مواضع دیرهنگام اروپا نمی‌تواند ضررهای خروج آمریکا از برجام را ترمیم کند/ اینستکس راه را برای سایر کشورها و کالاها هم باز خواهد کرد

محمدجواد حق شناس در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایلنا، در خصوص آغاز به کار سازوکار مالی اروپا موسوم به اینستکس گفت: سه کشور اروپایی که در برجام هم مذاکرات را E3+3 می نامیدند و در واقع سه کشور غربی بودند که نقش جدی در شکل گیری برجام داشتند و همچنین نسبت به آمریکا به عنوان قدرت اصلی از طرفی و از طرف دیگر دو کشور روسیه و چین که تا حدودی همراه و هم پیمان غیر محسوس ایران بودند، متفاوت عمل می‌کردند.

وی ادامه داد: با روی کار آمدن دولت جدید در ایالات متحده، رییس‌جمهور و جمهوری‌خواهان تلاش‌های جدی را برای مقابله با برجام انجام داده و نهایتا نیز این خواسته ترامپ بعد از مدتی جامه عمل پوشید و آمریکا با خروج از برجام وضعیت این پیمان مهم را با اما و اگرهای زیادی روبرو ساخت. 

حق‌شناس تاکید کرد: در این میان طبیعتا همه نگاه‌ها به سمت اروپا رفت که آیا با ترامپ همراهی کرده و قراردادی که زمان زیادی را صرف شکل‌گیری و تحقق آن کردند به امان خدا رها می‌کنند یا همچنان برای حفظ آن تلاش خواهند کرد.

وی افزود: با توجه به رویکردی که اروپا از ابتدا نشان داده بود؛ این توقع از آنها وجود داشت که تسلیم رفتار غیرمنطقی آمریکا نشوند. با این حال اما به نظر می‌رسد این سازوکار در موعد و زمان خود انجام نشده و از این جهت این نقد را می‌توانیم به اروپا وارد کنیم که این رویکرد را می‌توانستند روشن‌تر و با استحکام بیشتری بیان کنند اما امروز بعد گذشت زمان زیاد موضع اروپا شاید خیلی نتواند ضررهای خروج آمریکا را ترمیم کند.

این استاد روابط بین الملل گفت: قطعا اما این رویکرد در این زمان هم ارزشمند است به خصوص اینکه سه وزیر خارجه اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان تعهد کرده‌اند به این سازوکار عمل کنند. این سازوکار همچنین فضا و فرصت را برای سایر کشورهای اروپایی هم فراهم می‌کند که با نگرانی کمتری در فضایی که ایجاد می‌شود، همراهی کنند.

وی افزود:  اینکه امروز می‌بینیم پاریس میزبان این روند است و یک اقتصاددان مشهور آلمانی هم مدیریت آن را به عهده گرفته نشان از سهمی است که هریک از این کشورها در این سازوکار برای خود در نظر گرفته‌اند؛  همراهی انگستان هم البته در این روند واجد ارزش است.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب تاکیدکرد: باید توجه داشته باشیم که این رویکرد در آغاز سعی کرده با احتیاط گام بردارد و تقابل با آمریکایی‌ها را پررنگ نکند گرچه عصبانیت آنها را هم به دنبال داشته است. فعلا در حوزه غذا و دارو کار آغاز شده و این مسیر راه را برای سایر کشورها و کالاها نیز باز خواهد کرد. با احتیاط‌های حداکثری، سرمایه‌گذارانی که نگران عواقب ارتباطشان با ایران هستند تا حدودی امکان ادامه همکاری خود را پیدا خواهند کرد.  

حق شناس در پاسخ به این سوال که با توجه به بعد روانی بخشی از مشکلات اقتصادی، ایجاد فضای ناامیدی و یاس نسبت به اینستکس تا چه میزان می‌تواند به منافع کشور ضربه بزند، گفت: فکر می کنم رویکردی که تلاش می‌کند فضا را رادیکال کند دقیقا همان نقشی را که مثلت ایالات متحده، رژیم صهیونیستی و شاهزاده جوان سعودی به دنبال آن هستند، ایفا می‌کند.