«رخ مادر» شعار نمی‌دهد/ هشت سال دفاع مقدس بخش مهمی از تاریخ معاصر است

امیرحسین اکاتی کارگردان و تهیه‌کننده مجموعه تلویزیونی «رخ مادر» که با موضوع روایت مستند زندگی مادران شهید در سه فصل از شبکه یک سیما روی آنتن تلویزیون رفت، در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره ساخت این مجموعه تلویزیونی گفت: از فصل اول، زمانی که قرار شد مجموعه‌ای برای مادران شهدا طراحی کنیم به این موضوع توجه داشتیم که بتوانیم اثری خلق کنیم تا در فضای فرمی و بصری خاصی کار شود که تابحال نمونه‌اش دیده نشده است.

اکاتی خاطرنشان کرد: به همین منظور بیشترین تمرکز را بر فیلمنامه داشتیم و سعی کردیم از سراسر کشور به سوژه‌هایی بپردازیم که بیشترین قابلیت را برای روایت در یک مجموعه جذاب داشته باشند. فصل دوم این مجموعه علاوه بر تهیه‌کنندگی چند قسمت را هم کارگردانی کردم و در فصل سوم با توجه به تجربه‌ای که در دو فصل قبلی کسب کرده بودم و با توجه به اینکه به یک نگاه کلی رسیده بودیم تصمیم بر این شد که بازسازی را هم به مجموعه اضافه کنیم و خودم کارگردانی همه قسمت‌ها را بر عهده گرفتم.

وی افزود: از بازخوردهایی که داشتیم باید بگویم که بسیاری از مخاطبان به متفاوت بودن نگاه و فضای فرمی و بصری اثر اشاره داشتند و این دقیقاً همان چیزی است که ما در تیم خودمان بر آن تأکید داشتیم و می‌خواستیم اتمسفر و فضای فرمی متفاوتی طراحی کنیم. در مجموعه «رخ مادر» صرفاً به مصاحبه با مادران شهید در مقابل دوربین تکیه نکردیم و ما در هر قسمت به این نکته توجه داشتیم که چگونه می‌توانیم به این مادران نزدیک شویم و قصه‌شان را به شکلی متفاوت روایت کنیم. ما در ۴۵ قسمت توانستیم ۴۵ پرتره بسازیم که هر کدام فضای فرمی و ساختار قابل قبولی دارند و در کنار هم در یک فرم واحد و ساختار منسجم قرار می‌گیرند.

این کارگردان در ادامه تأکید کرد: مستندسازی با موضوع ایثار و شهادت برخلاف آنچه که تصور می‌شود، کار سختی است و در مورد این مجموعه ما با افرادی روبرو هستیم که مسن هستند و انرژی و حوصله چندانی برای همراهی با تیم تولید ندارند. از آنجا که ما روایتی مستند را در نظر داشتیم نیازمند همراهی کامل سوژه‌ها بودیم و این مسئله کار را سخت می‌کرد در حالیکه اگر ما به سراغ ساختار داستانی می‌رفتیم کارمان احتمالاً راحت‌تر بود.

اکاتی خاطرنشان کرد: سعی داشتیم در پرداختن به زندگی مادران شهید کشف و شهودهایی داشتیم باشیم و یکی از مهم‌ترین مسائل این بود که به نگاه‌های تربیتی این مادران بپردازیم و کشف کنیم که آن‌ها چه نگاهی را در تربیت فرزندانشان دنبال می‌کردند که توانستند افرادی تربیت کنند که برای دفاع از وطن از جانشان گذشتند و شهید شدند. این افراد قطعاً از دل مولفه‌های تربیتی خاصی بیرون می‌آیند که ما سعی کردیم بدون هیچ دخل و تصرفی برای دراماتیک کردن موضوع آن مولفه‌ها را کشف کرده و به مخاطب ارائه دهیم. به نظر من همه این افراد به خودی خود زندگی‌شان حاوی مولفه‌های دراماتیک بسیاری است که نیازی به تلاش ما برای دراماتیک کردن ندارد. بسیاری از این مادران با وجود سن و سال بالا فعالیت‌های فرهنگی دارند و آن تربیتی که برای فرزندانشان به کار بردند را امروز هم به شکل‌های دیگری در جامعه به کار می‌برند.

این کارگردان درباره ارتباط نسل جوان و نوجوان با مجموعه‌هایی چون «رخ مادر» گفت: یکی از اصلی‌ترین چالش‌ها و مسائل در ساخت چنین آثاری برقراری ارتباط نسل امروز با آن است. ما به همین منظور سراغ شعار دادن نرفتیم، قصه آدم‌هایی عادی را روایت کردیم که والدین امروزی و نوجوانان و جوانان نسل زد هم می‌توانند با آن‌ها ارتباط برقرار کنند. ما این مادران را در کنار نسل امروز هم قرار دادیم و خیلی وقت‌ها شاهد ارتباطی جالب و جذاب بین مادران و جوانان و نوجوانان امروزی بودیم.

وی درباره انتخاب سوژه‌ها در این مجموعه گفت: برای ما پژوهش مهم‌ترین و حساس‌ترین مرحله بود. پژوهشگر ما و تیم پژوهش به هر استان می‌رفت و آن‌جا از مادران شهیدی که در قید حیات بودند اطلاعاتی کسب می‌کرد و بعد در مرحله دوم ما یک غربالگری در انتخاب سوژه‌ها داشتیم. هر سوژه قصه‌هایی داشت که تیم پژوهش ما در آن شهر درباره این قصه‌ها نیز پژوهش می‌کرد و ما دوباره غربالگری می‌کردیم تا بر اساس تعداد مستندهایی که برای هر استان در نظر داشتیم، افرادی را انتخاب کنیم و برای ساخت مستند به سراغشان برویم.

اکاتی با اشاره به اضافه شدن بخش بازسازی در فصل سوم، اظهار کرد: در فصل سوم با توجه به سوژه‌هایی که داشتیم و پژوهشمان در مرحله اول به این نتیجه رسیدیم که این سوژه‌ها قابلیت این را دارند که بخش‌هایی از قصه‌هایشان را بازسازی کنیم و نکته دیگر این بود که بسیاری از لوکیشن‌های مربوطه هم به همان شکل مانده بودند و تغییری نداشتند و ما می‌توانستیم از این قابلیت برای بازسازی دقیق استفاده کنیم. قطعاً تصاویر بازسازی ارتباط با سوژه را راحت‌تر می‌کنند و ما در فصل سوم با توجه به شرایط موجود تصمیم گرفتیم این بخش را به هر قسمت اضافه کنیم.

این تهیه‌کننده با اشاره به اینکه ارتباط با نسل امروز با مجموعه یکی از اولویت‌های اصلی «رخ مادر» است، تصریح کرد: دفاع مقدس بخش مهمی از تاریخ معاصر ما است و مادران شهید هم شخصیت‌های مهمی در این برهه تاریخی هستند. ما باید تاریخمان را به نسل امروز نشان دهیم و مهم‌تر از هر چیز در این مسئله چگونه روایت کردن و چگونه به تصویر کشیدن است. جنگ تحمیلی هشت‌ساله و دفاع مقدس ما بخش ویژه‌ای از تاریخ است که جایگاه مهمی دارد و نوجوانان و جوانان امروزی هم نسبت به آن می‌توانند کنجکاو باشند اما در شرایطی که این نسل، امروز در فضای مجازی با انواع محتواهای جذاب روبرو است چگونه روایت کردن مسئله بسیار مهمی‌ست. به همین دلیل سعی کردیم از لحاظ بصری، هر قسمت این مجموعه چشم‌نواز باشد و تصاویر کارت پستالی و فضای کلی اثر به مخاطب آرامش بدهد و خوشبختانه لوکیشن‌ها هم این ظرفیت را در اختیار ما قرار می‌دادند. ما سعی کردیم از شهرهای مختلف یک قصه با مولفه‌های لازم برای ارتباط با مخاطبان نسل زد داشته باشیم و خوشبختانه شاهد بودم که بسیاری از نوجوانان نه تنها با این مجموعه ارتباط برقرار کرده‌اند، بلکه دیدن آن را به دیگران نیز پیشنهاد می‌دهد.

اکاتی در پایان تأکید کرد: «رخ مادر» شعار نمی‌دهد، ما نمی‌خواستیم حرف عجیبی بزنیم و سعی کردیم روایتی کاملاً مستند داشته باشیم و حتی فرم مصاحبه را هم رو به دوربین انتخاب کردیم تا این حس تداعی شود که سوژه با مخاطب ارتباطی بی‌واسطه دارد. ما ایرانی‌ها عاشق قصه شنیدن هستیم و به نظر من اگر شما قصه‌ای جذاب روایت کنید امکان برقراری ارتباط با مخاطب ایجاد می‌شود و فکر می‌کنم ما توانستیم به سراغ افرادی برویم که قصه‌های جذابی داشتند و طیف‌های مختلفی از جامعه را با خود همراه کردند.