در جلسه اتاق بحران کاخ سفید درباره مذاکره با ایران چه گذشت؟
در آستانه دور دوم مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا در مسقط، جلسه بحران کاخ سفید به بازتعریف کامل راهبرد آمریکا در قبال ایران انجامید. چرخش موضع ویتکاف و تهدیدات نظامی پنتاگون، نشان از تلاش ترامپ برای بازسازی برتری از طریق فشار مرکب دارد؛ اما پاسخ ایران بر پایه استقلال و بدبینی استوار مانده است.
روز گذشته اتاق بحران کاخ سفید بار دیگر به صحنه تصمیم‌گیری درباره یکی از حساس‌ترین پرونده‌های سیاست خارجی آمریکا تبدیل شد. در این جلسه که به ریاست دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده وچهره‌های کلیدی دستگاه دیپلماسی، امنیت ملی و ارتش برگزار شد، رویکرد ایالات متحده در قبال مذاکرات با ایران مورد بازبینی و بازتعریف قرار گرفت. بر اساس اخبار منتشر شده، دستور کار اصلی، ترسیم چارچوب جدیدی برای مذاکرات روز شنبه در مسقط بود؛ مذاکره‌ای که آمریکا قصد دارد با استفاده از مجموعه ابزارهای سیاسی، اقتصادی و تهدید نظامی آن را به پروژه‌ای برای بازسازی برتری راهبردی خود تبدیل کند.
چرخش موضع ویتکاف؛ از مصالحه تا حذف غنی‌سازی
نقطه عطف این تحولات، چرخش ناگهانی موضع استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه، بود. تا پیش از این جلسه، او در گفتگوهای غیرعلنی نشانه‌هایی از پذیرش محدوده‌ای از فعالیت هسته‌ای ایران نشان داده بود؛ اما بلافاصله پس از نشست سه‌شنبه، موضع رسمی آمریکا به‌گونه‌ای تنظیم شد که در آن «هرگونه غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران مردود است». اظهارات تمی بروس، سخنگوی وزارت خارجه، تأییدی صریح بر این تغییر لحن بود. این چرخش، بیش از آن‌که یک تاکتیک مذاکراتی باشد، بازتابی از بازتنظیم راهبردی رویکرد واشنگتن نسبت به تهران است؛ تغییری که باید در چارچوب نظریه «فشار حداکثری هدفمند »تحلیل شود. این هم‌صدایی تازه، حاکی از آن است که در کاخ سفید، اجماع جدیدی شکل گرفته که هدف آن نه کنترل، بلکه حذف ظرفیت راهبردی هسته‌ای ایران است.
تهدید عملیاتی؛ پیام پنتاگون از باب‌المندب
بر پایه شواهد موجود، به نظر می‌رسد ترامپ تلاش دارد ساختار مذاکره را بازطراحی کند؛ نه به‌عنوان فرایندی برای رسیدن به مصالحه، بلکه به‌عنوان ابزاری برای اعمال فشار هدفمند با بهره‌گیری از همه ابزارهای ممکن: سیاسی، اقتصادی، رسانه‌ای و حتی نظامی. در همین راستا، پنتاگون هم‌زمان با این نشست، ویدیویی منتشر کرد که نشان می‌داد ناو هواپیمابر کارل وینسون در آب‌های مجاور باب‌المندب مستقر شده و در حالت عملیاتی قرار دارد. این اقدام، به‌وضوح یک سیگنال مکمل و نه لزوماً تهدید مستقیم است؛ اما پیام آن برای تهران روشن است: واشنگتن آماده است تا مذاکره را از موضع قدرت کامل پیش ببرد.
از اجماع داخلی تا راهبرد فشار مرکب
در این چارچوب، نشست اتاق بحران را باید به‌عنوان یک «نقطه چرخش راهبردی» تلقی کرد. بازتعریف خطوط قرمز، افزایش هماهنگی بین نهادهای امنیتی و دیپلماتیک، فعال‌سازی کارت نظامی در سطح نمادین، و آماده‌سازی بستر رسانه‌ای برای تفسیر سخت‌گیرانه از رفتار ایران، همه نشان می‌دهد که تیم ترامپ به‌دنبال مذاکره‌ای متفاوت است.
از منظر تئوری بازی‌ها، آمریکا با فعال‌سازی هم‌زمان چند کارت – از جمله تهدید غیردرگیرانه نظامی، اجماع‌سازی رسانه‌ای و بازتعریف شروط سیاسی – در حال اعمال فشار مرکب بر طرف مقابل است. این راهبرد می‌کوشد گزینه‌های پیش روی ایران را محدود کند: یا پذیرش یک توافق سخت‌تر از برجام ۲۰۱۵، یا ورود به مرحله‌ای از مواجهه که هزینه‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی آن فزاینده خواهد بود. در این چارچوب، هم‌راستاسازی موضع ویتکاف با وزارت خارجه، بخشی از طراحی کلان کاخ سفید است.
پاسخ تهران؛ خط قرمزهای ایران روشن است
با این حال، پرسش کلیدی آن است که ایران در برابر این سناریوی ترکیبی چه واکنشی نشان خواهد داد؟
روز گذشته رهبر معظم انقلاب اسلامی در اولین دیدار سال نو با مسئولان ارشد سه قوه برای اولین بار نسبت به دوره جدید مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا واکنش نشان دادند و با پرهیز دادن از خوش‌بینی و بدبینی افراطی به نتایج گفت‌وگوهای عمان تأکید کردند: روال فعالیت‌های کشور برای تحقق اهداف در همه زمینه‌ها باید با شتاب بیشتر ادامه یابد و هیچ چیز به نتایج مذاکرات گره زده نشود.
ایشان تاکید کردند؛ خطوط قرمز برای ما و طرف مقابل مشخص است و نباید از آن عدول شود. رهبر انقلاب گفتند؛ به طرف مقابل بدبین هستیم اما به توانایی‌های خودمان خوش بین هستیم.
مسقط، صحنه آزمون قدرت و صبر
اظهارات رهبری بدون تردید، تاکیدی مجدد بر سیاست اعلامی ایران مبنی بر حق طبیعی غنی‌سازی و عدم پذیرش شروط یک‌جانبه است. اظهارات جدید ویتکاف و سخنگوی وزارت خارجه آمریکا که آشکارا عبور از خطوط قرمز ایران محسوب می‌شود، وضعیت جدیدی را بر فضای مذاکرات حاکم خواهد کرد.
آن‌چه در جلسه سه‌شنبه اتاق بحران کاخ سفید گذشت، نه صرفاً طراحی یک تاکتیک جدید، بلکه نشانه‌ای از بازگشت به یک منطق سخت‌افزاری در سیاست خارجی آمریکاست. برای واشنگتن، پرونده ایران تنها یک موضوع هسته‌ای نیست؛ بلکه بخشی از رقابت راهبردی برای بازتعریف نظم منطقه‌ای است. از این‌رو، مذاکره روز شنبه در مسقط، فراتر از یک گفت‌وگوی فنی، به صحنه‌ای برای آزمون قدرت، صبر و ابتکار تبدیل خواهد شد. آزمونی که نتیجه‌اش، نه‌تنها مسیر پرونده هسته‌ای و رفع تحریم‌ها، بلکه جایگاه ایران در معادله جدید امنیت غرب آسیا را نیز رقم خواهد زد.
