بیژن نفیسی در گفت‌وگو با ایلنا مطرح کرد؛
اگر چند صدایی در رسانه ملی ایجاد نشود، رسانه‌های خارجی جایگاه قدرتمندتری پیدا می‌کنند/ به رسانه‌هایی در ابعاد جهانی نیاز داریم
بیژن نفیسی معتقد است که رسانه ملی برای کسب اعتبار و جایگاه خود باید به چند صدایی توجه ویژه داشته باشد چراکه در غیر این صورت رسانه‌های خارجی در بین مردم جایگاه قدرتمندتری پیدا می‌کنند.
بیژن نفیسی روزنامه‌نگار و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، اظهار کرد: رسانه در همه جای دنیا نقشی چشم‌گیر در مسائل مختلف دارد و یکی از ارکان هر حکومت است؛ اگر چهار رکن برای هر حکومت در نظر بگیریم و نیروهای نظامی، اقتصاد و روابط سیاسی را از اصلی‌ترین بخش‌های یک حکومت بدانیم قطعاً رسانه یکی از آن چهار پایه هر حکومت است. وظایف رسانه مشخص است و باید اطلاع‌رسانی و آگاهی‌سازی را برای جامعه فراهم کند و نگاهش نباید در اطلاع‌رسانی محدود به یک قشر خاص باشد و قطعاً لازم است که عموم مردم و سلایق مختلف را در بر بگیرد.
نفیسی خاطرنشان کرد: ما تجربه هشت سال دفاع مقدس را داریم که در آن رسانه نقشی بسیار کلیدی داشت. تعداد رسانه‌ها و مطبوعات ما بسیار کمتر از امروز بود ولی رسانه مرجعیت داشت و مردم از طریق همین رسانه‌های داخلی در جریان همه مسائل قرار می‌گرفتند. امروز رسانه همین نقش کلیدی را دارد و علاوه بر اینکه اخبار رویدادهای روز را به مخاطبانش ارائه می‌دهد لازم است که نگاهی تحلیلی هم داشته باشد. در ارائه نگاه تحلیلی باید سلایق و دیدگاه‌های مختلف فرصت ابراز داشته باشند و این اتفاق کمک می‌کند که ما جایگاه رسانه‌های خودمان را که بر اساس ضوابطی مشخص فعالیت می‌کنند نسبت به دیگر رسانه‌ها که در شبکه‌های اجتماعی بدون در نظر گرفتن ضوابط لازم فعال هستند، ارتقا دهیم. در واقع همانطور که صحت اخبار در یک رسانه موجب اعتباربخشی آن می‌شود، امکان ابراز نگاه‌ها و سلایق مختلف هم به رسانه اعتبار می‌دهد.
وی افزود: ارائه خبر از سوی رسانه نیازمند یک دانش است و به همین دلیل هم در کشور ما رشته‌های مختلف ارتباطات وجود دارد، با این حال امروز هر کس که گوشی موبایلی در دست دارد می‌تواند صاحب یک رسانه باشد و وقتی چنین وضعیتی پیش آمده رسانه‌های رسمی و به خصوص رسانه ملی باید پذیرای بیان عقاید و دیدگاه‌های مختلف باشد تا کل جامعه را پوشش دهد و دیگر کسی در جامعه احساس نکند که صدایی در رسانه ملی ندارد و باید به سراغ دیگر رسانه‌ها برود؛ رسانه‌هایی که اکثراً بر اساس برداشت‌های خاص خودشان می‌خواهند از آب گل‌آلود ماهی بگیرند یا صاحبان این رسانه‌ها تخصص کافی در این امر را ندارند. رسانه‌های ما باید دارای اعتباری باشند که بتوانند رسانه‌های خارجی را خنثی کنند وگرنه فیلتر کردن و استفاده از پارازیت ماهواره‌ای نتیجه‌ای ندارد و می‌تواند مخاطب را حتی نسبت به این شبکه‌ها کنجکاوتر کند. در مقابلِ رسانه‌هایی که مخرب عمل می‌کنند باید ما عملکرد رسانه‌ای‌مان را بهتر کنیم؛ فرمول ساده‌ای وجود دارد که می‌گوید شایعه مساوی با اهمیت ضربدر ابهام (شایعه = اهمیت * ابهام) است و ما برای اینکه شایعه را از بین ببریم باید در آنسوی معادله اهمیت یا ابهام را صفر کنیم؛ اکثراً اهمیت در اختیار ما نیست به هر حال رویدادی رخ داده که مهم است و جامعه نسبت به آن کنجکاوی دارد، پس ما باید ابهام را به صفر برسانیم، وقتی ابهام را از بین ببریم، شایعه هم صفر می‌شود و این قدرتی است که لازم است رسانه‌های ما داشته باشند.
نفیسی در پاسخ به پرسشی درباره اینکه آیا رسانه‌های ما قدرت مقابله با شایعه‌سازی را دارند یا خیر، گفت: خطوط قرمز در شرایط خاص مشخص است، در زمان جنگ تحمیلی هشت‌ساله هم این خطوط قرمز وجود داشت و ما رعایت می‌کردیم، مثلاً درباره جابجایی نیروهای نظامی نباید اطلاع‌رسانی می‌کردیم یا حتی برخی مواقع برای گمراه کردن دشمن ممکن بود اطلاعاتی غلط را رسانه‌ای کنیم که این هم کمک رسانه به نیروهای مسلح بود و البته اطلاع‌رسانی درباره بمباران‌ها هم محدودیت‌هایی وجود داشت اما درباره تحلیل‌ها نباید محدودیتی وجود داشته باشد، افراد با دیدگاه‌های مختلف باید در رسانه ملی امکان حضور داشته باشند و همه اطلاعات و تحلیل‌ها نباید از یک زاویه دید به مردم ارائه شود. طبیعتاً اگر ما نتوانیم چند صدایی را در رسانه ملی ایجاد کنیم، کسانیکه مخالف آن دیدگاه غالب هستند یا دیدگاه غالب برایشان قانع‌کننده نیست به سراغ رسانه‌های دیگر می‌روند و مرجعیت تلویزیون از بین می‌رود.
وی افزود: در یک ماه گذشته که شرایط کشور متفاوت و حساس شده به نظر من صداوسیما می‌توانست مسائل را بسیار بهتر پوشش دهد و عملکرد بهتری داشته باشد. البته شاهد بودیم که صداوسیما مورد حمله موشکی اسرائیل قرار گرفت و مشکلاتی به وجود آمد اما لازم است که این رسانه زودتر از هر رسانه دیگری درباره اتفاقات رخ داده پوشش زنده داشته باشد. از طرفی رسانه ملی باید در دوران‌های مختلف به ارتباط با گروه‌های سیاسی مختلف روی می‌آورد تا چند صدایی را به اوج خود برساند. ممکن است نظراتی که گروه‌های مختلف سیاسی مطرح می‌کنند با نظرات بسیاری از شخصیت‌های سیاسی مخالف باشد، هیچ ایرادی ندارد چون ما با تضارب آرا و دیدگاه‌های گوناگون می‌توانیم به راه حل درست و منطقی برسیم. جنگ به همه افراد جامعه آسیب می‌زند و همه باید در صداوسیما شنونده دیدگاهشان باشند و تلویزیون باید در کنار گذاشتن اختلاف‌ها پیش‌قدم باشد که البته علاوه بر تلویزیون، همه رسانه‌ها می‌توانند چنین رویکردی داشته باشند و فکر می‌کنم ابراز عقاید مختلف در سپهر رسانه‌ای کشور مسئله بسیار پراهمیتی است.
این روزنامه‌نگار تأکید کرد: بیان دیدگاه‌ها و عقاید مختلف موجب جلب اعتماد مخاطب می‌شود. رسانه‌ها و به خصوص رسانه ملی باید این نکته را در نظر داشته باشد که با ارائه اطلاعات غلط در یک بزنگاه مهم ممکن است همه اعتبار خود را از دست بدهد اما جلب اعتماد مخاطب یک شبه امکانپذیر نیست و به دست آوردن یا ترمیم آن بسیار سخت و زمانبر است.
وی با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر به دلایل مختلف به جایگاه و اعتبار رسانه ملی آسیب وارده شده، گفت: بدست آوردن جایگاه و اعتبار لازم در این شرایط خاص و در این زمان محدود برای تلویزیون بسیار سخت است. متأسفانه مسئولان رسانه ملی سال‌ها به مرجعیت این رسانه و اعتباربخشی به آن توجه نکردند و حالا در این بزنگاه قطعاً نمی‌توانند به یکباره همه اعتبار از دست رفته را کسب کنند اما هر جا که جلوی ضرر گرفته شود منفعت است و کاش رسانه ملی از همین امروز رویه خود را در جهت جلب اعتماد همه اقشار جامعه تغییر دهد و مطمئن باشید که اگر این سیاست را در پیش بگیرد، می‌تواند در آینده به رسانه‌ای بسیار معتبر در بین مردم تبدیل شود.
نفیسی تأکید کرد: ما برای مقابله با رسانه‌ها و شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان معمولاً اولین و جدی‌ترین اقداممان استفاده از پارازیت است تا مردم نتوانند این شبکه‌ها را ببینند اما در شرایط تکنولوژی جدید این کار دیگر امکانپذیر و نتیجه‌بخش نیست. راه چاره در این شرایط این است که ما با استفاده از قدرت رسانه‌های خودمان واقعیت‌ها را به مخاطب خود برسانیم. برخی مواقع که ما باید سیاست رسانه‌ای خاصی داشته باشیم، مثل زمان جنگ شاهد هستیم که برخی شخصیت‌های خارجی بهتر از خودمان از ما دفاع می‌کنند اما از آنجا که ما با این شخصیت‌ها مشکل داریم اصلاً به روی خودمان نمی‌آوریم که چنین شخصیتی از ما حمایت کرده است. متأسفانه برخی مواقع تا این حد شاهد بسته بودن فضا هستیم و ما بسیاری از فرصت‌ها را به همین دلیل از دست می‌دهیم. هر کس در هر جای دنیا از ما دفاع کرد و به مسائلی چون نقض قوانین بین‌المللی از سوی رژیم صهیونیستی و محکوم کردن این تجاوزات اشاره داشت می‌تواند مورد توجه رسانه‌های ما باشد و نظرش در رسانه‌های ما انعکاس پیدا کند. ما باید رسانه‌هایی با ابعاد جهانی داشته باشیم، به کشور کوچک قطر توجه کنید، او رسانه‌ای چون «الجزیره» دارد که با بسیاری از رسانه‌های معتبر دنیا مقایسه می‌شود ولی ما از این مسئله مهم همیشه غافل بودیم. امروز یکی از اساسی‌ترین وظیفه رسانه‌ها این است که انسجام و اتحاد ایجاد کند و این مهم با کسب اعتبار و جایگاه محقق می‌شود.
وی افزود: ما هم می‌توانیم رسانه‌هایی مثل «الجزیره» داشته باشیم اما قطعاً ایجاد چنین رسانه‌ای زمانبر است. وقتی قطر چنین رسانه‌ای دارد به این معناست که آن‌ها سال‌ها پیش به اهمیت رسانه پی برده‌اند و یک شبه چنین اعتباری کسب نکرده‌اند. ما امروز حرف‌های بسیاری داریم که جهان باید بشنود، در طول تاریخ ایران، این کشور هیچ‌گاه به هیچ کشور دیگری حمله نکرده اما همین اروپاییان را نگاه کنید که وحشیگری‌های بسیاری در کارنامه خود دارند و امروز ژست انسانیت و تمدن می‌گیرند و کسی هم به گذشته آن‌ها توجهی ندارد. آمریکایی‌ها در جنگ ویتنام، عراق و… جنایت‌های بزرگی مرتکب شدند، اسرائیل در تاریخ ۸۰ ساله‌اش هیچ زمان بدون جنگی ندارد و مدام مشغول تجاوز و جنگیدن با کشورهای مختلف است ولی ما به دلیل ضعفمان در رسانه نتوانستیم این مسائل را به افکار عمومی در دنیا منتقل کنیم. ما باید به میدان رسانه هم مثل میدان جنگ توجه کنیم.
نفیسی درباره دلیل‌عدم موفقیت تلویزیون در شکل‌گیری شبکه‌ای معتبر در عرصه جهانی گفت: دلیل شکست ما در شکل‌گیری یک رسانه و شبکه بسیار معتبر در جهان این است که ما یک سویه به قضایا نگاه کردیم، باید سعی می‌کردیم که علایق و سلایق مختلف را در رسانه‌مان بیان کنیم، حتی اگر کسی علیه ما صحبت می‌کرد هم باید صحبت‌هایش در رسانه‌های ما منتشر می‌شد تا مخاطب به این نتیجه برسد که با یک رسانه بی‌طرف روبرو است. اشتباه ما این است که ما فقط به سیاست رسانه و رویکردی که داریم توجه کردیم در حالیکه رسانه باید سیاستش بی‌طرفی باشد و اگر قرار است جهتگیری هم داشته باشیم باید این جهتگیری در تحلیل‌ها از زبان تحلیلگرها بیان شود و حتی در بحث تحلیل هم ما باید دیدگاه‌های مخالف را هم بیان می‌کردیم و اجازه می‌دادیم که نمایندگانی در رسانه‌هایمان داشته باشند. وقتی شما دیدگاه‌های مختلف را در رسانه‌تان مطرح می‌کنید اعتماد مخاطب را به دست می‌آورید ولی تا امروز رسانه ما هدفش این بوده که به جای تحلیلگرهای مخالف و موافق خودش نظراتش را بیان کند. چنین رسانه‌ای حتی ممکن است بخش قابل توجهی از مخاطبان موافق خود را هم از دست بدهد و با این اتفاق در بزنگاه‌هایی مثل جنگ کارآمدی چندانی نداشته باشد.
وی در پایان تصریح کرد: من منکر سیاست‌ها و جهتگیری‌های رسانه‌ها نیستم اما جهتگیری رسانه نباید از زبان خود آن رسانه به صورت مستقیم بیان شود، باید در تضارب آرا و صحبت تحلیلگران، رسانه به پیگیری سیاست‌های خود توجه کند و حتی در برخی موارد ممکن است صد در صد نتواند نظر خود را به کرسی بنشاند اما با احترام به مخاطب و ایجاد امکان قضاوت و نتیجه‌گیری توسط او به اعتباری ارزشمند می‌رسد. رسانه ملی باید این نکته را هم در نظر داشته باشد که وقتی فقط یک سیاست را دنبال می‌کند و در چرخه تکرار برخی مسائل تأکیدی قرار می‌گیرد به مرور زمان علیه آن مسئله‌ای که تکرار و تأکید می‌شود، عمل می‌کند.
