سلامت خود را با این کارها به خطر نیندازید
بسیاری از افراد موقع سفر یا جابجایی‌های طولانی‌مدت، داروهای خود را به شیوه‌ای نادرست حمل می‌کنند که می‌تواند اثربخشی آنها را از بین ببرد و حتی به ترکیبات مضری تبدیل کند و سلامت را به خطر بیندازد.
بسیاری از افراد موقع سفر یا جابجایی‌های طولانی‌مدت، داروهای خود را به شیوه‌ای نادرست حمل می‌کنند که می‌تواند اثربخشی آنها را از بین ببرد و حتی به ترکیبات مضری تبدیل کند و سلامت فرد مصرف‌کننده را به خطر بیندازد. در این گزارش چند خطای رایج در خصوص حمل داروها را مطرح می‌کنیم.
۴ اشتباه شایع و رایج
یکی از رایج‌ترین و شایع‌ترین اشتباهات، قرار دادن داروها در معرض نور مستقیم خورشید و گرمای شدید است؛ جاهایی مثل داخل داشبورد خودرو، بالای داشبود، پشت شیشه عقب خودرو و صندوق عقب. بسیاری از داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، انسولین یا داروهای قلبی نسبت به گرما حساس‌اند و همین کافی است تا ترکیبات دارویی تخریب شده یا تغییر شیمیایی پیدا کنند. در این حالت، دارو یا اثر درمانی‌اش را از دست می‌دهد یا تبدیل به ماده‌ای سمی می‌شود. مصرف چنین دارویی می‌تواند به جای کنترل بیماری، عوارضی مانند تهوع، آسیب کبدی یا حتی تشدید بیماری ایجاد کند.
قرار دادن دارو در صندوق عقب خودرو گرچه آن را از نور مستقیم دور می‌کند، اما صندوق محیطی بسته و فاقد تهویه است که دما و رطوبت بالایی پیدا می‌کند. داروهای حساس به رطوبت مانند قرص‌های جوشان، کپسول‌ها یا پودرهای خوراکی در چنین شرایطی به سرعت کیفیت خود را از دست می‌دهند. از بین رفتن پوشش کپسول یا تغییر بافت قرص نشانه‌ای از این آسیب است. مصرف این داروها ممکن است به بی‌اثر شدن درمان یا بروز مشکلات گوارشی منجر شود.
بسیاری از بیماران به خصوص کسانی که داروهای تزریقی یا انسولین مصرف می‌کنند، نیازمند نگهداری دارو در دمای یخچال هستند. اما بی‌توجهی به این نکته و حمل دارو بدون یخدان یا کیف خنک، موجب می‌شود انسولین یا واکسن‌ها در مسیر سفر فاسد شوند. انسولین فاسد دیگر قند خون را کنترل نمی‌کند و فرد دیابتی در معرض خطر بالا رفتن شدید قند قرار می‌گیرد. در مورد واکسن‌ها هم کاهش اثر محافظتی، نتیجه‌ای جبران‌ناپذیر خواهد بود.
از دیگر موارد نادرست می‌توان به نگهداری دارو در کیسه‌های پلاستیکی یا کنار مواد غذایی اشاره کرد. داروها نیاز به بسته‌بندی مطمئن و دور از رطوبت و چربی دارند. تماس با مواد غذایی، به‌ویژه در یخدان‌های سفر، باعث نفوذ رطوبت یا آلودگی می‌شود. این شرایط می‌تواند دارو را تغییر شکل دهد یا در بهترین حالت، تاریخ مصرف آن را کوتاه کند.
گاهی افراد داروهای خود را برای سهولت مصرف، از بسته اصلی خارج می‌کنند و در ظروف نامناسب می‌ریزند. این اقدام علاوه بر افزایش احتمال خطا در مصرف، موجب می‌شود دارو در برابر نور و هوا آسیب‌پذیرتر شود. داروهای حساس مانند قرص‌های هورمونی یا برخی آنتی‌بیوتیک‌ها در این حالت به سرعت تجزیه می‌شوند و اثربخشی خود را از دست می‌دهند.
پیامدهای این خطاها صرفاً به بی‌اثر شدن دارو محدود نمی‌شود. گاهی تغییرات شیمیایی ناشی از گرما و نور، ترکیبات جدیدی ایجاد می‌کند که برای بدن مضر است. عوارضی مثل مسمومیت دارویی، اسهال، مشکلات کبدی و کلیوی یا حتی بروز واکنش‌های آلرژیک می‌تواند ناشی از مصرف چنین داروهایی باشد.
متخصصان توصیه می‌کنند داروها در طول سفر در کیف یا جعبه مخصوص دارو و در دمای خنک، دور از نور و رطوبت نگهداری شوند. برای داروهای نیازمند یخچال، یخدان‌های کوچک مسافرتی بهترین گزینه‌اند. همچنین داروها باید در بسته‌بندی اصلی خود باقی بمانند تا اطلاعات مربوط به نام، تاریخ انقضا و دستور مصرف همیشه در دسترس باشد.
باید توجه داشت که دارو تنها زمانی اثربخش است که شرایط نگهداری و مصرف آن به درستی رعایت شود. بی‌توجهی به اصول ساده‌ای مثل دور نگه داشتن دارو از گرما، نور و رطوبت می‌تواند هزینه‌های سنگینی برای سلامت به همراه داشته باشد.
این توصیه‌ها فقط مختص فصل گرما نیستند
اما آیا این توصیه‌ها تنها اختصاص به هوای گرم و تابستان دارند یا نسخه‌ای برای تمام فصول هستند؟ دکتر احسان شایسته، پزشک عمومی در این خصوص به همشهری‌آنلاین می‌گوید: «خیر، این توصیه‌ها در فصل پاییز و حتی زمستان هم کاربرد دارند و مخصوص فصل گرما نیستند. هوای خنک‌تر بیرون به این معنا نیست که شرایط داخل خودرو بی‌خطر است. حتی در یک روز پاییزی آفتابی، دمای داخل خودروی پارک‌شده (به‌خصوص روی داشبورد یا داخل صندوق عقب) می‌تواند به سرعت بالا برود و برای داروها مضر باشد.»
شایسته تاکید می‌کند: «آسیب دیدن دارو فقط به دلیل گرمای خورشید نیست. اشعه فرابنفش خورشید در تمام فصول می‌تواند ساختار شیمیایی داروها را تخریب کند. حتی اگر هوا خنک باشد. همچنین داروهایی مثل انسولین باید در دمای مشخصی (معمولاً بین ۲ تا ۸ درجه سانتی‌گراد) نگهداری شوند. دمای هوای پاییز هم برای این داروها به اندازه کافی سرد نیست و همچنان نیاز به حمل در کیف خنک‌کننده دارند. بنابراین داروهایی که نیاز به نگهداری در شرایط خنک دارند، باید در کیسه‌های عایق حرارتی یا همراه یخ خشک حمل شوند تا دارو دچار افت کیفیت، کاهش اثربخشی و فساد دارویی نشوند.»
