب فلرها از مشعل پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و چاه‌های نفت خارج و با افزایش ضریب آلایندگی و جزیره گرمایی، کیفیت زیست‌پذیری خوزستان را کاهش می‌دهد.

او سومین عامل آلودگی هوای خوزستان را وسعت اراضی کشاورزی در این استان می‌داند و می‌افزاید: «در زمانی که این اراضی زیر کشت نیستند، پهنه‌های وسیعی برای تولید گرد و خاک محسوب می‌شوند و اصولاً کشتزارهای رها شده به‌عنوان یکی از عوامل مهم تولید گرد و خاک محسوب می‌شوند.»

این کنشگر محیط زیست، معتقد است: ناترازی و عدم تعادل اکولوژی در میانرودان عراق از دیگر عواملی است که گرد و خاک فراوانی از این منطقه را به سمت ایران هدایت می‌کند.

درویش تصریح می‌کند: طرح‌های بلند پروازانه ترکیه با سدسازی در بالادست رود دجله و فرات، طرح‌های آزمندانه‌ای از جمله نهر سوم یا نهر صدام که در زمان صدام حسین در عراق انجام شد و همچنین دریاچه بزرگ ۸۲میلیارد متر مکعبی که در سراسر شمال بغداد توسط صدام حسین به منظور نگهداری آب دجله و فرات طراحی شد، باعث شده تا حالا پس از خشک شدن این دریاچه، چشمه‌های وسیع گرد و غبار شکل بگیرد و با وزش بادهای غالب از غرب به شرق خوزستان و بسیاری از استان‌های غربی ما را متاثر این گرد و غبار کند و نکته آخر اینکه سوزاندن عمدی کشتزارها و نیزارهای که سبب می‌شود بر میزان آلایندکی خوزستان متاسفانه اضافه شود.

مدیر کل هواشناسی خوزستان: آتش سوزی بخش عراقی «هورالعظیم» یک مسأله عادیست!

در این میان مدیر کل هواشناسی استان خوزستان در گفت و گویی کوتاه با خبرنگار «ایلنا» آلودگی فعلی هوای این استان را ناشی از آتش سوزی بخش عراقی «هورالعظیم» عنوان می‌کند و می‌گوید: این یک مسأله عادی و طبیعی است که همه‌ساله اتفاق می‌افتد.

اگرچه محمد سبزه زاری، از ارائه هر گونه آماری به این رسانه خودداری کرد اما بر اساس اعلام سامانه پایش کیفی هوای کشور، آلودگی هوا در شهرهای خوزستان تداوم و اهواز در وضعیت خطرناک قرار دارد.

آنگونه که سامانه پایش کیفی هوای کشور یکشنبه ۲۲ تیرماه نشان می‌دهد؛ هوای ۱۰ شهر خوزستان آلوده است که از این تعداد، هوای اهواز در وضعیت خطرناک قرار دارد.

طبق اندازه‌گیری ذرات معلق به میزان ۲.۵ میکرون، وضعیت شهر اهواز با شاخص ۵۰۰ میکروگرم بر مترمکعب در وضعیت خطرناک تنفسی قرار دارد.

همچنین شهرهای امیدیه با شاخص ۱۰۳، اندیمشک ۱۵۰، باغملک ۱۰۴، بهبهان ۱۳۰، ماهشهر ۱۵۸، دزفول ۱۳۲ و شادگان ۱۱۸ برای گروه‌های حساس ناسالم اعلام شده است.

براساس این گزارش وضعیت هوا در آغاجاری، دزپارت، شوش، گتوند، لالی و مسجدسلیمان به علت نبود آلودگی، قابل قبول گزارش شده است. هوای شهر اندیکا در روز گذشته سالم و پاک گزارش شده است.

۲۲ هزار هکتار از جغرافیای عراقی «هورالعظیم» طعمه حریق شده است

در همین پیوند، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان، عامل اصلی آلودگی هوای این روزهای این استان را آتش‌سوزی‌های گسترده در بخش عراقی تالاب «هورالعظیم» عنوان می‌کند که دود این حریق به سمت شهرهای رفیه، بستان، هویزه و سوسنگرد در حال گسترش است.

محمد جواد اشرفی، در گفت و گو با «ایلنا» با تاکید بر اینکه در ماه‌های اخیر بارها این آتش سوزی‌ها تکرار شده، اعلام می‌کند: «از ابتدای سال‌جاری تاکنون ۲۲ هزار هکتار از جغرافیای «هورالعظیم» عراق طعمه آتش شده که عمدتاً ناشی از کمبود آب در بخش عراقی تالاب است، در بخش ایرانی تالاب به دلیل وجود آب با عمق حدود سه متر، آتش‌سوزی‌های کمتری رخ داده اما خطر انتقال حریق از بخش عراقی به دلیل وزش باد و پرتاب ذرات سوخته وجود دارد. »

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان خوزستان‌عدم برنامه ریزی صحیح و اصولی در تخصیص حقابه تالاب هورالعظیم در عراق را عامل اصلی این بحران زیست محیطی عنوان می‌کند که باید چاره‌ای اساسی اندیشید.

لزوم استفاده فوری از هواپیمای آبپاش برای کنترل آتش سوزی «هور العظیم»

او از رایزنی‌های سازمان حفاظت محیط زیست در قالب روابط دیپلماتیک با وزیر محیط زیست عراق خبر می‌دهد و می‌افزاید: رئیس سازمان محیط زیست کشور در حال برنامه‌ریزی برای جلسه با وزیر محیط زیست کشور عراق برای تبادل نظرها و ارائه خواسته به حق ایران برای تأمین حقابه تالاب هورالعظیم در قسمت عراقی است تا از آتش سوزی‌ها و همچنین خیزش گرد و غبار جلوگیری کند.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان خوزستان تصریح می‌کند: اگر با طرف عراقی به نتیجه نرسیم باید به لحاظ قانونی اقدام کنیم. البته احتمال می‌دهم این موضوع در دستور کار مقامات کشور باشد، اما ترجیح می‌دهیم به لحاظ حفظ مسائل همجواری و همسایگی از طریق رایزنی و به صورت دوستانه مسائل را مرتفع کنیم.

اشرفی می‌گوید: فعلأ تنها راهکار برای برون رفت نسبی از این بحران زیستی، استفاده فوری از هواپیماهای آب‌پاش است که می‌تواند ۱۰ الی ۲۰ درصد از این فاجعه زیست محیطی را کنترل کند، اما راهکار اساسی رهاسازی آب در محدوده تالاب هور العظیم است.

او اضافه می‌کند: در حال حاضر نیاز آبی تالاب هور العظیم، بر اساس مصوبه حقابه تالاب در فصل خشکسالی و تنش شدید آبی، ۲۵ متر مکعب در ثانیه است که در حال حاضر کمتر از پنج متر مکعب در ثانیه آب وارد تالاب می‌شود لذا تأمین حقابه حداقلی این تالاب در دست پیگیریست.

در این میان مردم خوزستان مذاکره با وزیر محیط زیست و مسئولان عراق در ارتباط با کنترل بحران آتش سوزی‌های «هور العظیم» را بی‌نتیجه می‌دانند، زیرا معتقدند که در سالیان گذشته نیز این مذاکرات انجام شده اما این روابط دیپلماتیک نتیجه‌ای نداشته و از همین رو خواستار اقدام فوری مسئولان ایران و شکایت بین المللی از نهادهای زیست محیطی این کشور هستند.

به گزارش خبرنگار ایلنا، هورالعظیم آخرین بازمانده تالاب‌های بین‌النهرین در جنوب‌غربی کشور، بیش از ۳۰۰ هزار هکتار وسعت دارد که یک‌سوم آن در ایران و دوسومش در عراق است،

تالابی که دامنه پیشروی آتش سوزی‌های این روزها در بسترش علاوه بر آلودگی هوا و تخریب نیزارها و زیستگاه پرندگان مهاجر، باعث کاهش اکسیژن آب و مرگ ماهی‌ها می‌شود، موضوعی که مدیر کل محیط زیست خوزستان به صراحت به آن اشاره و تاکید می‌کند که دود ناشی از حریق «هورالعظیم» سلامت ساکنان شهرهای غربی خوزستان را به شدت تهدید می‌کند.

گزارش: آمنه سپهر