ارادت نتها و سازها و نواها به امام اول شیعیان+صوت
یکی از هنرهایی که همواره در مناسبت های مذهبی و ملی در پرداختن به شخصیت های برجسته موفق عمل کرده، موسیقی است. در میان مناسبت های مذهبی زادروز امام اول شیعیان علی (ع) یکی از اتفاقات مهمی است که واسطه ابراز ارادت موزیسین های و خواننده ها به ایشان بوده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، موضوع مهم درباره هنر این است که تنها وجهه سرگرم کننده آن مورد توجه نیست. هنر به طور کلی باید ضمن فرهنگ‌سازی در بخش‌های مختلف جامعه زبان گویای مردم با لحنی زیباشناسانه و هنرمندانه باشد. بدون شک به واسطه هنرهایی چون موسیقی، تئاتر و سینما مواجهه مستقیم‌تری با مسائل مختلف دارند لذا می‌توانند با به کارگیری عناصر مهم هر رشته به بیان واقعیات جامعه بپردازند.
در کل هنر در تاریخ ایران همواره به واسطه آیین‌ها و مناسک موقعیت‌هایی را برای شکرگزاری از معبود ایجاد کرده و جز این موضوع واسطه‌ای برای پرداختن به بزرگان درگذشته و معاصر محسوب می‌شده است. با این تفاسیر باید گفت هنر آیینه‌ای است که می‌توان چهره بزرگان تاریخ را در آن نمایاند و در این میان موسیقی بستر مناسبی برای پرداختن به شخصیت‌های مهم است. این پرداختن به بزرگان با زبان نتها و کلام رویه‌ای تازه نیست و از دیر باز وجود داشته است.
در این مسیر تاریخی از مقطعی به بعد اسلام وارد ایران می‌شود و این اتفاق خواه‌ناخواه بخش‌های جدیدی را به فرهنگ اقوام مختلف افزوده است. نگاهی به آداب و رسوم و آیین‌ها و مناسک مذهبی مناطق که البته بسیاری از آنها منسوخ و فراموش شده‌اند گواهی بر این ماجراست. از طرفی در موسیقی مقامی شهرهای مختلف همواره مدح و ثنای پیامبر اسلام (ص) و مولای متقیان و دیگر ائمه بخشی مهم و قابل احترام است.
اما توجه به ائمه اطهار صرفا محدود به موسیقی مقامی نیست و حال می‌توان گفت پاپ نیز برای خوانندگان و موزیسین‌های معتقد به معنویت بستری برای عرض ارادت به معبود و ائمه اطهار است. در همین راستاست که برخی خوانندگان از اواخر دهه هفتاد تا به امروز آثاری را به مناسبت‌های مختلف برای امامان و معصومین خوانده‌اند. باید گفت اگر قرار به بررسی تحلیلی این مبحث باشد باید مقوله روضه و مداهی را از موسیقی جدا کرد.
امام اول شیعیان یکی از بزرگان دین ماست که همواره از سوی اقشار مختلف جامه مورد ارادت‌های بسیار بوده است. علی (ع) علاوه بر امام اول شیعیان بودن یکی از بزرگترین شخصیت‌های جهان اسلام است که گفتار و عملش با هیچ فرد زمینی دیگری قابل مقایسه نیست. کافی است کتاب ماندگار و با ارزش نهج‌البلاغه را ورق بزنیم و مطالعه کنیم تا به افکار و سیاست‌های اولین جانشین پیامبر مهربانی‌ها پی ببریم.
مخلص کلام اینکه مولا علی (ع) همواره مورد توجه هنرمندان معاصر رشته‌های مختلف بوده و هست. طی چهل و چند سال گذشته آثار متعدد هنری با موضوع این شخصیت برجسته و زندگی و منش او تولید و ارائه شده است. شاید سریال ماندگار امام علی (ع) ساخته داود میرباقری بهترین نماینده آثاری باشد که در حوزه سینما و تلویزیون تولید شده است. اما در میان موزیسین‌ها هم امام علی(ع) جایگاه بسیار ویژه‌ای دارد.
با تاکید بر این موضوع که اصل کلام‌های مدح‌گرایانه درباره علی ابن‌ابیطالب را در موسیقی یارسان غرب کشور می‌توان شنید.؛ آثاری اساطیری که با رنگ و بوی اصالت و ارادت تا به امروز حیات خود را ادامه داده‌اند. موسیقی اقوام دیگر نیز همواره با مقام‌ها و کلام‌های خود ارادت خود را به مولا علی (ع) عرض کرده‌اند. اهالی موسیقی پاپ نیز تلاش داشته‌اند به سهم خود آثاری را برای این شخصیت ویژه بخوانند که البته کارنامه پربار و پر اثری در این زمینه وجود ندارد. نتیجه این تلاش سی ساله لیستی بلند بالاست که تنها برخی از آنها از ارزش و بهای هنری‌تر برخوردارند و می‌توان آنها را در لیست آثار همچنان فاخر تثبیت کرد. باید یادآور شد که واژه فاخر در این گزارش به معنای آثار صرفا هنری نیست بلکه آثاری به این صفت مزین می‌شوند که رنگ و بوی مردمی و عوام پسندانه هم داشته باشند.
در ادامه به مناسبت فرا رسیدن زادروز مولای متقیان و امیر مومنان علی (ع) چند قطعه پاپ که در مدح ایشان تولید شده‌اند، ارائه می‌شود.
موسیقی متن سریال امام علی (ع)
کارگردان: داود میرباقری
آهنگساز: فرهاد فخرالدینی
خواننده: صدیق تعریف
موسیقی سریال «امام علی (ع)» ساخته داود میرباقری است که تولید آن از سال ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۵ به طول انجامید زنده یاد مهدی فتحی، داریوش ارجمند، بهزاد فراهانی، پرویز پرستویی، اکبر عبدی، حسین پناهی، ویشکا آسایش، سیروس گرجستانی برخی از این اثر تلویزیونی هستند.
سریال «امام علی» را باید یکی از بهترین سریال‌های مذهبی تاریخی درباره امام اول شیعیان و دوران حیات و حکومتش نامید. فرهاد فخرالدینی موسیقی متن سریال «امام علی (ع)» را ساخته است. صدیق تعریف نیز در یکی از قطعات که برای تیتراژ اثر قطعه‌ای را می‌خواند. گفتنی است موسیقی سریال «امام علی (ع)» با اینکه بی‌کلام است اما مخاطب را خواه ناخواه به یاد مولای متقیان می‌اندازد و حال یکی از آثار ماندگار درباره این شخصیت برجسته تاریخی مذهبی است.
متن شعر:
کل صبحٍ و کلِ إشراق؛ أیا
تبکی عینی؛ بِدمع مُشتاق أیا
قد لسعت؛ حیةُ الهوی
کبدی فلا؛ طبیبٌ ل‌ها ولا راقی
إلّا الحبیب، الذی شغفت به
فعنده رقیتی و تریاقی
زد مارِ هوا؛ بر جگرِ غمناکم…
سودی نکند؛ فسونگرِ چالاکم
آن یار که عاشقِ جمالش، شده‌ام
هم نزد وی است رقیه و تریاکم…
«با قدسیان»
خواننده: علیرضا عصار
آهنگساز: فواد حجازی
شاعر مولانا
علیرضا عصار این اثر را در دو ورژن خوانده است. این قطعه هم به صورت تک صدایی است و هم عصار آن را با محمد اصفهانی به صورت دو صدایی خوانده است.
متن شعر:
ای کاروان، ای کاروان
من دزد شبرو نیستم
من پهلوان عالمم
من تیغ رویارو زنم
با قدسیان آسمان
من هر شبی یاهو زنم‌گر صوفی از لا دم زند
من دم ز الاهو زنم
باز هوایی نیستم
فاتیهوی جان آورم
عنقای قاف غربتم
کی بانگ بر تیهو زنم
خاقان اردودار اگر
از جان مگردد ایل من
صاحبقران عالمم
بر ایل و بر اردو زنم‌خیز‌ای توانگر پیش من
بنشین به زانوی ادب
من پادشاه کشورم
کی پیش تو زانو زنم
اجرای تک صدایی «با قدسیان» اثر علیرضا عصار؛
اجرای دو صدایی «با قدسیان» با صدای عصار و محمد اصفهانی؛
«مهر علی و زهرا»
با صدای: ناصر عبداللهی
شعر: فرزاد حسنی
آهنگساز: مهرداد نصرتی
متن شعر:
باز بیا نقره بکوب طلا بریز پولک بپاش
طره نور و غزل به گل نشسته خنده هاش
پدر خاک به آسمون سپرده دلشو
صدای بال فرشته‌ها میاد یواش یواش
قنوت بسته آسمون به قامت ستاره
رو بوم کعبه ربنا نفس نفس میباره
اگه که سبزه فدک اگه می‌چرخه فلک
اگه خدا نسیمشو سپرده به قاصدک
بهونه‌ی تمومشون مهر علی و زهراست
ترانه‌ها ترانه‌ها اول عشق همین جاست
باز بیا نقره بکوب طلا بریز پولک بپاش
طره نور و غزل به گل نشسته خنده هاش
پدر خاک به آسمون سپرده دلشو
صدای بال فرشته‌ها میاد یواش یواش
قنوت بسته آسمون به قامت ستاره
رو بوم کعبه ربنا نفس نفس میباره
اگه که سبزه فدک اگه می‌چرخه فلک
اگه خدا نسیمشو سپرده به قاصدک
بهونه‌ی تمومشون مهر علی و زهراست
ترانه‌ها ترانه‌ها اول عشق همین جاست
«مولاجانم»
آهنگساز: سیدخلیل عالی نژاد
با صدای زنده یاد سیدخلیل عالی نژاد از آلبوم ثنای علی (ع) که در دهه هشتاد یا مجوز ارشاد منتشر شد.
شعر: انتخاب دوبیتی‌هایی از باباطاهر عریان
متن شعر:
مولا جانم جان جانم مولا جانم
مولا جانم جان جانم مولا جانم
خوشا دردی که درمانش تو باشی
خوشا راهی که پایانش تو باشی
خوشا چشمی که رخسار تو بیند
خوشا ملکی که سلطانش تو باشی
خوش آن ساعت که یار از در درآیو
شو هجران و روز غم سر آیو
زدل بیرون کنم جان را به صد شوق
دریغا جان که جایش دلبر آیو
به صحرا بنگرم صحرا تو بینم تو بینم
به دریا بنگرم دریا تو بینم تو بینم
به هر جا بنگرم از کوه و در و دشت
نشان از قامت رعنا تو بینم
مولا جانم جان جانم مولا جانم
تو دوری از من و دل در برم نیست
هوای دیگری اندر سرم نیست
به جان دلبرم در هر دو عالم
تمنای دگر جز دلبرم نیست
مو آن مستم که پا از سر ندونم ندونم
سرو پایی به جز دلبر ندونم ندونم
دل آرام گیر که از او گیرد دل آرام دل آرام
به غیر از ساقی کوثر ندونم
مولا جانم جان جانم مولا جانم
به سر شوق سر کوی دیرم
به دل مهر مه روی تو دیرم
بت من کعبه من قبله من
توئی هرجا نظر سوی تو دیرم
دلم بی‌وصل تو شادی مبیناد
به غیر از محنت آزادی مبیناد
خراب آباد دل بی‌مقدم یار
الهی هرگز آبادی مبیناد
مولا جانم جان جانم مولا جانم
«علی»
خواننده: محسن چاوشی
شعر: محسن چاوشی
تنظیم و آهنگ: محسن چاوشی
بخشی از متن شعر: کشان کشان تو مرا کی بکشانی به نور
نشان بده تو مرا تا که نخفتم به گور
نگو روم نگو تا جان بنیوفتد شمار
بیا و تا که شوم از نفست چون بهار
امان بده که نفس تازه کنم جان جان
جوان بده که رود پیر ز جانم دوان
روح دمم که شوم از تن خاکم جدا
کوه شوم و به کشتی تو آیم الا
خزان خزان بشدم زرد ز شیطانیان
بمان بمان تو بمان در بر زندانیان
خبر خبر خبری شد عاقبت
بیا بیا که مریض است این جان من
علی علی تو به والله تمام منی
دل ببری همه شب ماه تمام منی
قسم قسم به رهت جان بدهم مرتضی
رسم رسم به دو چشمان سیاهت شها
کمان کمان به شد است این کمرم توامان
فغان فغان ز رخ دور تو شاهنشهان
علی علی تو به والله تمام منی
دل ببری همه شب ماه تمام منی
قسم قسم به رهت جان بدهم مرتضی
رسم رسم به دو چشمان سیاهت شها
