ایلنا گزارش می دهد؛
حکمیت یونسکو در پرونده عبور مترو از ۲۰ متری میراث جهانی اصفهان/ اختلاف مدیران شهری و وزارت میراث تعیین تکلیف مترو مسجد عتیق را به یونسکو کشاند
مدیر پایگاه‌های میراث فرهنگی اصفهان: یونسکو مخالفت کند دولت جلوی عبور مترو از کنار مسجد عتیق را می‌گیرد
پرونده اختلاف مدیریت شهری و وزارت میراث فرهنگی بر سر تعیین تکلیف خط دو مترو اصفهان که قرار است از فاصله ۲۰ متری مسجد ثبت جهانی شده جامع اصفهان و از عمق ۲۵ متری زمین عبور کند، کار را به حکمیت یونسکو در این پرونده ثبت جهانی شده کشاند و حالا کارشناسان یونسکو هستند که نظر نهایی را برای عبور مترو خط دو مترو از کنار این میراث جهانی شهر اصفهان اعلام می‌کنند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، مسجد جامع اصفهان که در بافت تاریخی این شهر قرار دارد، یکی از کهن‌ترین و مهم‌ترین مساجد ایران است که سیر تحول معماری اسلامی را طی حدود ۱۳۰۰ سال به نمایش می‌گذارد. ساخت این مسجد به سال ۸۴۱ میلادی بازمی‌گردد و نخستین بنای اسلامی است که الگوی چهار ایوانی کاخ‌های ساسانی را وارد معماری مذهبی کرد. گنبدهای دوجداره آن نیز نوآوری مهمی در مهندسی معماری اسلامی هستند. این مسجد نمونه‌ای ارزشمند از ترکیب سبک‌های مختلف معماری اسلامی از دوره‌های عباسی، آل بویه، سلجوقی، ایلخانی، تیموری و صفوی است که با وجود مرمت‌های متعدد صورت گرفته بر بنا، اصالت آن در نوع مصالح به کار رفته، طراحی و کاربری مذهبی حفظ شده است.
مسجد جامع اصفهان همچنین کهن‌ترین مسجد حفظ شده از نوع خود در ایران است که به الگویی برای طرح‌های بعدی ساخت مساجد در سراسر آسیای مرکزی تبدیل شد. این مسجد بیش از ۲۰ هزار متر مربع وسعت دارد.
مسجد جامع اصفهان در سال ۱۳۱۰ به شماره ثبت ۹۵ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در سال ۱۳۹۰ نیز در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت جهانی شد.
حالا مسجد عتیق اصفهان با موضوع پیچیده‌ای به نام عبور مترو از فاصله ۲۰ متری مواجه شده و آنطور که سیدمهدی موسوی موحد، مدیر پایگاه میراث ملی و جهانی استان اصفهان به ایلنا خبر داده است، تعیین تکلیف عبور خط دو مترو اصفهان از فاصله ۲۰ متری این مسجد به یونسکو واگذار شده است.
موسوی موحد در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا و در پاسخ به این سوال که آیا عبور خط دوم مترو اصفهان از فاصله ۲۰ متری مسجد جامع عتیق اصفهان برای این اثر ثبت جهانی شده خطرساز است یا خیر؟ گفت: خط مترو هنوز از کنار مسجد عبور نکرده است و حدود ۲ کیلومتر با این میراث جهانی فاصله دارد. وزارت میراث فرهنگی نیز طی نامه‌ای در حال اطلاع‌رسانی به یونسکو در مورد عبور این خط از ۲۰ متری مسجد جامع اصفهان است تا اظهارنظر کارشناسان یونسکو در این زمینه ارسال شود.
مدیر پایگاه میراث ملی و جهانی استان اصفهان گفت: مترو خط دو قرار است از فاصله کمتر از ۲۰ متری مسجد جامع اصفهان و در عمق ۲۵ متری زمین از زیر نقطه‌ای که زمانی در دهه‌های قبل زیرگذر میدان امام علی (ع) احداث شد عبور کند.
او افزود: سه گزینه درباره خط ۲ مترو اصفهان مطرح بود که یکی از آن‌ها عبور مترو از فاصله ۲۵ متری مسجد عتیق و از زیر زیرگذر احداث شده بود و گزینه‌های دیگر عبور از بافت تاریخی و از زیر برخی بناهای تاریخی اصفهان بود که این دو گزینه مورد مخالفت قرار گرفت و گزینه عبور مترو از ۲۰ متری مسجد عتیق فعال ماند.
موسوی موحد تاکید کرد: مکاتبات زیادی با شهرداری و قطار شهری اصفهان از طریق وزارت خانه و اداره کل استان اصفهان صورت گرفته و در تمام این مکاتبات مخالفت میراث فرهنگی با این اقدام مطرح شده است.
او با اشاره به وجود مطالعات پیوست و مطالعات فرهنگی و اجتماعی عبور خط ۲ مترو اصفهان از کنار مسجد جامع و ثبت جهانی شده این شهر افزود: با وجود این مطالعات، به دلیل نزدیک بودن خط مترو به مسجد جامع عتیق اصفهان که در فهرست یونسکو نیز ثبت شده است و مخاطراتی که ممکن است این خط برای مسجد جامع اصفهان ایجاد کند، اداره کل میراث فرهنگی و وزارت میراث فرهنگی مخالفت صریح خود را با انجام این پروژه اعلام کرده اند.
مدیر پایگاه میراث ملی و جهانی اصفهان با تاکید بر این که خط مترو از حریم درجه یک مسجد عتیق اصفهان عبور می‌کند، افزود: ۵ سال است جلسات متعدد برای تعیین تکلیف این پروژه حتی در این سطح که منجر به دلخوری بین ارگان‌های مرتبط شده و به مجامع مختلف و استانداری اصفهان هم کشید، برگزار شد. ولی در نهایت قرار شد وزارت میراث فرهنگی گزارشات مرتبط و مطالعات صورت گرفته را برای یونسکو ارسال و توضیح دهد که مترو به چه دلیل از ۲۰ متری مسجد عتیق اصفهان عبور می‌کند و بحث مطالعات علمی و مقاوم‌سازی و ارتعاشات و پیوست علمی طرح را نیز به آن‌ها ارایه کند.
سیدمهدی موسوی موحد با تاکید بر تداوم اختلافات درخصوص مترو خط دو اصفهان و عبور این خط از ۲۰ متری مسجد جامع ثبت جهانی شده اصفهان همچنان وجود دارد اعلام کرد: در نهایت تعیین تکلیف موضوع عبور خط دو مترو از کنار مسجد عتیق اصفهان به یونسکو و کارشناسان کمیته میراث جهانی این سازمان واگذار شد تا آن‌ها در مورد این پروژه نظر بدهند و مشکلات بعدی گریبانگیر میراث فرهنگی نشود.
مدیر پایگاه میراث ملی و جهانی استان اصفهان با اعلام این که دستگاه حفاری خط مترو حدود دو کیلومتر تا رسیدن به کنار مسجد عتیق اصفهان فاصله دارد گفت: هنوز بر سر عبور این خط از ۲۰ متری این میراث جهانی اصفهان بحث هست و عبور این خط از کنار این اثر هنوز نهایی نشده است.
مدیر پایگاه میراث ملی و جهانی استان اصفهان در پاسخ به این سوال ایلنا که آیا احتمال مخالفت یونسکو با اجرای این پروژه در کنار مسجد عتیق اصفهان وجود دارد و اگر این پروژه بدون در نظر گرفتن ارزش‌های میراث جهانی مسجد عتیق ادامه یابد سرانجام آن در یونسکو چه می‌شود؟ گفت: هنوز نمی‌توان در مورد نظر یونسکو اعلام نظر کرد. اما با توجه به فاصله خط دو مترو اصفهان با مسجد جامع عتیق اصفهان و آجری بودن این بنا احتمال نظر منفی یونسکو درباره عبور مترو از کنار این میراث جهانی وجود دارد که باز هم می‌گویم امکان پیش بینی نظر کارشناسان جهانی در این پرونده وجود ندارد. ولی باید مراقب باشیم دچار عواقب بعد از آن نشویم. چون ممکن است در صورت عبور این خط از کنار مسجد عتیق این اثر در فهرست آثار در خطر قرار بگیرد و با توجه به این که ایران عضو کمیته میراث جهانی یونسکو است، اگر یونسکو تشخیص دهد که مترو نباید از این محدوده عبور کند، دولت و وزارت میراث فرهنگی چاره‌ای جز مخالفت با این پروژه نخواهند داشت. چون مسجد عتیق در فهرست میراث جهانی بذر ثبت شده و حتما جلوی این اتفاق گرفته می‌شود.
مریم جلیلوندفرد
