مریم منصوری:
قصه‌ای فولکلور، موزیکال و شاعرانه متاثر از بیژن مفید/هزار و یک شب منبعی غنی از قصه‌ها و فرهنگ عامیانه ایرانی است
مریم منصوری «هزار و یک شب» را منبعی غنی از قصه‌ها و فرهنگ عامیانه ایرانی خواند و گفت: در «اسب آبنوس» سعی کردیم از روایت‌های ایرانی مانند هزار و یک شب که از منابع قصه‌گویی ایرانی و به شیوه روایت‌های فولکلر است استفاده کنیم و البته روایت شاعرانه و موزیکال کار هم تحت تاثیر نمایشنامه‌های بیژن مفید است.
مریم منصوری (نمایشنامه‌نویس) که «اسب آبنوس» او در هفدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی تهران مبارک اجرا می‌شود، درباره این اثر به خبرنگار ایلنا گفت: «اسب آبنوس» نمایشنامه‌ای اقتباسی از «هزار و یک شب» است که تحت تاثیر نمایشنامه‌های بیژن مفید نوشته شده است؛ بیژن مفید در نمایشنامه‌هایش خیلی تحت تاثیر قصه‌گویی اصیل و فولکلور ایرانی بود و ما هم در این کار سعی کردیم از روایت‌های ایرانی مانند هزار و یک شب که از منابع قصه‌گویی ایرانی و به شیوه روایت‌های فولکلر است، استفاده کنیم و البته روایت شاعرانه و موزیکال کار هم تحت تاثیر نمایشنامه‌های اوست.
منصوری یادآور شد: در بررسی‌های هزار و یک شب شناسانی نظیر میا گرهارت مشخص شده قصه «اسب آبنوس» تمام المان‌های قصه‌های ایرانی هزار و یک شب را دارد و مهم‌ترین عنصرش سفر برای رسیدن به معشوق است. اما ما در دراماتیزه کردن این قصه سعی کردیم از یک زبان شاعرانه و در عین حال دراماتیک استفاده کنیم.
این نمایشنامه‌نویس و کارگردان ویژگی مهم قصه را انتزاعی بودن همه چیز خواند و گفت: در قصه‌ها، تمام یک ماجرا در یک جمله اتفاق می‌افتد و همه چیز خیلی مختصر است اما در نمایشنامه همه چیز مشروح و مفصل است یا به عبارت دیگر، در قصه با سطح مواجهیم اما در نمایشنامه با حجمی از آن روبه‌رو می‌شویم شاید به خاطر همین است که در قصه، زمان، گذشته است اما در نمایشنامه همه چیز در اکنون اتفاق می‌افتد. من خیلی سعی کردم در این قصه از رنگ‌آمیزی‌های متفاوت استفاده کنم؛ مثلا وقتی کاراکترم در قصه به بازار شام می‌رود کاراکترهایی با لحن‌ها و پیش‌زمینه‌های متفاوت وارد اثر کردم.
منصوری با اشاره به استفاده از دو نوع زبان در نمایشنامه گفت: زبان کاراکترهای کوچه و خیابان خیلی با زبان کاراکترهایی که در قصر پادشاه پارس یا یمن هستند متفاوت است. در مشهورترین کار بیژن مفید یعنی شهر قصه، او نمایش و داستانش را به قلب فولکلور می‌برد یعنی ما آنجا با زبان شکسته قصه‌های عامیانه مواجه‌ایم. اما در این قصه از هزار و یک شب، با دو قشر و دو طیف از کاراکترها روبرو هستیم؛ یک قشر آنهایی هستند که زندگی‌شان در کاخ می‌گذرد و در نتیجه از زبان فاخرتری برخوردارند و در کنارشان کاراکترهای کوچه و خیابان را داریم که زبان‌شان به فرهنگ فولکلور و عامیانه نزدیک است.
او با بیان اینکه «تلاش کردم در اسب آبنوس از یک رنگ‌آمیزی متنوع استفاده کنم» گفت: از یک طرف با زبان فاخر و زبان ادبیات مکتوب مواجه‌ایم و از طرف دیگر از ویژگی‌های ادبیات عامیانه و زبان شکسته استفاده کرده‌ایم.
منصوری نمایشنامه «اسب آبنوس» را از برگزیدگان مسابقه نمایشنامه‌نویسی جشنواره تئاتر کودک و نوجوان سال گذشته خواند و گفت: آغاز نگارش این نمایشنامه دو سال پیش، همزمان با فراخوان جشنواره نمایش عروسکی بود اما به زمان مقرر نرسید در نهایت جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان باعث شد این متن تمام شده و به عنوان اثر برگزیده هم انتخاب شود.
او با اشاره به بازنویسی متن برای این اجرا گفت: در نسخه اولیه خیلی به قصه هزار و یک شب وفادار بودم اما بعد از بازبینی اول، کارگردان (مریم ضیایی) گفت این کار خیلی پر پرسوناژ است و باید برایش عروسک‌های زیادی بسازیم و در نتیجه تصمیم گرفتم از تعداد شخصیت‌ها کم کنم. قصه «اسب آبنوس» در هزار و یک شب در سه سرزمین ایران، یمن و رم می‌گذرد اما کارگردان پیشنهاد داد برای یک سوم نهایی اثر کار دیگری کنیم؛ برای همین دوباره دست به دامن خود هزار و یک شب شدم و از قصه‌های دیگرش المان‌هایی مانند عفریت، طلسم و جادو را گرفتم. به این ترتیب سرزمین رم را کاملا کنار گذاشته و یک کاراکتر کاملا فانتزی و عروسکی به اسم «عفریت سفید» وارد قصه کردیم که در قصه اسب آبنوس هزار و یک شب نبود اما در سایر قصه‌های این کتاب دیده می‌شود. به این ترتیب پایان‌بندی نمایشنامه اتفاقا جادویی‌تر و هزار و یک شبی‌تر شد.
نمایشنامه‌نویس «اسب آبنوس» با بیان اینکه از اول قرار بود نمایشنامه را برای تئاتر عروسکی بنویسد، گفت: خانم ضیایی (کارگردان اثر) دو سال پیش مرا دعوت کرد که برایش یک نمایشنامه عروسکی بنویسم و پیشنهاد من این بود که سراغ قصه «اسب آبنوس» هزار و یک شب برویم چراکه از سال‌ها پیش آرزو داشتم اقتباس نمایشی از روی قصه‌های هزار و یک شب داشته باشم. خانم ضیایی هم از ابتدا برای جشنواره تئاتر عروسکی به من پیشنهاد همکاری دارد. با توجه به کارهایی که آقای بهروز غریب‌پور در چند سال اخیر در قالب نمایش عروسکی روی فرهنگ ایرانی انجام داده این ایده برای من پررنگ‌تر شد که هزار و یک شب منبعی غنی از قصه‌ها، کاراکترها و رنگ‌ها و فرهنگ عامیانه ایرانی است که می‌توان آن را در قالب نمایش عروسکی ارائه کرد. و البته با پیشنهادی که کارگردان در مرحله تمرین ارائه داد کار به لحاظ فانتزی و تخیل، عروسکی‌تر شد.
نمایش «اسب آبنوس» براساس متنی از مریم منصوری و به کارگردانی مریم ضیایی است که در هفدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی تهران مبارک اجرا می‌شود. لیلی حسینی، آندریا نوشاد و الناز سلیمانی بازیگران نقش «شهرزاد» و لیلی حسینی، مهیار احمدی، آناهیتا خسروی، فرهاد تفرشی، محمود نوری، رضا بیات و راشین رضایی صداپیشه‌های نمایش هستند. زینب اشرف‌زاده، رضا بیات، نرگس صفامنش، راشین رضایی، حسین قدیمی، زهره اسماعیلی، مهدیه محرابیان و مینا احمدی عروسک‌گردان‌های نمایش به شمار می‌آیند. همچنین طراحی لباس مریم ضیایی و طراحی صحنه کاری از فاطمه زعفرانی است.
