بررسی مزایا و معایب طرح هر مسجد یک حقوق‌دان/ این طرح در گذشته تعطیل شد/ باید ابتدا ذهنیت مردم را تقویت کنیم

سعید باقری در گفت‌و‌گو با خبرنگار سیاسی ایلنا، درباره طرح هر مسجد یک حقوقدان گفت: این طرح زمانی که بنده رئیس اداره معاضدت قضایی کانون وکلای مرکز بودم شروع شد و آغاز آن از آن زمان بود. ما از همکاران وکیل در بعضی مساجد که به عنوان نمونه انتخاب کرده بودیم، استفاده کردیم تا ببینیم این طرح جواب می‌دهد یا خیر؟ در مجموع طرح متوسطی بود یعنی نه شکست خورد و نه خیلی موفق بود. شاید همه مردم مسجد نمی‌آیند، شاید اطلاع نداشتند، شاید اطلاع رسانی ضعیف بود. 

این وکیل دادگستری تاکید کرد: در مجموع امر مشاوره حقوقی که به نوعی می‌تواند زمینه پیشگیری از اختلاف و جرائم و دعاوی مطرح در دادگستری باشد، اگر توسعه پیدا کند به نفع حقوق عمومی و حقوق شهروندی است. اگر خوب اطلاع‌رسانی شود احتمالا با استقبال مردم مواجه شود.

وی در پاسخ به این سوال که آیا اجرای این طرح نیازی به مصوب شدن در نهادهای تقنینی کشور داشت؟، گفت: خیر این یک طرح توسعه مشاوره قضایی است و هیچ مغایرتی با هیچ قانونی ندارد. درواقع این نوعی مکانیزم و راهکاری است که داخل هر نهادی تصمیم‌گیری می‌شود. نه مغایرتی با قانون اساسی دارد و نه با قوانین عادی.

این حقوق‌دان در پاسخ به این سوال که قرار بود متولی این طرح چه نهادی باشد؟، گفت: آن زمان توسط کانون وکلای مرکز برنامه‌ریزی شده بود و به دلیل عدم استقبال مردم عملا تعطیل شد. ظاهرا قوه قضائیه توسط مرکز مشاوران قوه قضائیه یعنی آن مرکز وکلایی که زیر نظر قوه قضائیه اداره می‌شود، قصد دارد این طرح را انجام دهد.

باقری در پاسخ به این سوال که آیا هم‌اکنون نیز این طرح مجددا مطرح است؟، عنوان کرد: این طرح در زمانی که بنده رئیس اداره معاضدت بودم شروع شد و بعد از یکی دو سال که استقبال نشد عملا تعطیلش کردیم. وکلا به آنجا می‌رفتند و می‌گفتند ما چهار یا پنج ساعت آنجا مانده‌ایم و یک نفر بیشتر مراجعه نکرده است. این شاید دو علت دارد یکی اینکه بهتر است وکلایی که می‌خواهند خدمت رایگان ارائه دهند در مکان‌هایی باشند که عموم مردم مراجعه می‌کنند و دیگر هم اینکه شاید بخشی از مردم عادت کرده‌اند به دفتر وکیل مراجعه می‌کنند.

وی با اشاره به زمان مراجعه وکلا به مساجد گفت: به هر علتی که بود ریشه‌یابی نکردیم که علت استقبال کم چه بود؟ ولی درمجموع طرح موفقی نبود. شاید یک علت هم این بود که اطلاع‌رسانی صحیحی نشد.

این حقوق‌دان در پاسخ به این سوال که آیا نیاز می‌دانید که این طرح در زمان فعلی بار دیگر مطرح شده و جدی‌تر پیگیری شود؟، گفت: به نظر من اصل طرح، مناسب است. یعنی اگر ما بتوانیم این موضوعات حقوقی و قضایی را به بخش‌های مختلف شهر گسترش دهیم تا همه دسترسی آسان به این خدمات حقوقی داشته باشند مناسب است. غالب دفاتر حقوقی وکلا مرکز و بالای شهر است، حال اگر بتوانند این خدمات را به همه نقاط شهر ارائه دهند قائدتا تسهیل دسترسی مردم به خدمات حقوقی را به دنبال خواهد داشت.

این وکیل دادگستری اظهار داشت: به نظرم باید در ۱۰ الی ۲۰ درصد از مساجد این طرح را به صورت آزمایشی پیاده کنند و اگر استقبال شد به سایر مساجد نیز تسری دهند. نیاز به ساماندهی دارد و بهتر است اقدامات کانون وکلا که قبلا این طرح را پیاده کرده‌ است را بررسی کنند تا ببینند علت ناموفق بودن این طرح چه بوده و به هرحال از تجربیات کانون وکلا هم در این زمینه استفاده کنند.

باقری با اشاره به نقاط ضعف و قوت این طرح گفت: نقطه قوت این طرح این است که موجب ارتقاء سطح آگاهی حقوقی مردم می‌شود، موجب پیشگیری از انجام برخی اقدامات نادرست می‌شود که مردم در صورت مراجعه به وکیل از انجام آن اقدامات قضایی نادرست خودداری کنند. این طرح همچنین می‌تواند موجب کاهش ورودی پرونده‌های قضایی به قوه قضائیه شود و چه بسا به حل و فصل و سازش بین بسیاری از مردمی شود که با هم اختلاف دارند. 

وی ادامه داد:‌ معایب این طرح نیز این است که مردم در مساجد اصل را بر این می‌گذارند که کسی که طرف مشورت‌شان است یک حقوق‌دان برجسته و قوی است و خدای ناکرده اگر از وکلای ضعیف در این طرح استفاده شود ممکن است آثار و تبعات منفی داشته باشد و مشورت‌های ضعیف و نادرست ممکن است مشکلاتی را برای مردم ایجاد کند. 

باقری گفت: علاوه  بر آن، عموم مردم فعلا خیلی عادت نکرده‌اند که به مسجد مراجعه کنند و چه بسا برخی‌شان در آن زمان که بنده این طرح را مدیریت می‌کردم فکر می‌کردند، اگر به دفتر وکیل مراجعه کرده و پول پرداخت کنند ممکن است مشورت قوی‌تری به آن‌ها ارائه شود. به نوعی مردم مشورت‌های رایگان را خیلی منشاء اثر نمی‌دانستند و می‌گفتند وکیلی که به طور رایگان مشورت می‌دهد خیلی با دل و جان وقت نمی‌گذارد و به خود زحمت نمی‌دهد چون پولی نمی‌گیرد. درنتیجه باید مقداری ذهنیت مردم را تقویت کرد، تنویر افکار و اطلاع‌رسانی کرد و تلاش کرد که از وکلای برجسته، باتجربه و قوی در این زمینه استفاده شود تا ذهنیت مردم هم اصلاح شود.