عضو شورای سیاستگذاری دوسالانه نگارگری ایران مطرح کرد:
طراحی سنتی و نگارگری از عرش تا فرش هنر ایران را فراگرفته/ شاخص موزه‌های معروف دنیا «گلستان»، «خمسه نظامی» و «شاهنامه» است
میثم حسنخانی در ابتدای صحبت‌هایش با اشاره به اینکه این رویداد نخستین دوره دوسالانه در قرن جدید است، گفت: رویکردها و دیدگاه‌های گذشته نسبت به هنر نگارگری باید تغییر کند و معنا و مفاهیم جایگزین مهارت شود.
به گزارش خبرنگار ایلنا، یازدهمین دوسالانه نگارگری ایران حال پس از شش سال برگزار می‌شود. این رویداد که دهمین دوره آن سال ۱۳۹۵ برگزار شده بود امسال با همکاری مرکز هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، انجمن نگارگری و مؤسسه توسعه هنرهای تجسمی معاصر برگزار می‌شود و دانشگاه‌ها و جامعه هنری نیز در این برگزاری و کم و کیف این رویداد سهیم هستند.
این رویداد با هدف «توسعه و اعتلای جایگاه نگارگری در ایران معاصر»، «ایجاد زمینه مناسب جهت رشد و شکوفایی هنر نگارگری متناسب با حفظ و تداوم اصول بنیادین این هنر» و «حمایت از هنرمندان مستعد این رشته» برگزار و رشته‌های آن شامل «نگارگری»، «گل و مرغ»، «تذهیب» و «طراحی نگارگری» است.
یکی دیگر از اهداف دوسالانه امسال که فرخوان آن تا سی‌ام آبان‌ماه امسال تمدید شده بود، ایجاد بستر مناسب برای رشد اقتصاد هنر نگارگری است که با توجه به اوضاع اقتصادی و وضعیت فعلی جامعه امروز موضوعی بسیار با اهمیت است و باید دید دفتر کل هنرهای تجسمی و دیگر برگزارکنندگان دوسالانه نگارگری امسال چه تهمیداتی را برای بهبود اوضاع معیشتی هنرمندان نگارگر اندیشیده‌اند.
میثم حسنخانی، یکی از اعضای شورای سیاستگذاری یازدهمین دوسالانه نگارگری ایران، فارغ‌التحصیل رشته صنایع دستی از دانشگاه سوره تهران است و در دانشگاه ادیان قم در مقطع ارشد حکمت هنر اسلامی خوانده است. او که از وزارت ارشاد مدرک درجه دو (تذهیب) و مدرک درجه یک هنری (رشته طراحی سنتی و تذهیب) دارد، در زمینه پژوهش و ارائه مقالات نیز فعال است.
حسنخانی که حال مدیر گروه صنایع دستی (کارشناسی ارشد) دانشگاه هنر و اندیشه است و عضو شورای سیاستگذاری رویدادها و چندتشکل، درباره دوسالانه یازدهم نگارگری ایران و جزییات برگزاری آن با ایلنا گفتگو کرد.
دیدگاه‌های گذشته باید تغییر کند
عضو شورای سیاستگذاری یازدهمین دوسالانه ملی نگارگری ایران در ابتدای صحبت‌هایش درباره قدمت، سابقه، همچنین چگونگی شکل‌گیری و برگزاری دوسالانه ملی نگارگری ایران گفت: نخستین دوره این رویداد سال ۱۳۷۲ برگزار شد و در آن مقطع اهداف اصلی هیئت موسس دوسالانه نگارگری، این بود که رویدادی شکل بگیرد تا هنرمندان رشته‌های «نگارگری»، «تذهیب»، «گل و مرغ» و «طراحی سنتی» حضور پیدا کنند آثار یکدیگر را ببینند و برای اعتلا و پیشرفت این هنر همفکری داشته باشند.
دوسالانه نگارگری ایران با وقفه اما خوب برگزار شده
این نگارگر در ادامه افزود: دوسالانه ملی نگارگری ایران در سال‌های ابتدایی براساس برنامه پیش رفت و با روند خوبی برگزار شد، هرچند طی سال‌های اخیر وقفه‌هایی هم در برگزاری آن وجود داشت، اما درمجموع عرصه و فضای خوبی برای حضور هنرمندان جوان‌تر و نمایش توانایی‌های آنان بود؛ همچنین بسیاری از هنرمندان و جوانان به رشته نگارگری جذب شدند.
تاسیس رشته «کتابت و نگارگری» برآمده از دوسالانه نگارگری است
حسنخانی در ادامه تاسیس رشته «کتابت و نگارگری» را در مقطع کارشناسی دانشگاه یکی از اتفاقات خوب دوسالانه نگارگری عنوان کرد و گفت: چنین رشته‌ای در سرفصل رشته‌های هنری وجود نداشت و فقط رشته «صنایع دستی» در گرایش «نگارگری» و «تذهیب» وجود داشت که سال ۱۳۸۴ به همت سلیمان سعیدآبادی (دبیر یازدهمین دوسالانه نگارگری)، محمدعلی رجبی دوانی و محمدباقر آقامیری (اساتید برجسته حوزه نگارگری) سرفصل رشته «کتابت و نگارگری» نوشته و تاسیس شد.
عضو شورای سیاستگذاری یازدهمین دوسالانه ملی نگارگری ایران در پاسخ به این سوال که حال کدام دانشگاه‌های کشور رشته «کتابت و نگاگری» دارند، بیان کرد: هم‌اکنون دانشگاه‌های «سوره» تهران، دانشگاه‌های «الزهرا (س)»، دانشگاه‌های هنر اصفهان، همچنین دانشگاه هنر سنتی تبریز در این رشته دانشجو می‌پذیرند.
او در ادامه با تاکید بر اینکه رشته مذکور مورد استقبال و علاقه متقاضیان است، ادامه داد: متولدین دهه ۸۰ نیز علاقه‌مند به تحصیل در این رشته هستند؛ قطعا این موضوع و چنین اتفاقاتی یکی از نتایج برگزاری دوسالانه ملی نگارگری محسوب می‌شود که جامعه را با این رشته آشنا ساخته است.
دوسالانه امسال نخستین دوسالانه در قرن جدید
حسنخانی درباره فرصت‌ها و چالش‌های یازدهمین دوسالانه ملی نگارگری ایران که قرار است پس از قریب به ۶ سال وقفه برگزار شود، اظهارداشت: دوسالانه امسال نخستین دوسالانه در قرن جدید است.
او گفته‌های خود را اینگونه کامل کرد: اکنون یکصد سال از زمان مرحوم حسین طاهرزاده بهزاد، موسس «مدرسه صنایع قدیمه» که بعدها هنرستان عالی و هنرهای ایرانی نام گرفت و هادی تجویدی (نخستین معلم مینیاتور این مدرسه) که اساس نگارگری مدرن را بنیان نهادند، گذشته است.
وی ادامه داد: با توجه به این پیشینه، در یازدهمین دوسالانه ملی نگارگری ایران خیلی دوست داشتیم که حرف جدیدی برای گفتن داشته باشیم و جوانان در این رویداد بیشتر مشارکت کنند تا یازدهمین دوسالانه نگارگری بستری برای برنامه‌ریزی و پیش‌بینی فعالیت در این حوزه طی ده، بیست سال پیش‌رو باشد و بدانیم که قرار است چه کاری انجام دهیم.
تمرکز صرف روی مهارت در جهان اطلاعات پاسخگو نیست
این هنرمند نگارگر افزود: انتقادهایی به رویکردها و روند ارزش‌گذاری آثار وجود دارد که این دیدگاه‌ها باید تغییر کند. من بر این موضوع تاکید بسیاری دارم که وقتی صرفا بخواهیم روی مهارت تمرکز بکنیم، در عرصه و جهان اطلاعات (که به سمت متن‌خوانی رفته‌ایم)، چندان پاسخگو نخواهد بود.
وی بیان کرد: تکنیک‌های بالا دیگر مخاطب را شگفت‌زده نمی‌کند! باید دلایلی در مفاهیم و معنا پدید آید که در این رابطه، «نگارگری» و «تذهیب» بستر، ظرفیت و زیرساخت پرداختن به این موضوع را دارند. این ویژگی‌ها باید بروز پیدا کند که تاکنون اقدامی در این حوزه انجام نشده است. شرایط فعلی، یک دوره گذار است که امیدوارم به صحت و سلامت طی شود.
قصدمان ایجاد بخش «نگارگری در هنرهای سنتی» است
عضو شورای سیاستگذاری یازدهمین دوسالانه ملی نگارگری ایران با اشاره به رویکردها و تغییرات این دوره از دو سالانه، اظهار داشت: در این‌باره پیشنهادهایی در شورای سیاستگذاری مطرح شده است؛ ازجمله اینکه در دوسالانه نگارگری بخشی با عنوان «نگارگری در هنرهای سنتی» شکل بگیرد. هنرمندان حوزه «میناکاری»، «خاتم‌کاری»، «قلمزنی»، «معرق چوب» که از طراحی‌های نگارگری و سنتی بهره می‌برند و آن‌هایی که هنرهای سنتی (کاملا کاربردی در حوزه معماری شامل دکوراسیون داخلی) را مدنظر دارند است، می‌توانند در این بخش حضور پیدا کنند.
حسنخانی با اشاره به اینکه «طراحی سنتی و نگارگری» از عرش تا فرش، هنر ایران را فرا گرفته، ادامه داد: به عنوان مثال در خانه‌ای قدیمی تمام سقف آن یا به صورت کاشیکاری یا نقوش هندسی است، همین‌طور برای طراحی دیوارها، کف و فرش خانه از طراحی و هنر سنتی بهره گرفته شده است. اساس هنرهای سنتی ما طراحی سنتی است و این ویژگی قدرت زیادی را پیش‌روی هنر نگارگری قرار می‌دهد؛ از این‌رو تاکید داشتیم هنرمندان و فعالان هنرهای سنتی نیز در دوسالانه نگارگری حضور پیدا کنند اما به دلایلی نظیر تعویق برگزاری دوسالانه نمی‌دانم این اتفاق خواهد افتاد یا خیر.
مشارکت دانشگاه‌ها در دوره‌های قبل کمرنگ بود
وی مشارکت دانشگاه‌ها در برگزاری یازدهمین دوسالانه نگارگری را یکی از اتفاقات خوب این رویداد هنری عنوان کرد و افزود: در دوره‌های گذشته مشارکت دانشگاه‌ها در این رویداد خیلی کمرنگ بود اما در این دوره دانشگاه‌ها مشارکت بیشتری دارند که این می‌تواند اتفاق خیلی خوبی باشد.
این مدرس دانشگاه بیان کرد: نگارگری ایرانی یک نشان فوق‌العاده معتبر بین‌المللی است. در موزه‌های معروف دنیا، شاخصه اصلی‌شان کتاب‌هایی مثل گلستان، خمسه نظامی و شاهنامه است که هنر نگارگری در آن‌ها وجود دارد و این هنر را می‌شناسند.
وی افزود: نگارگری یک معرف و شناسه خوب برای هنر ایران است؛ اما در این عرصه بسیار ضعیف هستیم و از این بستر آنچنان که باید بهره نبردیم. امیدوارم روزی فرا رسد که دوسالانه نگارگری ایران یکی از دوسالانه‌های معتبر جهانی، خانه و مرکز برگزاری دوسالانه جهانی شود و مدارک و گواهی‌هایی که به هنرمندان و شرکت‌کنندگان ارائه می‌دهد، معتبرترین مدرک و گواهی در دنیا باشد.
تاسیس اتحادیه جهانی نگارگری
حسنخانی ادامه داد: همچنین امیدوارم بتوانیم یک اتحادیه جهانی نگارگری را با همکاری کشورهای هم‌جوار نظیر هند، پاکستان، افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، عراق، لبنان و کشورهایی که واقعا هنرمند دارند و در این حوزه فعالیت می‌کنند، تاسیس کنیم. ما در آغاز راه هستیم و همانطور که گفتم این دوره، دوره گذار است. تفاوت افکار وجود دارد و بسیاری از اساتید تاکید دارند که نگارگری باید براساس همان شیوه سنتی؛ مهارت و تکنیک باشد. برخی همچون بنده نیز به دنبال این هستند که فضای نگارگری به سمت مفاهیم سوق پیدا کند و روی معنا و مباحث حکمی طراحی سنتی و نگارگری بیشتر کار بشود و آن‌ها به نحوی جایگزین مهارت شوند.
عضو شورای سیاستگذاری یازدهمین دوسالانه ملی نگارگری ایران درباره رویکرد و ساز و کار بخش‌های مدعوین و مقالات علمی این دوره از دوسالانه گفت: بخش مقالات به صورت فراخوان نبوده و سفارشی است. بنا بر این است که مقالاتی به صورت محدود توسط اساتید برجسته نگارگری در حوزه اقتصاد هنر، مباحث روز نگارگری، رشته‌ها و موضوع‌های این حوزه که جنبه کاربردی دارند و به حوزه «نگارگری» کمک می‌کنند، ارائه شود.
هنرهای کتاب‌آرایی و نگارگری گزاره‌های اصلی تمدن نوین اسلامی هستند
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره شرکت‌کنندگان و مدعوین دوسالانه یازدهم نگارگری گفت: در بخش مدعوین نیز از وجود پیشکسوتان حوزه نگارگری طی چهل، پنجاه سال اخیر که در دوره‌های مختلف دوسالانه، از سال ۱۳۷۲ تا ۱۳۹۶ (که آخرین دوره آن در قرن گذشته برگزار شده) بهره برده‌ایم. برگزیدگان دوره‌های مختلف، افراد شاخص و با تجربه دعوت می‌شوند تا آثارشان را در قالب مدعوین (نه در بخش رقابت) ارائه کنند تا سابقه‌ای از دوسالانه ملی نگارگری ایران از ابتدا تا پایان قرن گذشته به نمایش گذاشته شود.
حسنخانی در پایان صحبت‌هایش گفت: نگارگری می‌تواند یک نشان فوق‌العاده جذاب و مهم در حوزه فرهنگ و تمدن‌سازی ایران باشد، همچنین هنرهای کتاب‌آرایی و نگارگری یکی از گزاره‌های اصلی تمدن نوین اسلامی است، امیدوارم حوزه نگارگری بیشتر مورد توجه قرار گیرد و بتوانیم در این حوزه به جایگاه والای بین‌المللی دست پیدا کنیم.
